Τα ζητήματα που προκύπτουν από την 20ή έκδοση του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς, ο οποίος βαθμολογεί 175 χώρες.
«Κάθε προσπάθεια καταπολέμησης της διαφθοράς φθίνει όταν ηγέτες και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι καταχρώνται την εξουσία για να οικειοποιηθούν δημόσιους πόρους για προσωπικό τους όφελος» – José Ugaz, Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας.
Η διαφθορά είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, που επηρεάζει όλες τις οικονομίες, για τον περιορισμό του οποίου απαιτείται η κοινή δράση της Ε.Ε. και των ΗΠΑ με τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες, ώστε να εμποδίσουν τους «υποστηρικτές» της να συνεχίσουν τη δράση τους, επισημαίνει η Διεθνής Διαφάνεια, η παγκόσμια Οργάνωση κατά της Διαφθοράς.
H 20ή έκδοση
Σύμφωνα με την 20ή έκδοση του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς, ο οποίος βαθμολογεί 175 χώρες σύμφωνα με την αντίληψη που υπάρχει για τη διαφθορά στο δημόσιο τομέα, η Κίνα, η Τουρκία και η Αγκόλα είναι μερικές από τις χώρες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη επιδείνωση στη γενική βαθμολογία. Ως οι πιο διεφθαρμένες χώρες χαρακτηρίζονται η Βόρεια Κορέα και η Σομαλία, ενώ στην κορυφή του Δείκτη βρίσκονται η Δανία και η Νέα Ζηλανδία.
Ο José Ugaz, Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας, δήλωσε ότι «ο Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς 2014 δείχνει ότι η οικονομική ανάπτυξη υπονομεύεται και κάθε προσπάθεια καταπολέμησης της διαφθοράς φθίνει όταν ηγέτες και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι καταχρώνται την εξουσία για να οικειοποιηθούν δημόσιους πόρους για προσωπικό τους όφελος».
«Διεφθαρμένοι αξιωματούχοι διακινούν υπογείως σε φορολογικούς παραδείσους περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν παράνομα, μέσω offshore εταιρειών, χωρίς να τιμωρηθούν», πρόσθεσε και συνέχισε λέγοντας ότι «χώρες που βρίσκονται πολύ χαμηλά στην παγκόσμια κατάταξη πρέπει να υιοθετήσουν ριζικά μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς προς όφελος των πολιτών. Οι χώρες που βρίσκονται στην κορυφή του “Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς” θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν εξάγουν πρακτικές διαφθοράς σε υπανάπτυκτα κράτη».
Τα αποτελέσματα του Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς παρουσιάζονται σε μορφή βαθμολογίας από το 0 έως το 100, όπου το 0 αντιπροσωπεύει το υψηλότερο επίπεδο της αντιλαμβανόμενης διαφθοράς και το 100 το χαμηλότερο. Για κάθε χώρα ή περιοχή που συμπεριλαμβάνεται στο Δείκτη, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τρεις διαφορετικές αξιολογήσεις βασισμένες σε έρευνες.
Η θέση της Ελλάδας
Η Ελλάδα διατηρεί ανοδική πορεία στο Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς, από το 2012 μέχρι και σήμερα και βρίσκεται στην 69η θέση μαζί με την Ιταλία, τη Βραζιλία, τη Βουλγαρία, τη Σουαζιλάνδη, τη Σενεγάλη και τη Ρουμανία, με 43 βαθμούς. Ο Κώστας Μπακούρης, Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας – Ελλάδος, δήλωσε ότι «υπάρχει πορεία βελτίωσης, ωστόσο χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια. H αποτελεσματικότερη νομοθεσία για όσους αποκαλύπτουν περιστατικά διαφθοράς (whistleblowers), καθώς και η δημιουργία μητρώων δημόσια προσβάσιμων πραγματικών τελικών δικαιούχων εταιρειών, θα ανακόψουν πρακτικές διαφθοράς και θα ενισχύσουν την αξιοπιστία και την εικόνα της Ελλάδας».
Τα προβλήματα στις BRIC
Οι χώρες BRIC εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα με το ξέπλυμα χρήματος και τη διαφθορά εν γένει. Πιο συγκεκριμένα, η Κίνα έπεσε κατά 4 βαθμούς συγκριτικά με το 2013, παρά το γεγονός ότι η κινεζική κυβέρνηση πραγματοποίησε εκστρατεία κατά της διαφθοράς, στοχοποιώντας διεφθαρμένους δημόσιους λειτουργούς. Επίσης, στη διάρκεια αυτού του χρόνου δημιουργήθηκαν πολλά ερωτηματικά για πετρελαϊκό κολοσσό που χρησιμοποιεί κρυφές εταιρείες για να δωροδοκήσει πολιτικούς στη Βραζιλία, για στελέχη από την Ινδία που διαθέτουν λογαριασμούς στον Μαυρίκιο, καθώς και για Ρώσους που διατηρούν λογαριασμούς στην Κύπρο.
«Η μεγαλοδιαφθορά στις ισχυρές οικονομίες όχι μόνο υπονομεύει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των φτωχότερων, αλλά επίσης δημιουργεί προβλήματα διακυβέρνησης και αστάθειας. Οι ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες, των οποίων οι κυβερνήσεις αρνούνται να είναι διαφανείς και δείχνουν ανοχή στη διαφθορά, δημιουργούν μια κουλτούρα ατιμωρησίας όπου επιτρέπει στη διαφθορά να ανθεί», εξηγεί ο Ugaz.
Οι φετινές αλλαγές
Ενδιαφέρον προκαλεί ότι φέτος οι βαθμολογίες των χωρών αυξήθηκαν ή μειώθηκαν κατά 4 και πλέον βαθμούς. Τη μεγαλύτερη πτώση στη βαθμολογία σημείωσαν η Τουρκία, που έχασε 5 βαθμούς, και η Αγκόλα, η Κίνα, το Μαλάουι και η Ρουάντα, που έχασαν από 4 βαθμούς έκαστη. Τη μεγαλύτερη βελτίωση στη βαθμολογία σημείωσαν η Ακτή Ελεφαντοστού, η Αίγυπτος, ο Άγιος Βικέντιος και οι νήσοι Γρεναδίνες, που ανέβηκαν κατά 5 βαθμούς, καθώς και το Αφγανιστάν, η Ιορδανία, το Μάλι και η Σουαζιλάνδη, που αύξησαν τη βαθμολογία τους κατά 4 βαθμούς.
Οι πρωτοβουλίες
Η Διεθνής Διαφάνεια απηύθυνε έκκληση στις χώρες που βρίσκονται στις πρώτες θέσεις της κατάταξης -και στις οποίες παρατηρείται περιορισμένη διαφθορά στο δημόσιο τομέα- να ενισχύσουν μέτρα κατά του ξεπλύματος χρήματος και κατά των μυστικών εταιρειών που υποκρύπτουν διαφθορά σε άλλες χώρες.
Η Δανία, εκτός από ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο, την υποστήριξη της Κοινωνίας των Πολιτών και την εφαρμογή κώδικα δεοντολογίας για όσους κατέχουν δημόσια αξιώματα, αυτόν τον Νοέμβριο ανακοίνωσε σχέδιο για τη δημιουργία δημόσιου μητρώου, που θα συγκεντρώνει πληροφορίες για τους πραγματικούς δικαιούχους όλων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Παρόμοιο μέτρο, που ανακοινώθηκε από την Ουκρανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αποσκοπεί να παρεμποδίσει όσους κρύβονται πίσω από εταιρείες που λειτουργούν στο όνομα τρίτων.
Η Διεθνής Διαφάνεια υλοποιεί παγκόσμια εκστρατεία με τίτλο “Unmask the Corrupt,” ασκώντας πίεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στις ΗΠΑ και στις χώρες του G20, να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Δανίας σχετικά με τη δημιουργία δημόσιου μητρώου πραγματικών δικαιούχων. «Κανείς από εμάς δεν επιβιβάζεται σε αεροπλάνο χωρίς να δώσει τα στοιχεία του. Ωστόσο, επιτρέπουμε κρυφές εταιρείες να συγκαλύπτουν παράνομες δραστηριότητες. Τα δημόσια μητρώα που καταγράφουν τους πραγματικούς δικαιούχους των εταιρειών δεν θα επιτρέπουν στους διεφθαρμένους να απολαμβάνουν όσα κατέκτησαν με την κατάχρηση της εξουσίας», επισημαίνει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Διεθνούς Διαφάνειας, Cobus de Swardt.
Τα κριτήρια
Κάθε πηγή δεδομένων που χρησιμοποιείται για την κατασκευή του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς πρέπει να πληροί τα ακόλουθα κριτήρια για να χαρακτηριστεί έγκυρη:
• Πρέπει να ποσοτικοποιεί τις αντιλήψεις για τη διαφθορά στο δημόσιο τομέα.
• Πρέπει να βασίζεται σε μια αξιόπιστη μεθοδολογία που βαθμολογεί και ταξινομεί πολλές χώρες στην ίδια κλίμακα.
• Πρέπει να προέρχεται από ένα αξιόπιστο ίδρυμα και η έρευνα να επαναλαμβάνεται τακτικά.
• Πρέπει να επιτρέπει επαρκή διακύμανση των βαθμολογιών, ώστε να υπάρχει διάκριση μεταξύ των χωρών.
*Το παρόν αποτελεί αναδημοσίευση από το τεύχος 49 του περιοδικού CSR Review
