Το Κοινωνικό Βαρόμετρο A.S.B.I. (Awareness & Social Behavior Index), αποτελεί τη μεγαλύτερη διαχρονική έρευνα για τις στάσεις και τις συμπεριφορές της κοινής γνώμης όσον αφορά στην εμβέλεια και την επιρροή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, στην Ελλάδα, καθώς και των φορέων που την υιοθετούν. Το A.S.B.I., ανήκει στα εξειδικευμένα εργαλεία Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της MEDA Communication και υλοποιείται στο σύνολο της χώρας, σε ετήσια βάση. Για το 2012, το υλοποιηθέν δείγμα της ποσοτικής έρευνας ανήλθε στα 1.004 άτομα, ηλικίας 15 ετών και άνω, με χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και της μεθοδολογίας της προσωπικής συνέντευξης «πρόσωπο με πρόσωπο», ενώ η ποιοτική έρευνα υλοποιήθηκε με τη μεθοδολογία των ομαδικών συζητήσεων – 4 focus groups – στις ηλικίες άνδρες – γυναίκες 25-35 και άνδρες – γυναίκες 36-50 ετών. Η διάρκεια διεξαγωγής της έρευνας ήταν Μάρτιος-Απρίλιος 2010. Η μοναδικότητα του A.S.B.I. ως στρατηγικό εργαλείο, συνίσταται στην εξειδικευμένη του προσέγγιση στο θέμα της Ε.Κ.Ε., η οποία επιτρέπει, βάσει των διαχρονικών στοιχείων του, στις εταιρείες να αποτιμήσουν τις κοινωνικές τάσεις που δύναται να επηρεάσουν την εικόνα και τη φήμη τους και να βελτιώσουν την πολιτική τους σε θέματα Ε.Κ.Ε., όπως και την επικοινωνία με τα Ενδιαφερόμενα Μέρη τους (Stakeholders). Ακολουθούν ενδεικτικά ευρήματα από τους τρεις βασικούς άξονες που εξετάζει το Βαρόμετρο: της κοινωνικής συμμετοχής και ευαισθητοποίησης των Ελλήνων πολιτών-καταναλωτών, του εταιρικού κοινωνικού έργου στο πλαίσιο της Ε.Κ.Ε. και του έργου των εθελοντικών και Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Βαρόμετρου A.S.B.I. 2012, παρατηρούνται τα ακόλουθα βασικά ευρήματα:
Αποδοχή φορέων που ανταποκρίνονται πιο άμεσα στις κοινωνικές & περιβαλλοντικές απαιτήσεις των πολιτών.
Ο συγκεκριμένος δείκτης παρουσίασε ιδιαίτερες μεταβολές στο φετινό βαρόμετρο. Η επιλογή των Μ.Κ.Ο., ως φορέας άμεσης ανταπόκρισης στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές προσδοκίες και απαιτήσεις των πολιτών, παρουσιάζεται ενισχυμένη καταγράφοντας τα υψηλότερα ποσοστά της από το 2006 (4,8 στους 10 πολίτες), ενώ μόνο το 14% των πολιτών επιλέγει το Κράτος. Αναφορικά με τα ποιοτικά στοιχεία του συγκεκριμένου δείκτη, επισημάνθηκε η σημασία του ρόλου της Πολιτείας, αλλά και η αδυναμία της να ανταποκριθεί στο ρόλο αυτό, ωστόσο με επιφύλαξη μεμονωμένες αναφορές έγιναν στις προσπάθειες της τοπικής αυτοδιοίκησης να συμβάλει στην ανακούφιση πολιτών που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης.
Ο ρόλος των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων τόσο για τα περιβαλλοντικά αλλά και για τα κοινωνικά ζητήματα αναδείχθηκε ο σημαντικότερος σε σχέση με τους υπόλοιπους φορείς. Όσον αφορά στα κοινωνικά ζητήματα, υπογραμμίστηκε το γεγονός ότι η ανακούφιση που προσφέρει το έργο Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που δρουν σε τοπικό, αλλά και σε εθνικό επίπεδο είναι σημαντική, αποτελώντας ένα ουσιαστικό στήριγμα, αλλά και υποκατάστατο της κρατικής βοήθειας για ευπαθείς ομάδες όπως οι άποροι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, αλλά και τα παιδιά.
Σε ό, τι αφορά στο ρόλο των επιχειρήσεων, έμφαση δόθηκε στο σεβασμό των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αναγνωρίζοντας την υπεύθυνη συμπεριφορά στο προσωπικό ως κοινωνική προσφορά.
Κοινωνικοί τομείς
Ο τομέας «Φτώχεια – Κοινωνικός Αποκλεισμός» και φέτος αναδεικνύεται ως μείζον πρόβλημα της χώρας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανεργία, ενώ αρκετές αναφορές έγιναν και στο ζήτημα της εγκληματικότητας, η οποία αποδίδεται στη γενικότερη κακή κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Επιπλέον, στο φετινό Βαρόμετρο, ο τομέας «Παιδείας» παρουσίασε ιδιαίτερα αυξητική τάση, σε σχέση με προηγούμενες μετρήσεις, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη τιμή του από το 2003 και καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση στη σχετική κατάταξη.
Αναφορικά με τη σχέση Σημαντικότητας – Επιδείνωσης των κοινωνικών τομέων τέσσερις είναι οι τομείς οι οποίοι διαθέτουν υψηλό βαθμό σημαντικότητας, αλλά και αίσθησης ότι επιδεινώνονται με το πέρασμα του χρόνου: «Φτώχεια – Κοινωνικός Αποκλεισμός», «Ναρκωτικά – Αλκοολισμός», ενώ εμφανίζονται για πρώτη φορά οι τομείς «Παιδείας –Εκπαίδευσης-Κατάρτισης» και «Πρόσφυγες-Μετανάστες».
Στάσεις-αντιλήψεις των πολιτών για την Κλιματική Αλλαγή και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη
Με στόχο να καταγραφεί στο βαρόμετρο Α.S.B.I. 2012 η στάση των πολιτών για την Κλιματική Αλλαγή τόσο σε επίπεδο απόψεων όσο και συναισθημάτων, όπως και η άποψή τους για το ποιοι φορείς έχουν συμβάλλει στην Ελλάδα για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, αναπτύχθηκε μια σειρά μεταβλητών, βάσει των οποίων τα σημαντικότερα αποτελέσματα είναι:
α) Σχεδόν 9 στους 10 πολίτες συμφωνούν με την άποψη ότι η Κλιματική Αλλαγή επηρεάζει τη χώρα μας και ότι θα μειώσει αισθητά την ποιότητα ζωής των επόμενων γενεών. Επίσης, 8 στους 10 πιστεύουν ότι ο κάθε πολίτης μπορεί να κάνει κάτι, να συμβάλει δηλαδή με δική του πρωτοβουλία, ενώ σχεδόν 5 στους 10 δηλώνουν ότι γνωρίζουν ενέργειες για τον περιορισμό της. Σε επίπεδο συναισθημάτων που τους προκαλεί η Κλιματική Αλλαγή, κυριαρχούν κυρίως ο φόβος για το 51% των πολιτών, ο θυμός για το 34% των πολιτών, ενώ λύπη και απογοήτευση δηλώνει το 28%. Τέλος, διχασμένοι παρουσιάζονται οι πολίτες στην άποψη αν είναι περισσότερο σημαντικό να αντιμετωπίζει κανείς τα προβλήματα της καθημερινότητάς του από το να προβληματίζεται για τις συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής τα επόμενα 50 χρόνια, αφού το 38,9% των πολιτών δηλώνει ότι συμφωνεί ενώ το 44% δηλώνει ότι διαφωνεί.
β) Σχεδόν 9 στους 10 πολίτες αμφισβητούν το ρόλο του Κράτους /Πολιτείας στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, όπως και 7,5 στους 10 πολίτες αμφισβητούν τον αντίστοιχο ρόλο των επιχειρήσεων, αλλά και των επιχειρηματικών ηγετών . Τα μεγαλύτερα ποσοστά αποδοχής καταγράφονται για το ρόλο του Ακαδημαϊκού κόσμου , των ΜΚΟ , όπως και των διεθνών οργανισμών.
Στάσεις των πολιτών απέναντι στις εταιρείες στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Περισσότεροι από 4 στους 10 Έλληνες πολίτες δηλώνουν, και στο φετινό Βαρόμετρο, τη διαφωνία τους σχετικά με το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων σε ότι αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική συνοχή, ενώ 3 στους 10 διατηρούν μια ουδέτερη στάση αφού δηλώνουν ότι ούτε συμφωνούν ούτε διαφωνούν. Βάσει των αποτελεσμάτων των ποιοτικών ερευνών, οι απαντήσεις των συμμετεχόντων στο συγκεκριμένο ερώτημα κατέδειξαν μια επιφυλακτική στάση απέναντι στις ελληνικές επιχειρήσεις, η οποία συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη σημερινή οικονομική συγκυρία. Η τρέχουσα συγκυρία γίνεται αντιληπτή στους συμμετέχοντες ως μία συνθήκη απολύτως εκμεταλλεύσιμη από μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων, οι οποίες προκειμένου να διατηρήσουν τα κέρδη τους, προβαίνουν σε απολύσεις, μειώσεις μισθών και εκβιασμούς απέναντι στο προσωπικό τους, άποψη που διατυπώνεται είτε λόγω προσωπικής εμπειρίας, από ιδιωτικούς υπαλλήλους εταιρειών, είτε λόγω πληροφόρησης που λαμβάνουν από στόμα σε στόμα.
Η αναγνωρισιμότητα και η χρησιμότητα της έννοιας της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και του Εταιρικού κοινωνικού έργου
Αναφορικά με την αναγνωρισιμότητα της έννοιας της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην κοινή γνώμη, συνεχίζει να είναι ιδιαίτερα χαμηλή, αφού μόνο 2 στους 10 πολίτες δηλώνουν ότι γνωρίζουν την έννοια. Αντιθέτως, 4,7 στους 10 πολίτες δηλώνουν να γνωρίζουν την ύπαρξη εταιρειών που υποστηρίζουν οικονομικά ή υλοποιούν δράσεις κοινωνικού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα, έχουν δηλαδή κοινωνικό έργο. Η έννοια του εταιρικού κοινωνικού έργου εμφανίζεται να ενισχύεται και φέτος αφού για πρώτη φορά από το 2003 καταγράφει την υψηλότερη τιμή της.
Καλούμενοι να αξιολογήσουν οι συμμετέχοντες, στην ποιοτική έρευνα, τη σημασία και τη χρησιμότητα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, αν και η γενική αίσθηση ήταν ότι πρόκειται κυρίως για δράσεις διαφημιστικής προβολής, των οποίων τα κίνητρα και οι στόχοι αμφισβητούνται, η πλειονότητα των συμμετεχόντων εκτίμησε ότι πρόκειται για χρήσιμες δράσεις, που ωφελούν εν τέλει την κοινωνία και είναι πλέον απαραίτητες για την ανακούφισή της από τις δυσκολίες, που έχει επιβάλλει η τρέχουσα οικονομική συγκυρία. Η συγκεκριμένη άποψη ενισχύεται και με αναφορές στην παντελή απουσία του κράτους, το οποίο όπως παρατήρησαν όχι μόνο δεν εξασφαλίζει την επιβίωση του πολίτη, αλλά αντιθέτως την υποδαυλίζει.
Η δημοσιοποίηση του εταιρικού κοινωνικού έργου
Η πλειονότητα των συμμετεχόντων έκριναν ότι οι εταιρείες θα πρέπει να δημοσιοποιούν το κοινωνικό και περιβαλλοντικό τους έργο (71%). Βάσει των ποιοτικών στοιχείων δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία να ενημερώνεται το κοινό για τις θετικές δράσεις των εταιρειών είτε για το περιβάλλον είτε για την κοινωνία, δεδομένου ότι το όφελος είναι αμοιβαίο( η κοινωνία αλλά και η επιχείρηση κερδίζουν, καθώς οι καταναλωτές θα στραφούν προς αυτή γνωρίζοντας ότι τα χρήματά τους διατίθενται και για καλό σκοπό).
Αναφορικά με το ποια πηγή πληροφόρησης εμπιστεύονται περισσότερο οι πολίτες για την ενημέρωσή τους σχετικά με την κοινωνική και περιβαλλοντική δραστηριότητα των εταιρειών, αναδεικνύεται για άλλη μια χρονιά η δυναμική της word of mouth επικοινωνίας. Σχεδόν 7 στους 10 πολίτες θα εμπιστευόντουσαν τη συγκεκριμένη πληροφορία, εάν προέρχονταν από ένα δικό τους φίλο ή γνωστό (44,6%) ή από έναν εργαζόμενο της εταιρείας (25,2%). Βάσει και των ποιοτικών ερευνών και φέτος ο στενός οικογενειακός και κοινωνικός περίγυρος των συμμετεχόντων εμπνέει περισσότερη εμπιστοσύνη από κάθε άλλη πηγή, συνεπώς η ενημέρωση από στόμα σε στόμα χαρακτηρίζεται ως η πλέον αξιόπιστη. Εκτιμήθηκε ότι τα μέσα ενημέρωσης και οι διαφημίσεις τείνουν να διαστρεβλώνουν ως ένα βαθμό τις πληροφορίες ή να αποκρύπτουν τα αρνητικά στοιχεία, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε από ένα μέρος των συμμετεχόντων στο Ίντερνετ ως αναδυόμενη πηγή ενημέρωσης με αξιοπιστία.
Ο βαθμός ενημέρωσης και σημαντικότητας του εταιρικού κοινωνικού έργου στους εργαζόμενους.
Το 75,5% των εργαζομένων στον Ιδιωτικό και Δημόσιο τομέα υποστηρίζουν ότι είναι αρκετά έως πολύ σημαντικό για αυτούς, η εταιρεία ή ο οργανισμός στον οποίο εργάζονται να διαθέτει κοινωνικό ή περιβαλλοντικό έργο. Παράλληλα, η γνώση των εργαζομένων για το αν η εταιρεία ή ο οργανισμός που απασχολούνται αναλαμβάνει κοινωνικές ή περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες συνεχίζει να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα (32,8%).
Προτεραιότητες των πολιτών σχετικά με τους άξονες και τα θέματα της Ε.Κ.Ε.
H τοποθέτηση των πολιτών–καταναλωτών στο τετράπτυχο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ – ΑΓΟΡΑ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΚΟΙΝΩΝΙΑ σκοπεύει στη αποτύπωση μιας πιο ξεκάθαρης εικόνας των προτεραιοτήτων της ελληνικής κοινωνίας για τους τομείς δραστηριοποίησης του εταιρικού κοινωνικού έργου. Στο φετινό βαρόμετρο παρατηρούνται έντονες διακυμάνσεις στους 3 από τους 4 άξονες. Συγκεκριμένα:
Το 34% των πολιτών επιθυμούν την ενασχόληση των εταιρειών στον άξονα ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Ο συγκεκριμένος άξονας επανακτά για πρώτη φορά μετά από 6 χρόνια την πρώτη θέση, αφού σημείωσε σημαντική άνοδο του ποσοστού της κατά 18 ποσοστιαίες μονάδες.
Ο άξονας ΑΓΟΡΑ καταλαμβάνει φέτος τη δεύτερη θέση στις επιλογές των πολιτών (μείωση των ποσοστών του κατά 6,7 ποσοστιαίες μονάδες). Στο φετινό Βαρόμετρο το 29% των πολιτών επιθυμούν την ενασχόληση των εταιρειών σε τομείς που σχετίζονται με τη στάση που οι τελευταίες πρέπει να έχουν απέναντι στους καταναλωτές και εν γένει στην αγορά.
Σχεδόν 2,3 στους 10 πολίτες, επιθυμούν την ενασχόληση των εταιρειών στον άξονα ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ο οποίος σταθεροποίησε ουσιαστικά το ποσοστό του με μια μικρή αύξηση του 1,7% καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση.
Ο άξονας ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ καταγράφει μια πτώση των 10,5 ποσοστιαίων μονάδων καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση της σχετικής κατάταξης. Με το χαμηλότερο ποσοστό από το 2006 (14%).
Αναφορικά με τις προτεραιότητες που θα έπρεπε να τεθούν από τις εταιρείες στα θέματα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης τόσο στην ποσοτική όσο και στην ποιοτική έρευνα του Βαρομέτρου παρατηρείται μια ταύτιση απόψεων αφού οι τοποθετήσεις αφορούν κατά κύριο λόγο, το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, όπως και τη συνεισφορά σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού είτε άμεσα είτε έμμεσα. Συγκεκριμένα οι προτεραιότητες που τέθηκαν με ρητό τρόπο είναι:
α) Σεβασμός των δικαιωμάτων των εργαζομένων (ασφάλιση, μισθοδοσία, αλλά και μέτρα ασφάλειας και υγιεινής, κυρίως σε βιομηχανικές μονάδες) και ενίσχυση της απασχόλησης με άνοιγμα νέων θέσεων εργασίας, όπου αυτό καθίσταται εφικτό.
β) Εφαρμογή τιμολογιακής πολιτικής με γνώμονα την οικονομική συγκυρία (πάγωμα / μείωση τιμών, προσφορές).
γ) Παροχή εκπτώσεων ή απευθείας οικονομική ενίσχυση σε οικονομικά ασθενέστερες ομάδες του πληθυσμού (άνεργοι, άποροι, άστεγοι).
Σύνθετος δείκτης υποστήριξης της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
Οι εταιρείες που συμμετέχουν στο σύνθετο δείκτη της υποστήριξης της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, έχουν διερευνηθεί σε επίπεδο αναγνωρισιμότητας, δημοτικότητας, και διεισδυτικότητας. Με βάση λοιπόν τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου δείκτη, για το 2012, έξι εταιρείες αναδεικνύονται στο συγκεκριμένο δείκτη:
1. Οι εταιρείες GOODY’S με βαθμολογία 18,7 και COSMOTE με 10,9, διατηρούν και φέτος την 1η και 2η θέση αντίστοιχα.
2. Την είσοδο της ΑΥΡΑ-COCA COLA 3E στο συγκεκριμένο δείκτη καταλαμβάνοντας 3η θέση με βαθμολογία 8,9.
3. Τη διατήρηση της ΖΑΓΟΡΙ- ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ στην 4η θέση με βαθμολογία 7,9.
4. Την είσοδο της ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ στο συγκεκριμένο δείκτη καταλαμβάνοντας την 5η θέση με βαθμολογία 5,7.
5. Την COCA COLA στην 6η θέση με βαθμολογία 4,3.
Κοινωνική Επιρροή και Απήχηση των εθελοντικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Όσον αφορά στα αποτελέσματα του σύνθετου δείκτη κοινωνικής επιρροής και απήχησης των εθελοντικών οργανώσεων, ο οποίος διαμορφώνεται βάσει των τριών δεικτών αναγνωρισιμότητας, δημοτικότητας και διεισδυτικότητας, 17 οργανώσεις ξεχωρίζουν, ενώ τα στοιχεία που αξίζει να αναφερθούν είναι ότι:
1. Το ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, με σχεδόν σταθερή την τιμή του 41,4 είναι στην 1η θέση της κατάταξης για έβδομη συνεχόμενη χρονιά.
2. Από τις οργανώσεις που αύξησαν τις τιμές τους ξεχωρίζουν οι ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ και ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, αύξηση κατά 4 μονάδες αντίστοιχα.
3. Σχετικά με την πρώτη πεντάδα της κατάταξης αξίζει να επισημανθεί η είσοδος σε αυτή της οργάνωσης ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ στην 5η θέση.
