Συνέντευξη στον Δημήτρη Τσουκαλά
Η Αφροδίτη Στάθη, διοικητική διευθύντρια του «ΕΛΙΖΑ», μίλησε για τις δράσεις της ΜΚΟ, τα στοιχεία που την κάνουν να ξεχωρίζει από άλλες ανάλογες προσπάθειες και όλα όσα έχει κατορθώσει να επιτύχει.
Ακόμη, εξηγεί πόσο σημαντική είναι η πρόληψη και στην περίπτωση των κακοποιημένων παιδιών, αλλά και πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη εκπαίδευσης επαγγελματιών και δημόσιων λειτουργών.
Λίγο πριν από τις γιορτές, πραγματοποιήσατε τη δράση Xmas Karaoke, με στόχο να βρεθούν χρήματα για τα έξοδα λειτουργίας της Μονάδας Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών «Σόφη Βαρβιτσιώτη», που ίδρυσε το «Ελίζα», στη Β’ Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική, στο Νοσοκομείο Παίδων «Παναγιώτης & Αγλαΐα Κυριακού». Ποια ήταν η ανταπόκριση του κόσμου;
Η ενέργεια «Ελίζα» Χmas Karaoke ήταν η πρώτη προσπάθεια του «Ελίζα» να επικοινωνήσει με τους πολίτες με στόχο να τους ευαισθητοποιήσει για ένα κρίσιμο θέμα, με τρόπο σύγχρονο και άμεσο. Συνοδοιπόροι μας ήταν μία ομάδα αγαπημένων καλλιτεχνών, όπως οι: Διονύσης Σαββόπουλος, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Ελένη Φουρέιρα, Μαρία Μπεκατώρου, Σμαράγδα Καρύδη, Νίκος Μουτσινάς, Τάκης Ζαχαράτος, Κωνσταντίνος Ρήγος, Βίκυ Βολιώτη, Μαρία Σάκκαρη, Ορφέας Αυγουστίδης, Κώστας Βογιατζής και Παυλίνα Βουλγαράκη. Οι καλλιτέχνες μπήκαν σε ένα αυτοκίνητο, και καθώς αυτό κινείτο, τραγούδησαν το ίδιο χριστουγεννιάτικο τραγούδι.
Στη συνέχεια, οι συμμετοχές μονταρίστηκαν και δημιουργήθηκε ένα ολοκληρωμένο τραγούδι, με γέλια, ατάκες και αυτοσχεδιασμούς, που περνάει το μήνυμα ενάντια στην κακοποίηση των παιδιών. Η ανταπόκριση του κόσμου ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Συγκεντρώθηκε το ποσό των 35.000 ευρώ για τη Μονάδα, με το μεγαλύτερο ποσοστό να προέρχεται από μεμονωμένες δωρεές πολιτών, που για πρώτη φορά ήρθαν σε επαφή με το έργο μας. Ταυτόχρονα και καθώς η ενέργεια συνδυάστηκε με ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα επικοινωνίας σε παραδοσιακά και social media -Facebook, Instagram και Youtube- πετύχαμε σημαντική προβολή σε εφημερίδες, ραδιόφωνο, περιοδικά και site, ενώ συγκεντρώσαμε συνολικά 3.300.000 views σε περίπου 900.000 αποκλειστικούς χρήστες.
Θα μας δώσετε κάποια παραπάνω στοιχεία για τη Μονάδα; Πόσα και τι είδους περιστατικά αντιμετωπίζει σε ετήσια βάση; Ποιες είναι οι προκλήσεις για τη λειτουργία της;
Η Μονάδα αποτελεί την πρώτη προσπάθεια που έγινε ποτέ στην Ελλάδα ώστε να υπάρξει ένα νοσοκομειακό κέντρο, που θέτει στο επίκεντρο τα παιδιά με υποψία κακοποίησης. Η λειτουργία της βασίζεται στην καλή πρακτική των ΗΠΑ (Child Advocacy Center), που προβλέπει την ύπαρξη ενός χώρου κατάλληλα διαμορφωμένου και φιλικού προς το παιδί, για την ιατρική εξέταση, καθώς και για την αποτελεσματική συνεργασία με όλους όσοι εμπλέκονται στη διαχείριση του περιστατικού, εντός και εκτός νοσοκομείου, π.χ. ιατροί, νοσηλευτές, ιατροδικαστής, αστυνομικός, εισαγγελέας. Το στοίχημα ήταν μεγάλο, καθώς αν και στις ΗΠΑ υπάρχουν 900 τέτοια κέντρα, στην Ελλάδα δεν υπήρχε κανένα. Η Μονάδα λειτουργεί με ένα μοντέλο σύμπραξης δημόσιου φορέα και ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Συστρατεύσαμε τις δυνάμεις μας με την Ιατρική Σχολή του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, τη Β’ Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική, το Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», με την υποστήριξη ιδιωτών και εταιρειών. Μέσα σε 3 χρόνια συστάθηκε η εξειδικευμένη ομάδα διαχείρισης περιστατικών, δημιουργήθηκε ο χώρος που στεγάζεται η Μονάδα, ενώ εκπαιδεύθηκαν οι ιατροί και νοσηλευτές του Νοσοκομείου «Π. & Α. Κυριακού». Επιστέγασμα της προσπάθειας ήταν η αλλαγή στη φιλοσοφία με την οποία το νοσοκομείο διαχειρίζεται συνολικά τα περιστατικά παιδιών με υποψία κακοποίησης. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το αποτύπωμα του έργου της Μονάδας: μέσα στο 2019 διπλασιάστηκαν τα περιστατικά που εξετάζονται με υποψία σεξουαλικής και σωματικής κακοποίησης, σε σχέση με το 2018, ενώ μειώθηκε στο 1/3 ο χρόνος νοσηλείας των παιδιών στο νοσοκομείο, σε 13 ημέρες το 2019 από 30 ημέρες το 2016. Η προσπάθεια δεν σταματά εδώ, καθώς το «Ελίζα», παρέχοντας ήδη έναν παιδίατρο – πανεπιστημιακό υπότροφο στη Μονάδα, που το 2019 ήταν αποτέλεσμα της χορηγικής υποστήριξης από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, θα προσπαθήσει με την υποστήριξη περισσότερων εταιρειών να διευρύνει τις δραστηριότητες της Μονάδας, στοχεύοντας στην προστασία ακόμα μεγαλύτερου αριθμού παιδιών.
Ποιο θα λέγατε πως είναι το στοιχείο εκείνο που διαφοροποιεί το «Ελίζα» από άλλους φορείς προστασίας παιδιών και ευάλωτων οικογενειών; Ποιες δράσεις και ποιες κινήσεις πραγματοποιεί;
Το «Ελίζα» αποτελεί τη μοναδική Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση στην Ελλάδα που ασχολείται αποκλειστικά με την προστασία των κακοποιημένων παιδιών, μέσα από ενέργειες πρόληψης, αντιμετώπισης, θεραπείας και αποκατάστασης της κακοποίησης, πανελλαδικά. Η επιστημονική γνώση και η καινοτόμος προσέγγιση βασίζονται στη συνεργασία με τις Ιατρικές Σχολές των Πανεπιστημίων Yale και Dartmouth College (2 από τα 8 Ivy League Πανεπιστήμια των ΗΠΑ). H στρατηγική μας συνάδει με τις προτεραιότητες που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και σχετίζονται με την προώθηση της διεπιστημονικής συνεργασίας, την ανάπτυξη ικανοτήτων των επαγγελματιών που βρίσκονται σε επαφή με παιδιά, την εφαρμογή καλών πρακτικών, τη δημιουργία και υιοθέτηση απαραίτητων πρωτοκόλλων, αλλά και την επικέντρωση σε προγράμματα πρόληψης και ευαισθητοποίησης που στοχεύουν στους ίδιους τους πολίτες και τα παιδιά Σχεδιάζουμε προσεκτικά την κάθε μας δράση, ώστε να εντοπίζουμε τα κενά που υπάρχουν και τα οποία πολύ συχνά είναι αυτά που «σπάνε» την αλυσίδα προστασίας των παιδιών. Βασική μας προτεραιότητα είναι να υλοποιούμε ενέργειες μέσα από τη συνέργεια ιδιωτικών και δημόσιων φορέων, ιδρυμάτων και εταιρειών, αξιοποιώντας πόρους που ο κάθε οργανισμός μπορεί να προσφέρει στην κοινή μας προσπάθεια. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί το καινοτόμο, επιστημονικά αποδεδειγμένο, πρόγραμμα «Ασφαλές Άγγιγμα», που υλοποιούμε σε συνεργασία με το New York Society for the Prevention of Cruelty to Children, τον πρώτο οργανισμό που ασχολήθηκε με τα κακοποιημένα παιδιά παγκοσμίως. Το «Ασφαλές Άγγιγμα» μαθαίνει, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μέσα στην τάξη στα παιδιά ηλικίας 5-9 ετών πώς να προστατεύουν τον εαυτό τους από τη σεξουαλική κακοποίηση, ενημερώνοντας παράλληλα γονείς και εκπαιδευτικούς. Έχουν ήδη εκπαιδευθεί 2.600 παιδιά, 2.000 γονείς και 1.000 δάσκαλοι με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, ενώ επόμενος στόχος μας είναι να διδάσκεται στο άμεσο μέλλον σε όλα τα δημόσια σχολεία της χώρας. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αποτελεί τον ιδρυτικό χορηγό του προγράμματος και χρειαζόμαστε την υποστήριξη εταιρειών, ώστε να μπορούμε να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας σε κάθε σχολείο της χώρας.
Τι ρόλο παίζει για εσάς το κομμάτι της εκπαίδευσης επαγγελματιών και δημόσιων λειτουργών, που παρουσιάζεται ως επιτακτική ανάγκη στις μέρες μας;
Μία από τις σημαντικές ελλείψεις είναι η ύπαρξη δομημένου προγράμματος εκπαίδευσης των επαγγελματιών που φροντίζουν παιδιά, αλλά και διά βίου μάθησης για όσους καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με ύποπτες συμπεριφορές. Ο Dr. Leventhal, καθηγητής στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Yale, ανέκαθεν μας τόνιζε «Εκπαίδευση. Εκπαίδευση. Εκπαίδευση». Η εκπαίδευση, δηλαδή η γνώση, δίνει δύναμη και εφόδια στον επαγγελματία, ώστε να αντιμετωπίσει με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο κάθε περιστατικό. Για το λόγο αυτό, το «Ελίζα» ξεκίνησε το 2016 το πρώτο Εθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης επαγγελματιών, μέσα από το οποίο έχουν ήδη εκπαιδευθεί περισσότεροι από 5.000 επαγγελματίες σε όλη τη χώρα, όπως: • 1.450 ιατροί και νοσηλευτές • 1.350 αστυνομικοί • 75 δικαστές και εισαγγελείς • 2.025 δάσκαλοι και εκπαιδευτικοί. H εκπαίδευση των επαγγελματιών συνδυάζεται με τη δημιουργία και διάχυση των απαραίτητων εργαλείων (πρωτοκόλλων, κατευθυντήριων οδηγιών, νομικών οδηγών κ.ά.), τα οποία τους παρέχουν τις λύσεις που αναζητούν με πρακτικό και ασφαλή τρόπο. Κάθε παιδί θα πρέπει να τυγχάνει της ίδιας αντιμετώπισης, είτε βρίσκεται στην Αθήνα είτε σε κάποιο ορεινό χωριό. Τα εργαλεία αυτά εξασφαλίζουν τη συνέπεια, καθώς την ίδια διαδικασία που θα ακολουθήσει ένας παιδίατρος που εργάζεται σε ένα δημόσιο νοσοκομείο στην Αθήνα, θα ακολουθήσει και ένας παιδίατρος που εργάζεται, για παράδειγμα, στην Αλεξανδρούπολη. Βεβαίως, τίποτα από τα παραπάνω δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς την υποστήριξη εταιρειών και οργανισμών που πίστεψαν σε εμάς, όπως είναι ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ο Όμιλος Εταιρειών ΟΤΕ, η Aegean, η Leaseplan, η Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα κ.ά.
H πρόληψη σώζει ζωές. Ισχύει και στην περίπτωση των κακοποιημένων παιδιών;
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, στηριζόμαστε πολύ συχνά στην «πυροσβεστική» αντιμετώπιση των προβλημάτων. Η κακοποίηση είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα, με ολέθριες συνέπειες για τις μετέπειτα γενιές. Το νυν θύμα είναι ένας αυριανός ενήλικας που πολύ πιθανόν να βιώσει μια πολύ δύσκολη καθημερινότητα για τον ίδιο και όλο το περιβάλλον του. Ως κοινωνία, έχουμε δύο δρόμους που μπορούμε να ακολουθήσουμε. Ο πρώτος είναι να προσφέρουμε τη σωστή θεραπεία στα θύματα. Δρόμος απαραίτητος και μακρύς. Ο δεύτερος είναι να ανιχνεύουμε όσο το δυνατόν νωρίτερα ύποπτα περιστατικά αφενός και αφετέρου να επενδύσουμε σε προγράμματα πρόληψης. Πρόκειται για δύο δρόμους παράλληλους και εξίσου απαραίτητους. Η διαφορά έγκειται στο ότι ο δρόμος της έγκαιρης ανίχνευσης αφορά πολύ μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας μας, αν σκεφτεί κανείς ότι 9 στις 10 περιπτώσεις κακοποίησης παραμένουν χωρίς διάγνωση, προστασία και αντιμετώπιση. Η διοικητική ομάδα, αλλά και οι επιστημονικοί συνεργάτες του «Ελίζα» καθημερινά προσπαθούν όχι μόνο για την «κορυφή» του παγόβουνου, αλλά για όλα εκείνα τα εκατοντάδες παιδιά που σιωπηλά βιώνουν την κακοποίηση, επειδή δεν είναι κάποιος εκπαιδευμένος να τα ακούσει, επειδή δεν υπάρχει η σωστή διαδικασία ή επειδή δεν υπάρχει η σωστή συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών.εκπαιδευτικούς. Έχουν ήδη εκπαιδευθεί 2.600 παιδιά, 2.000 γονείς και 1.000 δάσκαλοι με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, ενώ επόμενος στόχος μας είναι να διδάσκεται στο άμεσο μέλλον σε όλα τα δημόσια σχολεία της χώρας. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αποτελεί τον ιδρυτικό χορηγό του προγράμματος και χρειαζόμαστε την υποστήριξη εταιρειών, ώστε να μπορούμε να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας σε κάθε σχολείο της χώρας.
Πώς απαντάτε στις εταιρείες που επιθυμούν να συνεργαστούν μαζί σας σε επίπεδο ΕΚΕ και ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι σας;
Δεν πιστεύουμε στις one off ενέργειες, αλλά σε συνεργασίες που δημιουργούν ένα νέο αφήγημα για τις εταιρείες, δημιουργώντας ένα κοινωνικό αποτύπωμα σε εθνικό αλλά και σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών, μέσα από μια επικοινωνιακή προβολή που μπορεί να ξεχωρίσει από τον όλο «θόρυβο». Σε ενέργειες που μετατρέπουν την εταιρεία, αλλά και τους ίδιους τους εργαζομένους, σε πρεσβευτές της όλης προσπάθειας. Για παράδειγμα, στις εταιρείες που μας υποστηρίζουν οργανώνουμε στοχευμένες ενημερώσεις για τους εργαζομένους, παρέχοντάς τους πρακτικές συμβουλές για την ασφάλεια των παιδιών τους. Συνειδητά δεν έχουμε σπίτια που φιλοξενούν παιδιά (αυτό γίνεται ήδη εξαιρετικά από άλλους οργανισμούς), καθώς η προσπάθειά μας αφορά χιλιάδες παιδιά που θέλουμε να ζήσουν μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία. Είμαστε μια καθαρά ιδιωτική πρωτοβουλία και δεν λαμβάνουμε καμία χρηματοδότηση από κρατική πηγή.
Χρειαζόμαστε λοιπόν την υποστήριξη των εταιρειών και των απλών πολιτών, ώστε να:
• ιδρύσουμε νέες νοσοκομειακές μονάδες μέσα από τη συνεργασία μας με τις 12 Πανεπιστημιακές Παιδιατρικές Κλινικές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Γιάννενα, Λάρισα, Πάτρα και Ηράκλειο
• εκπαιδεύσουμε περισσότερους επαγγελματίες σε δήμους της χώρας μας, σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση
• ευαισθητοποιήσουμε τους γονείς μέσα από ενημερωτικές εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα
• σχεδιάσουμε νέες καμπάνιες πρόληψης: διαθέτουμε, για παράδειγμα, έναν εξαιρετικό οδηγό με πρακτικές συμβουλές για τους γονείς με παιδιά προσχολικής ηλικίας που με την υποστήριξη μιας εταιρείας μπορεί να μετατραπεί σε ραδιοφωνική και digital καμπάνια.
