Η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα την πρώτη ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, καθώς και πρόταση σύστασης του Συμβουλίου για τη θέσπιση ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά, με σκοπό την προώθηση των ίσων ευκαιριών για τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας και των δύο πρωτοβουλιών, η Επιτροπή, σε συνεργασία με κορυφαίες παγκόσμιες οργανώσεις για τα δικαιώματα του παιδιού, συγκέντρωσε τις απόψεις περισσότερων από 10 000 παιδιών.
Στρατηγική της ΕΕ: έξι θεματικοί τομείς και προτεινόμενη δράση
- Τα παιδιά ως παράγοντες αλλαγής του δημοκρατικού βίου: Η Επιτροπή προτείνει μια σειρά δράσεων – από την παραγωγή νομικών κειμένων φιλικών προς τα παιδιά έως τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων με τα παιδιά στο πλαίσιο της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης και την εφαρμογή του συμφώνου για το κλίμα και της Πράσινης Συμφωνίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να καταστήσουν δυνατή τη συμμετοχή των παιδιών στον πολιτικό και δημοκρατικό βίο.
- Το δικαίωμα των παιδιών να αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους, ανεξάρτητα από το κοινωνικό τους υπόβαθρο: Η Επιτροπή επιδιώκει τη θέσπιση ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά για την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η Επιτροπή θα αντιμετωπίσει επίσης, για παράδειγμα, το ζήτημα της ψυχικής υγείας των παιδιών, ενώ παράλληλα θα στηρίξει την εισαγωγή υγιεινών και βιώσιμων τροφίμων στα σχολεία της ΕΕ. Η Επιτροπή θα καταβάλει προσπάθειες για καλύτερα πρότυπα προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας σε επίπεδο ΕΕ και θα οικοδομήσει μια ποιοτική, χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση.
- Το δικαίωμα των παιδιών για μια ζωή χωρίς βία: Η Επιτροπή θα προτείνει νομοθεσία για την καταπολέμηση της έμφυλης και της ενδοοικογενειακής βίας και θα υποβάλει συστάσεις για την πρόληψη επιβλαβών πρακτικών κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Τα κράτη μέλη καλούνται να δημιουργήσουν ολοκληρωμένα συστήματα προστασίας των παιδιών και να βελτιώσουν τη λειτουργία τους, να ενδυναμώσουν την αντίδραση στην ενδοσχολική βία, και να θεσπίσουν εθνική νομοθεσία για να δοθεί τέλος στη σωματική τιμωρία σε όλα τα πλαίσια.
- Το δικαίωμα των παιδιών σε φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη, ως θύματα, μάρτυρες, ύποπτοι, κατηγορούμενοι για διάπραξη εγκλήματος ή ως διάδικοι σε οποιαδήποτε δικαστική διαδικασία. Για παράδειγμα, η Επιτροπή θα συμβάλει στην εξειδικευμένη δικαστική κατάρτιση και θα συνεργαστεί με το Συμβούλιο της Ευρώπης για την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών του 2010 για μια φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη· τα κράτη μέλη καλούνται, για παράδειγμα, να στηρίξουν την κατάρτιση και να αναπτύξουν ισχυρές εναλλακτικές λύσεις αντί της δικαστικής δράσης, όπως εναλλακτικές λύσεις αντί της κράτησης ή της διαμεσολάβησης σε αστικές υποθέσεις.
- Το δικαίωμα των παιδιών να πλοηγούνται με ασφάλεια στο ψηφιακό περιβάλλον και να αξιοποιούν τις ευκαιρίες του: Η Επιτροπή θα επικαιροποιήσει την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά, ενώ ο προτεινόμενος νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες αποσκοπεί στην παροχή μιας ασφαλούς διαδικτυακής εμπειρίας. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν αποτελεσματικά τους κανόνες για την προστασία των παιδιών που περιλαμβάνονται στην αναθεωρημένη οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και, παράλληλα, να στηρίξουν την ανάπτυξη των βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων των παιδιών. Η Επιτροπή καλεί επίσης τις εταιρείες ΤΠΕ να αντιμετωπίσουν τις επιβλαβείς συμπεριφορές στο διαδίκτυο και να αφαιρέσουν το παράνομο περιεχόμενο.
- Τα δικαιώματα των παιδιών σε όλο τον κόσμο: Τα δικαιώματα των παιδιών είναι οικουμενικά και η ΕΕ ενισχύει τη δέσμευσή της για την προστασία, την προώθηση και την εκπλήρωση αυτών των δικαιωμάτων σε παγκόσμιο και πολυμερές επίπεδο. Αυτό θα επιτευχθεί, για παράδειγμα, με τη διάθεση του 10 % της χρηματοδότησης της ανθρωπιστικής βοήθειας για την εκπαίδευση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και παρατεταμένων κρίσεων. Η Επιτροπή θα προετοιμάσει σχέδιο δράσης για τη νεολαία έως το 2022 με σκοπό την προώθηση της συμμετοχής των νέων και των παιδιών σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και την ενίσχυση των ικανοτήτων προστασίας των παιδιών·εντός των αντιπροσωπειών της ΕΕ. Η Επιτροπή εφαρμόζει επίσης πολιτική μηδενικής ανοχής στην παιδική εργασία.
Η νέα ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά
Το 2019, σχεδόν 18 εκατομμύρια παιδιά στην ΕΕ (22,2 % του παιδικού πληθυσμού) ζούσαν σε νοικοκυριά που αντιμετώπιζαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Αυτό οδηγεί σε έναν διαγενεακό κύκλο μειονεξίας, με βαθιές και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στα παιδιά. Η ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά έχει στόχο να σπάσει αυτόν τον κύκλο και να προωθήσει τις ίσες ευκαιρίες με τη διασφάλιση της πρόσβασης σε ένα σύνολο βασικών υπηρεσιών για τα παιδιά που έχουν ανάγκη (κάτω των 18 ετών — σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού).
Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά, συνιστάται στα κράτη μέλη να παρέχουν στα παιδιά που έχουν ανάγκη δωρεάν και αποτελεσματική πρόσβαση σε:
- προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα – για παράδειγμα, αποφυγή διαχωρισμένων τάξεων·
- εκπαιδευτικές και με βάση το σχολείο δραστηριότητες — για παράδειγμα, παροχή του κατάλληλου εξοπλισμού για εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αλλά και σχολικές εκδρομές·
- τουλάχιστον ένα υγιεινό γεύμα για κάθε σχολική ημέρα· και
- υγειονομική περίθαλψη — για παράδειγμα, διευκόλυνση της πρόσβασης σε ιατρικές εξετάσεις και προληπτικούς ελέγχους.
Οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να είναι δωρεάν και άμεσα διαθέσιμες στα παιδιά που τις έχουν ανάγκη.
Η Επιτροπή συνιστά επίσης στα κράτη μέλη να παρέχουν στα παιδιά που έχουν ανάγκη αποτελεσματική πρόσβαση σε υγιεινή διατροφή και κατάλληλη στέγαση: Για παράδειγμα, τα παιδιά θα πρέπει να λαμβάνουν υγιεινά γεύματα και εκτός των σχολικών ημερών, ενώ τα άστεγα παιδιά και οι οικογένειές τους θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη στέγαση.
Όταν τα κράτη μέλη εντοπίζουν παιδιά που έχουν ανάγκη και σχεδιάζουν τα εθνικά τους μέτρα, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ειδικές ανάγκες όσων παιδιών προέρχονται από μειονεκτούντα περιβάλλοντα, όπως εκείνα που αντιμετωπίζουν έλλειψη στέγης, αναπηρίες, που βρίσκονται σε επισφαλείς οικογενειακές καταστάσεις, που προέρχονται από μεταναστευτικό υπόβαθρο, μειονοτικό φυλετικό ή εθνοτικό υπόβαθρο, ή που βρίσκονται σε εναλλακτική φροντίδα.
Η ενωσιακή χρηματοδότηση για τη στήριξη αυτών των δράσεων διατίθεται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (EΚΤ+), το οποίο χρηματοδοτεί έργα που προωθούν την κοινωνική ένταξη, καταπολεμούν τη φτώχεια και επενδύουν στους ανθρώπους, καθώς και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του InvestEU και του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Δηλώσεις των μελών της Επιτροπής
Η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για θέματα Δημοκρατίας και Δημογραφίας κ. Ντούμπραβκα Σούιτσα δήλωσε σχετικά: «Αυτή η νέα συνολική στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού αποτελεί ορόσημο στο έργο μας για τα παιδιά και μαζί με αυτά. Ευχαριστούμε κάθε παιδί ξεχωριστά για τη συμβολή του στη σημαντική αυτή πρωτοβουλία. Στέλνει ένα μήνυμα ελπίδας και αποτελεί έκκληση για ανάληψη δράσης σε ολόκληρη την ΕΕ και πέραν αυτής. Με τη στρατηγική αυτή, ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας να οικοδομήσουμε υγιέστερες, ανθεκτικές και ισότιμες κοινωνίες για όλους, όπου θα περιλαμβάνεται, θα προστατεύεται και θα ενδυναμώνεται κάθε παιδί. Η πολιτική του σήμερα και του αύριο διαμορφώνεται τόσο για τα παιδιά μας όσο και από κοινού με τα παιδιά μας. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο ενισχύουμε τις δημοκρατίες μας.»
Ο Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, δήλωσε: «Ακόμη και πριν από την πανδημία, ένα στα τέσσερα παιδιά στην ΕΕ αντιμετώπιζε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Αυτό είναι αδιανόητο για την Ευρώπη. Κατά το περασμένο έτος οι προϋπάρχουσες αυτές ανισότητες οξύνθηκαν περαιτέρω. Πρέπει να σπάσουμε αυτόν τον επικίνδυνο κύκλο και να εξασφαλίσουμε ότι τα παιδιά που έχουν ανάγκη έχουν πρόσβαση σε υγιεινά γεύματα, εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη και κατάλληλη στέγαση, ανεξάρτητα από το υπόβαθρό τους. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει τα κράτη μέλη με τρόπο που να μπορεί να κάνει όντως τη διαφορά στη ζωή των παιδιών.»
Ο Επίτροπος Δικαιοσύνης, κ. Ντιντιέ Ρεντέρς, δήλωσε τα εξής: «Κάθε παιδί στην ΕΕ δικαιούται την ίδια προστασία και πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, ανεξάρτητα από το υπόβαθρό του. Ωστόσο, ένα στα τρία παιδιά στην ΕΕ έχει υποστεί κάποια μορφή διαφορετικής μεταχείρισης. Από την άνιση πρόσβαση στην ψηφιακή τεχνολογία ή την κοινωνικοοικονομική στήριξη έως την έλλειψη προστασίας από την ενδοοικογενειακή κακοποίηση, πάρα πολλά παιδιά χρειάζονται πρόσθετη βοήθεια. Η νέα στρατηγική που παρουσιάζουμε σήμερα είναι ένα σχέδιο για την επίτευξη αυτού του στόχου.»
Η εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ θα παρακολουθείται σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, ενώ η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση προόδου στο ετήσιο φόρουμ της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού. Η στρατηγική θα αξιολογηθεί στα τέλη του 2024, με τη συμμετοχή των παιδιών.
Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να εγκρίνουν ταχέως την πρόταση σύστασης του Συμβουλίου για τη θέσπιση ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά. Εντός έξι μηνών από την έγκρισή της, οι κυβερνήσεις ενθαρρύνονται να υποβάλουν στην Επιτροπή εθνικά σχέδια δράσης σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής της. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί την πρόοδο μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και θα εκδίδει, όπου απαιτείται, ειδικές ανά χώρα συστάσεις.
Όπως υπογράμμισαν πάνω από 10 000 παιδιά στη συμβολή τους στην προετοιμασία της σημερινής δέσμης μέτρων, τα παιδιά εντός και εκτός της ΕΕ εξακολουθούν να υφίστανται κοινωνικοοικονομικό αποκλεισμό και διακρίσεις λόγω της καταγωγής, της κατάστασης, του φύλου ή του γενετήσιου προσανατολισμού τους — δικών τους ή των γονέων τους. Οι φωνές των παιδιών δεν ακούγονται πάντα και οι απόψεις τους δεν λαμβάνονται πάντα υπόψη σε θέματα που τα αφορούν. Οι προκλήσεις αυτές επιδεινώθηκαν από την πανδημία COVID-19. Η Επιτροπή ανταποκρίνεται με μια γενική στρατηγική για τα επόμενα τέσσερα έτη, η οποία αποσκοπεί στην αξιοποίηση όλων των ενωσιακών δράσεων για την προστασία και την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών, με σαφείς δράσεις για βελτίωση. Θα πρέπει επίσης να στηρίξει τα κράτη μέλη στην καλύτερη δυνατή χρήση των ενωσιακών κονδυλίων.
Η Πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν εξήγγειλε την ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά στις πολιτικές κατευθύνσεις της για την περίοδο 2019-2024. Η ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά συμπληρώνει τον δεύτερο πυλώνα της στρατηγικής για τα δικαιώματα του παιδιού. Αποτελεί επίσης βασικό παραδοτέο του σχεδίου δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που εγκρίθηκε στις 4 Μαρτίου 2021, και υπάγεται απευθείας στην αρχή 11 του πυλώνα. Φροντίδα και στήριξη των παιδιών Το σχέδιο δράσης προτείνει ως στόχο να μειώσει η ΕΕ κατά τουλάχιστον 15 εκατομμύρια τον αριθμό των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού έως το 2030, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 5 εκατομμυρίων παιδιών.
