Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Ερευνητικά Κέντρα και Δημόσιες Αρχές συνεργάστηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έργου «LIFE AskREACH» που υλοποιείται σε 15 χώρες και διεξήγαγαν αναλύσεις σε προϊόντα κολύμβησης, κηπουρικής και DIY. Η έρευνα έδειξε ότι πολλά είδη εξακολουθούν να περιέχουν χημικές ουσίες που είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο, το περιβάλλον ή ακόμα και για τα δύο. Οι ουσίες αυτές ενδέχεται να προκαλέσουν καρκίνο, να επιδράσουν βλαπτικά στο DNA, να διαταράξουν το ορμονικό σύστημα ή είναι εξαιρετικά σταθερές και συσσωρευτούν στο περιβάλλον. Ορισμένα από τα αντικείμενα που αναλύθηκαν δεν θα έπρεπε καν να κυκλοφορούν νόμιμα στην ευρωπαϊκή αγορά.
Με βάση την αναλυτική αναφορά, αγοράστηκαν 106 είδη τα οποία στάλθηκαν σε ανεξάρτητο και διαπιστευμένο εργαστήριο και αναλύθηκαν για ουσίες που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι:
- Σχεδόν το ένα τρίτο των αντικειμένων που αναλύθηκαν περιείχαν τουλάχιστον μια SVHC
- 10 αντικείμενα περιείχαν SVHC πάνω από το όριο του 0,1% κατά βάρος.
- Οι ενώσεις SVHC που ανιχνεύτηκαν είναι:
- οι φθαλικοί εστέρες DIBP, DEHP και DBP που δρουν ως πλαστικοποιητές – τουλάχιστον μία από τις ενώσεις αυτές βρέθηκε σε 6 από τα προϊόντα που ελέγχθηκαν. Οι φθαλικοί εστέρες βρέθηκαν σε συγκεντρώσεις έως και 23% κατά βάρος, πράγμα που σημαίνει ότι σχεδόν το ένα τέταρτο του προϊόντος ήταν κατασκευασμένο από αυτές τις επιβλαβείς ουσίες. Τέτοιες υψηλές συγκεντρώσεις πλαστικοποιητών βρέθηκαν για παράδειγμα σε γάντια κηπουρικής και ακόμη και σε μια ποδιά ζωγραφικής για παιδιά.
- χλωριωμένες παραφίνες μικρής ανθρακικής αλυσίδας short-chain chlorinated paraffins (SCCPs) – ανιχνεύτηκαν σε δύο αντικείμενα και
- πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs) benz[a]anthracene, benzo[a]pyrene, chrysene και benzo[k]fluoranthene – βρέθηκαν σε ένα προϊόν. Αυτές οι ενώσεις υπόκεινται σε περιορισμούς σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ για τα χημικά REACH και το προϊόν δεν ήταν κατάλληλο για διάθεση στην αγορά της ΕΕ.
Παρόλο που η ύπαρξη πολλών SVHC εξακολουθεί να επιτρέπεται σε καταναλωτικά προϊόντα, πρέπει να κοινοποιείται κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού όπως και στους καταναλωτές. Οι καταναλωτές μπορούν να ζητήσουν πληροφορίες για την ύπαρξη SVHC σε οποιοδήποτε προϊόν, από οποιαδήποτε εταιρεία που πωλεί ή μεταπωλεί αυτό το προϊόν. Εάν υπάρχει SVHC πάνω από συγκέντρωση 0,1 % κατά βάρος, ο έμπορος λιανικής, ο εισαγωγέας και ο παραγωγός είναι νομικά υποχρεωμένος να παράσχει στον καταναλωτή αυτές τις πληροφορίες. Αυτό είναι θεσμοθετημένο δικαίωμα σύμφωνα με τον κανονισμό REACH της ΕΕ για τα χημικά. Κάνοντας χρήση αυτού του «δικαιώματος στη γνώση», οι καταναλωτές μπορούν να προστατευθούν από το να αγοράζουν, να χρησιμοποιούν και να έχουν στο σπίτι τους προϊόντα με όλο και περισσότερες τοξικές χημικές ουσίες.
Η εφαρμογή smartphone «Scan4Chem», μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους καταναλωτές για τη σάρωση του γραμμικού κώδικα (barcode) ενός προϊόντος και την άμεση λήψη πληροφοριών από την ευρωπαϊκή βάση δεδομένων μας, σχετικά με την ύπαρξη SVHC σε αυτό. Εάν οι ζητούμενες πληροφορίες δεν έχουν εισαχθεί από τις αρμόδιες εταιρείες στη βάση δεδομένων, ένα αίτημα που δημιουργείται αυτόματα μπορεί να σταλεί στον πωλητή λιανικής ή/και στον παραγωγό.
Συνιστούμε ανεπιφύλακτα στους καταναλωτές να κατεβάσουν την εφαρμογή «Scan4Chem» και να ζητήσουν πληροφορίες για όλα τα αντικείμενα που τους ενδιαφέρουν. Η ανταπόκριση των εταιρειών και τελικά η υποκατάσταση επιβλαβών ουσιών σε καταναλωτικά προϊόντα θα βελτιωθεί μόνο εάν οι καταναλωτές δείξουν το ενδιαφέρον τους και αρχίσουν να το απαιτούν. Το “Scan4Chem” διευκολύνει τους καταναλωτές να υψώσουν τη φωνή τους. Μετά την αρχική ρύθμιση, τα αιτήματα SVHC μπορούν να σταλούν σε λιγότερο από ένα λεπτό, απευθείας στα καταστήματα.
Στην Ελλάδα η εφαρμογή Scan4Chem και το έργο AskREACH υλοποιείται και υποστηρίζεται από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών σε συνεργασία με τον εθελοντικό οργανισμό ECOCITY.
