Με επιτυχία ολοκληρώθηκε ο τριήμερος κύκλος ημερίδων «Πράσινη Ενεργειακή Μετάβαση & Ηλεκτρισμός», που διοργάνωσε από στις 30 Μαΐου και 3-4 Ιουνίου 2025 το Clima21, ένας επιστημονικός οργανισμός για την Κλιματική Αλλαγή και την Αειφορία. Οι εκδηλώσεις συγκέντρωσαν ειδικούς, πανεπιστημιακούς, εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης, της αγοράς και της κοινωνίας, ανοίγοντας έναν δημόσιο και ειλικρινή διάλογο για κρίσιμα ζητήματα της ενεργειακής μετάβασης.
Οι ημερίδες πραγματοποιήθηκαν με συν-χρηματοδότηση από το μέτρο «Εξωστρεφείς Δράσεις 2025» – φορέας χρηματοδότησης Πράσινο Ταμείο.
Η αυλαία, άνοιξε στις 30 Μαϊου με τα φώτα στραμμένα στην αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας με αντλησιοταμιευτικά έργα, τα οποία όπως υπογράμμισε ο καθηγητής στη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών ΕΜΠ, Ιωάννης Αναγνωστόπουλος προσφέρουν ευελιξία και συμβάλουν στην γρήγορη διείσδυση των ΑΠΕ. Έρευνες από το ΕΜΠ που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο των ημερίδων τεκμηριώνουν την τεχνική και οικονομική βιωσιμότητα των έργων αυτών, ενώ επισημαίνεται ότι υπάρχουν ήδη υποδομές της ΔΕΗ που δεν έχουν αξιοποιηθεί, όπως είπε ο Δρ. Γιάννης Π. Στεφανάκος, (Αφυπηρετήσας Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ), εκτιμώντας πως η αδράνεια αυτή οφείλεται στις πολιτικές συνθήκες εκείνης της περιόδου. Άλλωστε, όπως είπε και ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος, ιδρυτής του Clima 21 και συντονιστής των εκδηλώσεων: «Σίγουρα η τεχνική βάση υπάρχει, πρέπει όμως να ανοίξει επιτέλους και η πολιτική συζήτηση». Ο Ομότιμος Καθηγητής του ΕΜΠ, Κίμων Χατζημπίρος ήταν κατηγορηματικός: «Στην αντλησιοταμίευση, όπως και σε άλλα ενεργειακά έργα, μοιράζονται άδειες χωρίς λογική, περισσότερες απ’ όσες μπορούν να υλοποιηθούν. Το “ενεργειακό ρουσφέτι” έχει εισχωρήσει και εδώ»: για έργα αντλησιοταμίευσης έχουν εκδοθεί άδειες συνολικής ισχύος τουλάχιστον 15 000 MW, όταν οι στόχοι του ΕΣΕΚ για το 2025 είναι στα 5 500 MW— ακλόνητη απόδειξη της έκρηξης του ενδιαφέροντος, αλλά και της ασύμμετρης υλοποίησης ενός προβληματικού στρατηγικού σχεδιασμού.
Στην ίδια ημερίδα συζητήθηκε επίσης το ζήτημα των «πολύπαθων» υπεράκτιων αιολικών πάρκων, τα οποία ενώ ξεκίνησαν να συζητώνται εδώ και 15 τουλάχιστον χρόνια, και τώρα προβλέπονται και από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί στη χώρα μας, παρά τις ευνοϊκές προδιαγραφές που παρέχει το φυσικό μας περιβάλλον. «Η θάλασσα είναι το μέλλον και για την αιολική ενέργεια» ανέφερε στην εισήγησή του, ο Άγγελος Συρίγος, βουλευτής της ΝΔ, τέως υφυπουργός και καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, τονίζοντας ότι η Ελλάδα πρέπει να κάνει τώρα των πρώτη κίνηση και να κηρύξει την ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) παντού, έτσι ώστε οι (πλωτές) ανεμογεννήτριες να εκμεταλλευτούν με τον καλύτερο τρόπο τους ανέμους των ανοιχτών θαλασσών. Ο χρόνος όμως που περνάει, δεν είναι σίγουρα ούτε υπέρ των εθνικών συμφερόντων ούτε υπέρ της αξιοποίησης του τεράστιου αιολικού δυναμικού των θαλασσών.
Αξίζει να σημειωθεί και το σχόλιο του συντονιστή και δημοσιογράφου Γ.Φιντικάκη: «Η Τουρκία που ξεκίνησε αργότερα από μας τις κινήσεις για τα υπεράκτια, τώρα σίγουρα μας έχει ξεπεράσει. Επί πλέον, αν γίνουν πραγματικότητα οι εξαγγελίες της Τουρκίας, θα προχωρήσουν όχι μόνο σε εγκαταστάσεις αλλά και στη δημιουργία εφοδιαστικής αλυσίδας, όσο εμείς ακόμα θα συζητάμε». «Η ανάπτυξη των παράλληλων τεχνολογικών κλάδων για την εγκατάσταση, λειτουργία και διασύνδεση των θαλάσσιων αιολικών πάρκων, πρόσθεσε ο Ιωάννης Τόγιας, της Ελληνικής Ένωσης Πλοιοκτητών Ανοικτής Θαλάσσης είναι τόσο κρίσιμη, όσο ίσως και η παραγωγή ενέργειας, αφού θα μπορέσει να κινητοποιήσει μια σειρά από ναυτιλιακές επιχειρήσεις και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό – τα οποία πρέπει από τώρα να προβλεφθούν».
Στην δεύτερη ημερίδα, στις 3 Ιουνίου, αναλύθηκαν τα ζητήματα του περιορισμένου ηλεκτρικού χώρου και των διασυνδέσεων, αλλά και η σημαντική συνεισφορά που θα μπορούσαν να έχουν οι ενεργειακές κοινότητες. Φέρνοντας στο προσκήνιο την πολιτική διάσταση της απολιγνιτοποίησης, ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας, Γιώργος Αμανατίδης, «αποκάλυψε» στην εισήγησή του ότι η απολιγνιτοποίηση γινόταν ουσιαστικά από το 2011 αλλά χωρίς πολιτικό σχεδιασμό: «Από το 2011 η απολιγνιτοποίηση συνέβαινε, αλλά δεν την ονομάζαμε. Κι όταν δεν λες κάτι, δεν το σχεδιάζεις σωστά». Ανέφερε μάλιστα ότι έχουν διατεθεί 1,026 δισ. € από το ΕΣΠΑ, 20 εκατ. € μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου και δανειοδοτήσεις έως 80 εκατ. € για υποδομές, ενώ λειτουργεί και η ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε. της ΔΕΗ. Ωστόσο, τόνισε ότι η τοπική κοινωνία, ιδίως οι νέοι, δεν έχουν εμπνευστεί από την αλλαγή, δεν αισθάνονται μέρος της και περιμένουν ένα εμβληματικό έργο που να αποτυπώνει τη μετάβαση στην πράξη.
Στο τεχνικό σκέλος αναλύθηκαν οι προκλήσεις του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος. Ο Παντελής Μπίσκας, Καθηγητής στον Τομέα Ηλεκτρικής ενέργειας του ΑΠΘ, επισήμανε ότι χωρίς ενίσχυση υποδομών, οι περικοπές ΑΠΕ θα συνεχιστούν και θα ενταθούν, ενώ σχετικά με τις τιμές σχολίασε ότι «στην Ελλάδα όλο το ρίσκο του προμηθευτή το επωμίζεται ο καταναλωτής». «Η διείσδυση των ΑΠΕ, δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να λυθούν όλα τα παράλληλα προβλήματα (των τιμών, του δικτύου και της αποθήκευσης)» συμπλήρωσε ο Πάνος Λαδακάκος, πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ. Η συμμετοχή στο πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος και ήταν υψηλός χορηγός των εκδηλώσεων, ήταν μέσω του Διευθυντή Στρατηγικής και Σχεδιασμού ανάπτυξης συστήματος Κώστας Τσιρέκη, ο οποίος και επεσήμανε την ανάγκη διεθνών διασυνδέσεων και ευελιξίας, ενώ ο Νίκος Μάντζαρης, συνιδρυτής του Green Tank, μίλησε για την ανάγκη ενεργοποίησης μηχανισμών επάρκειας ισχύος (ΜΔΕΙ), προσθέτοντας ότι απαιτούνται συνολικότερες και πιο σφαιρικές λύσεις για το ηλεκτρικό σύστημα.
Η τρίτη και τελευταία ημερίδα, στις 4 Ιουνίου, επικεντρώθηκε στον «εφιάλτη» του αυξανόμενου κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας, και στην υφιστάμενη κατάσταση στην ηλεκτροκίνηση. Ο δρ Άλεξ Παπαλεξόπουλος, Πρόεδρος & Δ/νων Σύμβουλος, ECCO International, εστίασε στην ανάγκη αποσύνδεσης των τιμών λιανικής από την χονδρεμπορική αγορά, ενώ τόνισε ότι υπάρχουν πολλά εργαλεία αντιμετώπισης των υψηλών τιμών, τα οποία ωστόσο η Ευρώπη δεν αξιοποιεί λόγω έλλειψης κανονιστικού πλαισίου. Σημαντικές ήταν οι παρεμβάσεις του Παναγιώτη Παπασταματίου, Γενικού Διευθυντή της ΕΛΕΤΑΕΝ, ο οποίος ανέλυσε ενδελεχώς τα «οικονομικά» της ενέργειας, από τον παραγωγό μέχρι τον καταναλωτή, σημειώνοντας αρχικά ότι υπάρχουν δύο κόστη που θα πληρώσει ο καταναλωτής: το κόστος της τεχνολογίας και το κόστος της αγοράς. «Η Ελλάδα είναι τυχερή», ανέφερε, «λόγω των πολλών μακροχρόνιων συμβολαίων (PPAs) με κρατική εγγύηση». Η μέση αμοιβή των ΑΠΕ το 2024 διαμορφώνεται, όπως είπε, στα 122 ευρώ/MWh, ενώ οι παραγωγοί λαμβάνουν στην πράξη περίπου 40 ευρώ/MWh. Από την πλευρά της, η Στέλα Σαρρή, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, με μακροχρόνια εμπειρία στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας (ΡΑΕ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ), επισήμανε την ανάγκη κατανόησης των παραγόντων που διαμορφώνουν τις τιμές: «Η ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να έχει ποιότητα και επάρκεια» τόνισε, ενώ έδωσε μια σημαντική εικόνα της προτίμησης των καταναλωτών στην Ελλάδα, με τους περισσότερους να επιλέγουν το πράσινο και το μπλε τιμολόγιο, εν αναμονή πάντοτε και του νέου «πορτοκαλί» με το οποίο θα αλλάζει η τιμή ακόμα και μέσα στην ημέρα. Το νέο τιμολόγιο αναμένεται να καθυστερήσει βέβαια ακόμα, μιας και έχει ως αναγκαία συνθήκη την ύπαρξη έξυπνων μετρητών.
Στο πεδίο της ηλεκτροκίνησης, ο Σύμβουλος Διαχείρισης Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Γιώργος Αγερίδης αναφέρθηκε στις ελλείψεις στον κρατικό μηχανισμό τόσο σε υποδομές όσο και σε κίνητρα, ενώ ο προϊστάμενος του Τμήματος ηλεκτροκίνησης του Υπουργείου Μεταφορών, Ιωάννης Τσελίκης, παρουσίασε τα προγράμματα «Κινούμαι Ηλεκτρικά» και «Φορτίζω Παντού», υπογραμμίζοντας ότι μέχρι σήμερα έχουν επιδοτηθεί 18.500 ηλεκτρικά οχήματα και κυκλοφορούν 250 ηλεκτρικά λεωφορεία στην Αθήνα. Ωστόσο, και οι δυο όπως άλλωστε και ο Στέλιος Στυπίδης, διευθυντής και ιδρυτής της TryEV (Ελληνική Εταιρεία Ηλεκτροκίνησης), επισήμαναν ότι η καθυστέρηση της ψηφιοποίησης των δικτύων και των δομών κατανάλωσης (μεταξύ αυτών η αυτοκίνηση) σε συνδυασμό με την περιορισμένη δραστηριότητα των Δήμων, έχουν συμβάλει στην καθυστέρηση της ηλεκτροκίνησης στη χώρα μας (π.χ συγκριτικά με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες).
Το κοινό μήνυμα των ημερίδων συνοψίζεται στην αναγκαιότητα συνδυασμένης προσέγγισης που συνδέει πολιτική, τεχνολογία και κοινωνική συμμετοχή. Όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε, οι ενεργειακές κοινότητες (εισηγητές ο Χρήστος Βρεττός της Electra Energy, η Ιωάννα Σούκα του Green Tank και ο Πέτρος Μαρκόπουλος από το Δίκτυο Νησιωτικών Δήμων ΔΑΦΝΗ) αποτελούν ήδη μια πραγματικότητα και ένα σημαντικό κοινωνικό εργαλείο, ωστόσο η απουσία έξυπνων μετρητών δυσχεραίνει την δράση των αυτοπαραγωγών (Χριστίνα Γιαβάσογλου, Χημ.Μηχανικός, Δημοσιογράφος) . Από την άλλη μεριά, η ψηφιοποίηση των δικτύων (εισηγητής Μίλτος Ασλάνογλου) , η ενίσχυση των υποδομών αποθήκευσης και η πολιτική προστασίας των καταναλωτών είναι καθοριστικοί παράγοντες για να σταθεροποιηθεί το σύστημα και να προχωρήσει η μετάβαση σε καθαρές τεχνολογίες. Όπως συμφώνησαν μάλιστα όλοι οι συμμετέχοντες, «το ηλεκτρικό σύστημα δεν είναι κάτι που μπορείς να αλλάζεις κάθε χρόνο. Οι αποφάσεις που παίρνονται σήμερα σχηματοποιούν το αύριο και οι ηγεσίες οφείλουν να κατανοούν το βάρος ευθύνης, με συμπαγής στρατηγικούς σχεδιασμούς».
Στις ημερίδες συνέβαλαν επίσης ως χορηγοί οι εταιρείες CNI group, TERNA ENERGY, ENTEKA, και ως υποστηρικτές οι εταιρείες EDF, Rokas Renewables, IXION, Schneider Electric.
