Οι νέες προκηρύξεις και οι δυνατότητες χρηματοδότησης των ελληνικών ερευνητικών ομάδων στους τομείς Ενέργειας και Περιβάλλοντος του προγράμματος “Ορίζοντας 2020” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ), παρουσιάστηκαν σε ενημερωτική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών) στις 12 Ιανουαρίου 2015. Η ημερίδα, στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 280 άτομα, διοργανώθηκε από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) και το Δίκτυο Πράξη, Εθνικά Σημεία Επαφής για τον Ορίζοντα 2020, με την υποστήριξη της ΕΕ και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ). Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε και πρόσφατη μελέτη του ΕΚΤ με στατιστικά στοιχεία και δείκτες για την ελληνική συμμετοχή στο πρόγραμμα “Ενέργεια” την περίοδο 2007-2013.
Στόχος της εκδήλωσης ήταν η παρουσίαση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης για τους τομείς της Ενέργειας και του Περιβάλλοντος μέσω του προγράμματος “Ορίζοντας 2020”, καθώς και μέσω των εθνικών προγραμμάτων που θα προκηρυχθούν από τη ΓΓΕΤ στο πλαίσιο της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης (RIS3). Με το πρόγραμμα “Ορίζοντας 2020”, που αποτελεί το χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα και την Καινοτομία κατά την περίοδο 2014-2020, η ΕΕ θα επενδύσει περαιτέρω στην Έρευνα και την Καινοτομία στον τομέα της Ενέργειας και του Περιβάλλοντος, υποστηρίζοντας σχετικές δράσεις που προωθούν την ανάπτυξη στους τομείς της επιστήμης, της βιομηχανίας και των κοινωνικών προκλήσεων.
Εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρουσίασαν τα προγράμματα “Ασφαλής, Καθαρή και Αποδοτική Ενέργεια” και “Κλιματική δράση, Περιβάλλον, Αποδοτικότητα των πόρων και των πρώτων υλών” και τις προκηρύξεις του έτους 2015, στο πρόγραμμα “Ορίζοντας 2020”. Ιδιαίτερη αναφορά δόθηκε στους στόχους που τέθηκαν έως το 2030 κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το Κλίμα και την Ενέργεια που έλαβε χώρα τον Οκτώβριο 2014 και αφορούν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (≤-40%), στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (≥27%) και στην αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας (≥27%).
Οι Εθνικοί Εκπρόσωποι των δυο προγραμμάτων παρουσίασαν τις θέσεις της Ελλάδας για τα συγκεκριμένα προγράμματα. Ο κ. Σωτήριος Καρέλλας, Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ και Εμπειρογνώμονας για το πρόγραμμα εργασίας “Ασφαλής, Καθαρή και Αποδοτική Ενέργεια”, αναφέρθηκε εκτενώς στα πρώτα στατιστικά στοιχεία από τη συμμετοχή της Ελλάδας στις προκηρύξεις του συγκεκριμένου προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα, το 2,08% της συνολικής χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απορροφήθηκε από την Ελλάδα, με το μεγαλύτερο ποσοστό να αντιστοιχεί σε έργα που αφορούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Low Carbon Energy – LCE 04,07,08,10,14,18) και την ενεργειακή αποδοτικότητα (Energy Efficiency – EE 11,12,13).
Αξίζει να σημειωθεί ότι όσον αφορά στο εξαιρετικά ανταγωνιστικό πρόγραμμα SME Instrument -το οποίο απευθύνεται αποκλειστικά σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις- η μία από τις δύο πρώτες ελληνικές προτάσεις που χρηματοδοτήθηκαν στη φάση 1 δραστηριοποιείται στον τομέα της ενέργειας.
Εκπρόσωποι της ΓΓΕΤ και συγκεκριμένα οι συντονιστές από τις τεχνολογικές πλατφόρμες της ΓΓΕΤ για την ενέργεια και το περιβάλλον παρουσίασαν τους επιμέρους τομείς προτεραιότητας και τη στρατηγική χρηματοδότησης αυτών των τομέων (RIS3). Η στρατηγική θα υποβληθεί για έγκριση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2015. Επίσης, το Δίκτυο Πράξη παρουσίασε στατιστικά στοιχεία για την ελληνική συμμετοχή στο τομέα “Περιβάλλον” του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο, καθώς και τις υπηρεσίες που παρέχει ως Εθνικό Σημείο Επαφής και ως συντονιστής του Enterprise Europe Network-Hellas.
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης παρουσίασε στατιστικά στοιχεία για την ελληνική συμμετοχή στο πρόγραμμα “Ενέργεια” του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο για την περίοδο 2007-2013, όπως προκύπτουν από τις σχετικές εκδόσεις και τις βιβλιομετρικές μελέτες του οργανισμού, καθώς και από τις δράσεις του ως Εθνικό Σημείο Επαφής και συντονιστής του Enterprise Europe Network-Hellas. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης του ΕΚΤ (http://metrics.ekt.gr/el/node/118), για τις προτάσεις που υποβλήθηκαν με ελληνική συμμετοχή το διάστημα 2007-2013, το μέσο ποσοστό επιτυχίας διαμορφώνεται στο 17%. Οι ελληνικοί οργανισμοί συμμετείχαν κυρίως στα πεδία “παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές” και “παραγωγή ανανεώσιμων καυσίμων”. Ο συνολικός προϋπολογισμός των ελληνικών οργανισμών που συμμετέχουν στα 69 έργα στα οποία καταγράφεται ελληνική συμμετοχή είναι 60,65 εκατ. ευρώ και η κοινοτική χρηματοδότηση 38,62 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 2,5% της συνολικής χρηματοδότησης της ΕΕ. Με βάση την απορρόφηση της κοινοτικής χρηματοδότησης το ποσοστό επιτυχίας της Ελλάδας, που υπολογίζεται ως η χρηματοδότηση που εγκρίθηκε ανά χώρα σε σχέση με την αιτούμενη χρηματοδότηση των προτάσεων, διαμορφώνεται στο 19,1% και βρίσκεται στη 18η θέση στο σύνολο των 28 κρατών-μελών της ΕΕ.
Σημειώνεται ότι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης λειτουργεί ως Εθνικό Σημείο Επαφής για το πρόγραμμα “Ασφαλής, καθαρή και αποδοτική Ενέργεια” στον Ορίζοντα 2020 που είναι το νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο για την έρευνα και καινοτομία στην ΕΕ την περίοδο 2014-2020. Το EKT υποστηρίζει την ελληνική ακαδημαϊκή, ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα για τη συμμετοχή της στον Ορίζοντα 2020. Καλύπτοντας όλα τα στάδια των ερευνητικών έργων, από την προετοιμασία της πρότασης έως την υλοποίηση και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, οι υπηρεσίες του ΕΚΤ περιλαμβάνουν: Πληροφόρηση και Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, Λειτουργία Γραφείου Υποστήριξης, Ανάπτυξη και Διακίνηση ενημερωτικού υλικού, Διοργάνωση εκδηλώσεων και σεμιναρίων, Εξεύρεση συνεργατών για την συγκρότηση κοινοπραξιών και την από κοινού υποβολή προτάσεων, Καταγραφή της εθνικής συμμετοχής και έκδοση στατιστικών στοιχείων και δεικτών απόδοσης.
Η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα “Ενέργεια” 2007-2013
Tη συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα “Ενέργεια” του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο για την Έρευνα της ΕΕ την περίοδο 2007-2013, παρουσιάζει νέα μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης. Στη μελέτη παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, αναλυτικά στοιχεία για την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, την γεωγραφική κατανομή των πόρων, τη θέση της χώρας σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, τη δικτύωση των ελληνικών φορέων, τη συμμετοχή των ελληνικών περιφερειών.
Το πρόγραμμα “Ενέργεια” ήταν ένας από τους βασικούς άξονες του Ειδικού Προγράμματος “Συνεργασία” του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο (7ο ΠΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα, με προϋπολογισμό 2,35 δισ. ευρώ για την περίοδο 2007-2013.
Με βάση την προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη ενός βιώσιμου και αξιόπιστου ενεργειακού συστήματος στην Ευρώπη, το πρόγραμμα “Ενέργεια” χρηματοδότησε έργα στους παρακάτω εννέα θεματικούς άξονες: Υδρογόνο και κυψέλες καυσίμου, Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, Παραγωγή ανανεώσιμων καυσίμων, Ανανεώσιμες μορφές ενέργειας για τη θέρμανση και τη ψύξη, Τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 για μονάδες ηλεκτροπαραγωγής μηδενικών εκπομπών, Καθαρές τεχνολογίες άνθρακα, Ευφυή ενεργειακά δίκτυα, Ενεργειακή απόδοση και εξοικονόμηση ενέργειας, Η γνώση στην υπηρεσία της ενεργειακής πολιτικής.
Την περίοδο 2007-2013, στις προσκλήσεις του προγράμματος “Ενέργεια” υποβλήθηκαν συνολικά από όλες τις χώρες 2.146 προτάσεις (από τις οποίες οι 2.036 ήταν επιλέξιμες) και χρηματοδοτήθηκαν 340 έργα. Όσον αφορά τη συμμετοχή της Ελλάδας την ίδια περίοδο, καταγράφονται 667 ελληνικές συμμετοχές σε 416 προτάσεις (από τις οποίες οι 406 ήταν επιλέξιμες), ενώ χρηματοδοτήθηκαν 69 έργα στα οποία σημειώνονται 108 συμμετοχές ελληνικών οργανισμών.
Το μέσο ποσοστό επιτυχίας για τις προτάσεις που υποβλήθηκαν από όλες τις xώρες στις προσκλήσεις του προγράμματος για την περίοδο 2007-2013, όπως προκύπτει από τον αριθμό των προτάσεων που αξιολογήθηκαν σε σχέση με τον αριθμό των έργων που χρηματοδοτούνται, είναι 16,7%. Για τις προτάσεις που υποβλήθηκαν με ελληνική συμμετοχή, το μέσο ποσοστό επιτυχίας διαμορφώνεται στα ίδια επίπεδα, στο 17%.
Στα χρηματοδοτούμενα έργα, το 44,0% του συνόλου των συμμετοχών σε ευρωπαϊκό επίπεδο προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα (1.724 συμμετοχές). Οι συμμετοχές των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι 711. Ακολουθούν οι Ερευνητικοί φορείς (960 συμμετοχές, 24,5% στο σύνολο των συμμετοχών), ο Πανεπιστημιακός τομέας (914 συμμετοχές, 23,3% στο σύνολο των συμμετοχών), οι Δημόσιοι φορείς (205 συμμετοχές, 5,2% στο σύνολο των συμμετοχών) και η κατηγορία άλλοι (116 συμμετοχές, 3% στο σύνολο των συμμετοχών). Αντίστοιχη είναι η εικόνα για τις ελληνικές συμμετοχές.
Οι ελληνικοί οργανισμοί συμμετείχαν σε προτάσεις και έργα του προγράμματος “Ενέργεια” με δημοφιλέστερα πεδία την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (25,9% των συμμετοχών σε προτάσεις και 27,8% των συμμετοχών σε έργα) και την παραγωγή ανανεώσιμων καυσίμων (14,7 % των συμμετοχών σε προτάσεις και 13,9% των συμμετοχών σε έργα).
Την περίοδο 2007-2013, τα 340 έργα που εγκρίθηκαν σε όλη την Ευρώπη έχουν συνολικό προϋπολογισμό 2.417 εκατ. ευρώ, ενώ η συνεισφορά της ΕΕ ανέρχεται σε 1.540 εκατ. ευρώ. Τα 69 έργα στα οποία καταγράφεται ελληνική συμμετοχή έχουν συνολικό προϋπολογισμό 442,24 εκατ. ευρώ και η χρηματοδότηση της ΕΕ ανέρχεται σε 296,4 εκατ. ευρώ. Ο συνολικός προϋπολογισμός των ελληνικών οργανισμών στα έργα αυτά είναι 60,65 εκατ. ευρώ και η κοινοτική χρηματοδότηση 38,62 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 2,5% της συνολικής χρηματοδότησης της ΕΕ.
Με βάση την απορρόφηση της κοινοτικής χρηματοδότησης το ποσοστό επιτυχίας της Ελλάδας, που υπολογίζεται ως η χρηματοδότηση που εγκρίθηκε ανά χώρα σε σχέση με την αιτούμενη χρηματοδότηση των προτάσεων, διαμορφώνεται στο 19,1% και βρίσκεται στη 18η θέση στο σύνολο των 28 κρατών-μελών της ΕΕ.
Η μελέτη “Η ελληνική συμμετοχή στο Πρόγραμμα “Ενέργεια”, 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο 2007-2013″ εντάσσεται στη σειρά των ειδικών εκθέσεων και μελετών (Intelligence Reports) που εκδίδει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, με εμπειρικά στοιχεία, αναλύσεις και δείκτες που αναδεικνύουν σημαντικές πλευρές της εγχώριας ερευνητικής δραστηριότητας και απεικονίζουν τα αποτελέσματα των ερευνητικών φορέων του Ελληνικού Ερευνητικού και Αναπτυξιακού Συστήματος.
