Ως ΣΠΕΦ έχουμε το τελευταίο διάστημα αναφερθεί εκτενώς στην σημασία των στρεβλώσεων στην λειτουργία της αγοράς υπέρ των ορυκτών καυσίμων, όπου όπως πολλάκις έχει ειπωθεί μόνο η πλήρης κατάργηση τους θα μπορούσε να εξασφαλίσει την δομική τουλάχιστον ευστάθεια κάθε πτυχής της χονδρεμπορικής αγοράς, περιλαμβανομένων δηλαδή και των ΑΠΕ.
Στην περίπτωση ωστόσο που η Πολιτεία δεν επιθυμεί να προβεί άμεσα στις αναγκαίες αυτές τομές, όπως η κατάργηση της στρέβλωσης του Μηχανισμού ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους (ΜΜΚ) και η ενσωμάτωση έστω λογιστικά στην Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ) των Αποδεικτικών Διαθεσιμότητας Ισχύος (ΑΔΙ) που δρουν καταφανώς υπέρ των ορυκτών καυσίμων, οφείλει οπωσδήποτε να διασφαλίσει την βιωσιμότητα των ΑΠΕ με αντισταθμιστικά μέτρα στην βάση του πραγματικού χαμηλότερου του πλασματικού κόστους τους αλλά και της ίσης και σύμμετρης μεταχείρισης που αποτελεί θεμέλιο της ορθής λειτουργίας της αγοράς.
Ξεφεύγοντας από τον αδιέξοδο υπολογισμό των πλασματικών λόγω των στρεβλώσεων πόρων ΑΠΕ που δήθεν απαιτούνται για την οικονομική εξυπηρέτηση της λειτουργίας τους από τον Λειτουργό, προτείνεται να εξεταστεί η αποπληρωμή της χονδρεμπορικής αγοράς στο σύνολο της σε πιο «μακρο-οικονομική» βάση. Αντλώντας στοιχεία από τους ισολογισμούς και συγκεκριμένα τα αποτελέσματα χρήσης του ΔΕΣΜΗΕ από το 2007 και μετά φαίνεται ότι συνολικά ως αγορά το πρόβλημα δεν είναι τόσο μεγάλο. Στα αποτελέσματα χρήσης συγκεκριμένα, η ζημία μιας επιχείρησης δείχνει το καθαρό δομικό έλλειμμα λειτουργίας της επί των συνολικών της πωλήσεων (τζίρου). Ειδικότερα στην περίπτωση του ΔΕΣΜΗΕ όπου στα αποτελέσματα χρήσης παρεμβάλλονται μάλλον αμελητέα ποσά αποσβέσεων τόσο ως προς το τζίρο αλλά και ως προς τις ζημίες, μπορεί ευκολότερα να ειπωθεί ότι με βάση το δομικό αυτό έλλειμμα δύναται φυσιολογικά να χαράζεται η όποια οικονομική πολιτική απαιτείται επί των αυξήσεων στα χονδρεμπορικά τιμολόγια της επιχείρησης ώστε αυτό το έλλειμμα (ζημία) να μηδενίζεται. Πέραν βεβαίως του δομικού ελλείμματος υπάρχει και το συγκυριακό, δηλαδή αυτό που προκύπτει όταν οι πελάτες (Προμήθεια) καθυστερούν την εξόφληση των υποχρεώσεων τους, αυτό όμως δεν αποτυπώνεται στα αποτελέσματα χρήσης, αλλά στο ενεργητικό του ισολογισμού.
Με βάση τα ανωτέρω φαίνεται πως ο ΔΕΣΜΗΕ είχε 107 εκατ. ευρώ δομικό έλλειμμα (ζημία) στα 4,4 δις ευρώ τζίρο το 2011 δηλαδή 2,4%, δομικό έλλειμμα 63 εκατ. σε τζίρο 3,9 δις δηλαδή 1,6% το 2010, δομικό έλλειμμα 63 εκατ. στα 3,6 δις ευρώ τζίρο δηλαδή 1,7% το 2009 και από εκεί και πίσω μόνο κέρδη. Το άθροισμα των ελλειμμάτων αυτών είναι 233 εκατ. ευρώ και συνάδει με το υπολογισθέν από την PWC για τα τέλη του 2011 ταμειακό του έλλειμμα (200 εκατ. ευρώ περίπου), με δεδομένο ότι η μελέτη της PWC έγινε πριν την δημοσίευση του επίσημου ισολογισμού του 2011.
Σήμερα η χονδρεμπορική αγορά εξυπηρετείται όπως είναι γνωστό από τρεις λογαριασμούς. Τον λογαριασμό αποκλίσεων στον ΑΔΜΗΕ (πληρώνει αποκλίσεις, ΜΜΚ, ΑΔΙ στους θερμικούς), τον λογαριασμό ΗΕΠ στον ΛΑΓΗΕ (πληρώνει ΟΤΣxMWh στους θερμικούς και τροφοδοτεί το μέρος που αφορά τις ΑΠΕ στον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ) και τον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ στον ΛΑΓΗΕ (πληρώνει FITxMWh στις ΑΠΕ).
Λόγω των στρεβλώσεων ο μοναδικός δομικά προβληματικός λογαριασμός από τους ανωτέρω τρεις είναι ο ΑΠΕ αφού οι στρεβλώσεις που τεχνητά απομειώνουν την ΟΤΣ δείχνουν το ΕΤΜΕΑΡ παγίως να μην επαρκεί και έτσι τον τροφοδοτούν με πλασματικό έλλειμμα. Αν όμως, συγχωνευόταν το ΕΤΜΕΑΡ στο κόστος του ρεύματος και έπαυσε ως διακριτή δυσφημιστική χρέωση για τις ΑΠΕ, αναστελλόταν η εξίσωση που διέπει το λογαριασμό ΑΠΕ:
(1) (FIT – ΟΤΣ) x MWh παραγωγής ΑΠΕ = ΕΤΜΕΑΡ + Λοιποί πόροι ΑΠΕ
που λόγω των στρεβλώσεων στην ΟΤΣ παράγει μόνο πλασματικά ελλείμματα για τις ΑΠΕ και συγχωνεύονταν οι τρεις λογαριασμοί σε έναν, τότε το έλλειμμα που θα προέκυπτε και όλοι οι ηλεκτροπαραγωγοί θα επωμιζόντουσαν αναλογικά (pro-rata), δεν θα ήταν παραπάνω σήμερα σωρευτικά από το άθροισμα των επιμέρους δομικών ελλειμμάτων 2,4%, 1,6%, και 1,7% για τις τρεις παρελθούσες ζημιογόνες χρήσης, που αντιστοιχεί με 5,5% περίπου επί του φετινού αναμενόμενου τζίρου (περίπου τζίρος στα 4,5 δις ευρώ) του ΑΔΜΗΕ και ΛΑΓΗΕ μαζί. Έλλειμμα 5,5% στην χονδρεμπορική αγορά συνολικά σημαίνει δομική υπερημερία περίπου 20 ημερών για όλους τους παραγωγούς ανεξαιρέτως (θερμικούς και ΑΠΕ). Σε αυτό προστίθεται βεβαίως και το όποιο συγκυριακό (καθυστέρηση πληρωμών από Προμήθεια) το οποίο όμως ούτως ή άλλως το υφίστανται όλοι.
Δυστυχώς ο κατακερματισμός των ταμείων από ένα σε τρία έχει επιτύχει μέσω των στρεβλώσεων να επωμίζονται οι ΑΠΕ αποκλειστικά όλο το δομικό έλλειμμα της χονδρεμπορικής αγοράς πλέον το όποιο συγκυριακό τους αναλογεί (π.χ. από κατάρρευση Energa και Hellas Power) και όλοι οι υπόλοιποι μόνο το συγκυριακό μειωμένο κατά το δομικό που τους αναλογεί. Έτσι επί της χρηματοροής των πληρωμών τους οι ΑΠΕ παραδόξως βιώνουν υπερημερίες 4 – 5 μηνών, που δεν τους ανήκουν, δηλαδή 40% μεσοσταθμικά ετησίως του τζίρου τους.
Η λύση λοιπόν θα μπορούσε να είναι η συγχώνευση των τριών ταμείων σε ένα και μοναδικό υπό τον ΛΑΓΗΕ, το οποίο και θα τροφοδοτείται από όλους τους υπάρχοντες μέχρι σήμερα πόρους (ΗΕΠ, αποκλίσεις, ενσωματωμένο στο κόστος ρεύματος ΕΤΜΕΑΡ, λοιποί πόροι ΑΠΕ, κλπ). Αυτό καταρχήν σημαίνει πως όλοι θα μοιράζονται πλέον pro-rata τα δομικά ελλείμματα της χονδρεμπορικής αγοράς στην χρηματοροή τους που οπωσδήποτε συνεπάγεται «δικαιοσύνη» εν γένει και βελτίωση (διάσωση) για τις ΑΠΕ. Επιπλέον η Πολιτεία θα γνωρίζει επακριβώς τι οφείλει να πράξει, π.χ. για να βελτιώσει την εικόνα των αποτελεσμάτων του 2011 του διαχειριστή μεσοασταθμικά θα χρειάζεται αύξηση 2,4% στο ρεύμα επί της χονδρικής, ώστε αυτός να μην παράγει ελλείμματα στην νέα χρονιά εξαιτίας του 2011 συν την όποια πρόβλεψη για το 2012 με βάση την περαιτέρω διείσδυση του φυσικού αερίου ή των ΑΠΕ στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής.
Αυτός είναι ένας αρκετά πιο διαφανής τρόπος διαχείρισης της χονδρεμπορικής αγοράς για όλους σε σχέση με τον σημερινό, όπου αυξάνεται το ΕΤΜΕΑΡ και οι λοιποί πόροι ΑΠΕ για να “καρπωθούν” το 60% τους (μελέτη ΙΟΒΕ) μέσω των στρεβλώσεων παραδόξως η προμήθεια και τα ορυκτά καύσιμα.
Η ταμειακή αυτή ένωση των τριών λογαριασμών σε έναν υπό τον ΛΑΓΗΕ δεν προϋποθέτει προφανώς συγχώνευση εταιρειών, αλλά τροποποίηση άρθρων του ν. 4001 και των ΚΔΣ και ΚΔΣΗΕ. Συγκεκριμένα θα μπορούσε είτε ο λογαριασμός αποκλίσεων του ΑΔΜΗΕ να μεταφερθεί στον ΛΑΓΗΕ και να συγχωνευτεί με τους άλλους δύο, είτε αφού ο ΑΔΜΗΕ παρακρατήσει τα κόστη λειτουργίας του από αυτόν να μεταφέρει τα υπόλοιπα στον ΛΑΓΗΕ (όπως π.χ. συμβαίνει σήμερα με το ΕΤΜΕΑΡ). Στον ΛΑΓΗΕ τέλος οι δύο λογαριασμοί ΗΕΠ και ΑΠΕ προτείνεται να συγχωνευτούν επίσης.
Η προτεινόμενη ρύθμιση αυτή για έναν και μοναδικό λογαριασμό πληρωμής συμμέτρως ανεξαιρέτως όλων των ηλεκτροπαραγωγών οφείλει να έχει διάρκεια όση και η περαιτέρω διατήρηση των στρεβλώσεων του ΜΜΚ και η μη έστω λογιστική ενσωμάτωση των ΑΔΙ σε μια πλήρη και πραγματική ΟΤΣ, ώστε να αντισταθμιστούν οι δραματικές στις ΑΠΕ επιπτώσεις τους όπως προαναφέρθηκε και να λειτουργήσει σωστά η οικονομική εξίσωση (1).
Η κάλυψη του συσσωρευμένου ελλείμματος της αγοράς σε ορίζοντα π.χ. 1- 2 ετών προφανώς και θα μπορούσε να γίνει από περαιτέρω παρεμβάσεις στην χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος πάνω από τις ετησίως αναγκαίες ένεκα του εκάστου ετήσιου δομικού ελλείμματος ενώ ενισχυτικά εδώ θα λειτουργούσε το δάνειο από το ΤΠΔ. Μοιραζόμενες συμμετρικά σε όλους τους συμμετέχοντες ηλεκτροπαραγωγούς οι υπερημερίες εξαιτίας των δομικών ελλειμμάτων της αγοράς μπορούν ευκολότερα να απορροφήσουν όπως αναδείχθηκε ανωτέρω σημαντικές ταμειακές αποκλίσεις.
