Πρωτοβουλία για την καλύτερη εφαρμογή της πολιτικής και των κανόνων της ΕΕ σχετικά με την κυκλική οικονομία, τη φύση και τη βιοποικιλότητα, την ποιότητα του αέρα και την ποιότητα και διαχείριση του νερού.
Σήμερα, η Επιτροπή δημοσίευσε τη δεύτερη επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας («η επισκόπηση»), στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της που ξεκίνησε το 2016 με σκοπό να βελτιωθεί η εφαρμογή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής και των από κοινού συμφωνημένων κανόνων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ, αφενός, είναι ουσιαστική για ένα υγιές περιβάλλον και, αφετέρου, προσφέρει νέες ευκαιρίες για διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη, καινοτομία και θέσεις εργασίας. Η πλήρης εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξοικονόμηση περίπου 55 δισ. ευρώ ετησίως από την οικονομία της ΕΕ σε δαπάνες υγείας και σε άμεσο κόστος για το περιβάλλον.
Ο κ. Καρμένου Βέλα, Επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για το περιβάλλον, τη θαλάσσια πολιτική και την αλιεία, δήλωσε: « Η Επιτροπή Γιούνκερ είναι αποφασισμένη να οικοδομήσει μια Ευρώπη που προστατεύει. Προτεραιότητά μας είναι να εξασφαλίσουμε ότι ο αέρας και το νερό που απολαμβάνουν οι πολίτες μας, καθώς και η διαχείριση των αποβλήτων είναι άριστης ποιότητας και ότι το φυσικό μας κεφάλαιο προστατεύεται. Η επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας γίνεται για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν αυτή την προτεραιότητα, προσφέροντάς τους τις πληροφορίες και τα εργαλεία που χρειάζονται.»
Η επισκόπηση χαρτογραφεί την κατάσταση εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής και των περιβαλλοντικών κανόνων σε κάθε χώρα της ΕΕ και προσδιορίζει τα αίτια των κενών στην εφαρμογή. Βοηθά να βρεθούν λύσεις πριν αποκτήσουν επείγοντα χαρακτήρα τα προβλήματα και αποσκοπεί να βοηθήσει τους εθνικούς φορείς λήψης αποφάσεων περιγράφοντας τις προτεραιότητες που απαιτούν την προσοχή τους. Όλα τα κράτη μέλη έχουν χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα P2P της επισκόπησης (PeertoPeer ή Μεταξύ Ομοτίμων), που θεσπίστηκε το 2017 για να διευκολύνει τη μάθηση μεταξύ περιβαλλοντικών αρχών.
Η δέσμη περιλαμβάνει: 28 εκθέσεις, μία ανά χώρα, που παρουσιάζουν την κατάσταση προόδου στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ, καθώς και τις ευκαιρίες βελτίωσης σε κάθε κράτος μέλος· και μια ανακοίνωση, που συνάγει συμπεράσματα και προσδιορίζει κοινές τάσεις σε επίπεδο ΕΕ, και επίσης διατυπώνει συστάσεις για βελτιώσεις σε όλα τα κράτη μέλη με βασικές δράσεις προτεραιότητας.
Κατάσταση προόδου στους κύριους τομείς πολιτικής
Η επισκόπηση δείχνει ότι δεκαοκτώ κράτη μέλη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NOx) και ότι δεκαπέντε χώρες χρειάζεται να μειώσουν περισσότερο τις εκπομπές σωματιδιακών ρύπων (PM2,5 και PM10). Λόγω της επίπτωσης που έχει η ρύπανση του αέρα στην υγεία, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής τον Μάιο του 2018 με τίτλο «Μια Ευρώπη που προστατεύει: καθαρός αέρας για όλους», η Επιτροπή έχει ξεκινήσει διαλόγους για τον καθαρό αέρα με πολλές χώρες της ΕΕ, πέρα από την ανάληψη πιο στοχοθετημένων δράσεων επιβολής του νόμου.
Παρ’ όλο που, συνολικά, το πλαίσιο πολιτικής για την κυκλική οικονομία έχει ενισχυθεί, η αποτροπή της δημιουργίας αποβλήτων εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή πρόκληση για όλα τα κράτη μέλη. Όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων, εννέα χώρες βρίσκονται σε καλό δρόμο και πέντε έχουν ήδη επιτύχει τους στόχους της ανακύκλωσης, αλλά δεκατέσσερις χώρες κινδυνεύουν να χάσουν τον στόχο για το 2020 σχετικά με την ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων. Τα υγιή και αποδοτικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων αποτελούν βασικό δομικό στοιχείο της κυκλικής μας οικονομίας.
Όσον αφορά το νερό, μένουν ακόμη να γίνουν πολλά για την πλήρη επίτευξη των στόχων των οδηγιών για τα ύδατα και ιδίως για την καλή κατάσταση των υδατικών συστημάτων μας έως το 2027. Τα αστικά λύματα εξακολουθούν να μην υποβάλλονται σε ορθή επεξεργασία στα δύο τρίτα των κρατών μελών. Η αύξηση των επενδύσεων έχει ουσιαστική σημασία για την επίτευξη των στόχων αυτών και τα κονδύλια της ΕΕ θα εξακολουθήσουν να στηρίζουν τις προσπάθειες εφαρμογής της νομοθεσίας.
Όσον αφορά την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, το δίκτυο Natura 2000 εξακολούθησε να διευρύνεται σε ξηρά και θάλασσα. Η ΕΕ έχει ήδη ξεπεράσει τον στόχο του 10 % των παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών που έπρεπε να οριστούν ως προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές έως το 2020, όπως προβλέπεται από τη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα. Παρ’ όλα αυτά, τα περισσότερα κράτη μέλη θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την ολοκλήρωση και τη διαχείριση του δικτύου Natura 2000.
Σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τα κράτη μέλη έχουν σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο στην εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για το κλίμα και οι στόχοι του 2020 πιθανώς θα επιτευχθούν. Ωστόσο, οι προσπάθειες σε κάθε κράτος μέλος και σε επίπεδο ΕΕ χρειάζεται να ενταθούν, ώστε να συμβαδίζουν με τις διεθνείς δεσμεύσεις μας στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού και να αποτραπούν οι χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Η επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας έθεσε σε εφαρμογή ένα νέο εργαλείο —το πρόγραμμα Peer-to-Peer (Μεταξύ Ομοτίμων)— με σκοπό να παρακινήσει τις περιβαλλοντικές αρχές από διάφορα κράτη μέλη να μοιραστούν τις εμπειρίες τους διασυνοριακά, μαθαίνοντας η μία από τις εμπειρίες της άλλης. Από την έναρξη του προγράμματος, όλα τα κράτη μέλη συμμετείχαν σε μία τουλάχιστον εκδήλωση που κάλυπτε θέματα όπως η κυκλική οικονομία, η ποιότητα του αέρα, ο κανονισμός για την ξυλεία, η φύση και η βιοποικιλότητα και η ποιότητα του νερού.
Η επισκόπηση αξιολογεί επίσης ορισμένους υλοποιητικούς παράγοντες, όπως η περιβαλλοντική διακυβέρνηση, οι οποίοι θα μπορούσαν να βελτιώσουν θεαματικά την εφαρμογή της νομοθεσίας. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την ολοκλήρωση των περιβαλλοντικών στόχων με άλλους στόχους πολιτικής, να βελτιώσουν την απόδοση και την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και να εφαρμόζουν περισσότερη διαφάνεια όσον αφορά τις πληροφορίες που έχουν σχέση με το περιβάλλον. Υπάρχει επίσης περιθώριο περαιτέρω συμμετοχής των περιφερειακών και τοπικών αρχών και άλλων ενδιαφερόμενων παραγόντων με σκοπό την αντιμετώπιση των κυριότερων προκλήσεων που ενέχει η εφαρμογή της νομοθεσίας.
Ιστορικό
Η πρώτη δέσμη επισκόπησης της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2017. Η επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας συμβαδίζει με την πολιτική της Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας, δεδομένου ότι εστιάζει στη βελτίωση της εφαρμογής της υφιστάμενης νομοθεσίας και των σχετικών πολιτικών. Από την έκδοση της επισκόπησης και μετά, πολλά κράτη μέλη έχουν διοργανώσει εθνικούς διαλόγους για την επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας με αντικείμενο τα θέματα προτεραιότητας που επισημαίνονται στις εκθέσεις τους. Σε πολλές περιπτώσεις συμμετείχαν περιφερειακές και τοπικές αρχές, καθώς και βασικοί ενδιαφερόμενοι παράγοντες. Όταν οι από κοινού συμφωνημένοι κανόνες δεν εφαρμόζονται ορθά, η Επιτροπή δικαιούται να κινήσει νομικές διαδικασίες. Για να αποφύγει αυτή την οδό, η Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη ώστε να τα βοηθήσει να εφαρμόσουν καλύτερα τις πολιτικές και τους κανόνες για το περιβάλλον, μέσω της διαδικασίας επισκόπησης της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
