Τα αυτοκίνητα θα αυξήσουν την κίνηση στους δρόμους από 50 έως 150 % μέχρι το 2050, εάν δεν εφαρμοστούν σοβαροί περιορισμοί στη χρήση τους, που σημαίνει ότι οι δρόμοι σχεδόν όλη την ημέρα θα βρίσκονται σε κατάσταση κορεσμού. Αυτό αποκαλύπτει μελέτη της περιβαλλοντικής οργάνωσης Transport & Environment (T&E). Εάν επιτραπεί χωρίς περιορισμούς η χρήση των οχημάτων «χωρίς οδηγό», όπως μάλλον προσδοκά η βιομηχανία αυτοκινήτων, οι εκπομπές CO2 θα αυξάνονταν κατά 40 % μέχρι το 2050, καθιστώντας ανέφικτη την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που έχει θέσει η Ευρώπη, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής [1].
Η χρήση των αυτοκινήτων «χωρίς οδηγό» αναμένεται να είναι τόσο φθηνή που οι αυξήσεις, τόσο του μήκους όσο και του αριθμού των μετακινήσεων, θα ήταν εκθετικές. Για να εξασφαλίσουν οι πόλεις ότι τα αυτοκίνητα «χωρίς οδηγό» δε θα οδηγήσουν σε αύξηση των ρύπων, θα έπρεπε να αρνούνται τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας σε όσα από αυτά είχαν μηχανές εσωτερικής καύσης. Χάρις στο μέτρο αυτό οι εκπομπές, το 2050, θα περιορίζονταν κατά 23 % σε σχέση με εκείνες από έναν κόσμο μόνο με συμβατικά αυτοκίνητα.
Πράγματι η μελέτη δείχνει ότι τα οχήματα «χωρίς οδηγό», ακόμη και εάν είναι ηλεκτροκίνητα, ή κοινής χρήσης, δεν θα λύσουν τα κυκλοφοριακά προβλήματα των ευρωπαϊκών πόλεων. Αυτό θα συμβεί διότι η χρήση τους θα είναι εξαιρετικά φθηνή και εξαιρετικά βολική με αποτέλεσμα την πρόκληση σημαντικής αύξησης στη ζήτηση για μετακινήσεις με αυτά, οπότε θα καταλειφθεί κάθε σπιθαμή οδικού χώρου που θα είναι διαθέσιμη [2]. Η επιπλέον ζήτηση θα προέλθει από όσους σήμερα χρησιμοποιούν τη δημόσια συγκοινωνία, το ποδήλατο ή περπατούν.
Το μοντέλο της (T&E) έδειξε ότι αν οι πόλεις περιόριζαν τον χώρο που διαθέτουν στην κυκλοφορία των αυτοκινήτων [3] και παράλληλα δρομολογούσαν τα κοινής χρήσης, τα ηλεκτρικά και τα αυτοκίνητα «χωρίς οδηγό» θα μειωνόταν η κυκλοφορία στους δρόμους κατά 60 %. Αυτή η αλλαγή στον σχεδιασμό θα περιόριζε τις συνολικές εκπομπές από τα αυτοκίνητα μέχρι το 2050 κατά 32 %, ενώ εάν συνδυαζόταν και με αντικατάσταση από ηλεκτροκίνητα, σημαντικού ποσοστού όσων συμβατικών ιδιωτικής χρήσης οχημάτων θα παρέμεναν στην κυκλοφορία, θα έβαζε την Ευρώπη στο μονοπάτι της πλήρους απεξάρτησης από τον άνθρακα μέχρι το 2050.
Σύμφωνα με τον Yoann Le Petit, συγκοινωνιολόγο του T&E: Οχήματα “χωρίς οδηγό’, ηλεκτροκίνηση, και οικονομία της κοινής χρήσης, είναι τρεις επαναστάσεις που μπορούν να αλλάξουν ριζικά την καθημερινότητά μας. Εάν στοχεύουμε στη βιώσιμη κινητικότητα, πρέπει να απαγορεύσουμε τα αυτοκίνητα «χωρίς οδηγό» με μηχανή εσωτερική καύσης και σταδιακά να περιορίσουμε τον χώρο που διατίθεται στο αυτοκίνητο στις πόλεις μας. Χρειαζόμαστε δημάρχους σε όλη την Ευρώπη αποφασισμένους να προωθήσουν την τέταρτη επανάσταση: να αποδώσουν τους δρόμους στους ανθρώπους“.
Τα οχήματα «χωρίς οδηγό» δεν είναι ακόμη πραγματικότητα, αλλά κίνδυνοι έχουν ήδη εμφανιστεί. Πλατφόρμες αυτοκινήτων κοινής χρήσης, όπως το Uber – που εφαρμόζει πειραματικά υπηρεσίες πλοήγησής τους – ενθαρρύνουν την εκτέλεση περισσότερων μετακινήσεων και οδηγούν στην αύξηση του μήκους τους, των εκπομπών και του κορεσμού. Το κόστος χρήσης των υπηρεσιών της Uber θα μειωθεί σημαντικά (ίσως πάνω από 50 %) αν χρησιμοποιεί αυτοκίνητα «χωρίς οδηγό» και κατά συνέπεια η ζήτηση θα αυξηθεί κατακόρυφα. Αν τα οχήματα της Uber έχουν μόνο έναν επιβάτη (δηλαδή δεν επιτρέπουν την εξυπηρέτηση επιβατών με κοινό δρομολόγιο στο ίδιο όχημα) και κινούνται με μηχανές εσωτερικής καύσης, τότε θα αυξήσουν την ατμοσφαιρική ρύπανση και θα επιταχύνουν την κλιματική αλλαγή.
“Το επιχειρηματικό πλάνο εταιρειών όπως η Uber βασίζεται στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και τα οχήματα «χωρίς οδηγό» είναι η πιο αποτελεσματική λύση για να το επιτύχουν. Εάν αυτό θα αυξήσει τις εκπομπές ή την κυκλοφοριακή συμφόρηση δεν τους απασχολεί. Εμείς ακόμα πιστεύουμε ότι η υπηρεσίες κοινής χρήσης αυτοκινήτων μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη μείωση της εξάρτησης από το ιδιωτικό αυτοκίνητο και να βελτιώσουν την αστική κινητικότητα. Αυτό όμως προϋποθέτει ρύθμιση της αγοράς με κατάλληλες πολιτικές. Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι όλα τα ταξί και τα υπόλοιπα αυτοκίνητα κοινής χρήσης που δρομολογούνται στις μεγάλες πόλεις, τύπου Uber, θα είναι μηδενικών εκπομπών το 2025. Χρειάζονται επειγόντως μέτρα για αυτό, όπως κίνητρα για κοινές διαδρομές με το ίδιο αυτοκίνητο και σταδιακή μείωση του αριθμού των διατιθέμενων θέσεων στάθμευσης” ( Le Petit).
Υποσημειώσεις:
[1] Η περιβαλλοντική οργάνωση T&E ανέλυσε τις πιθανές επιπτώσεις των οχημάτων χωρίς οδηγό με το μοντέλο EUTRM, που ανέπτυξε με τη βοήθεια του Cambridge Econometrics. Το μοντέλο λαμβάνει υπόψη αρκετούς παράγοντες, όπως φθηνότερες μετακινήσεις, αύξηση νέων χρηστών, πληρότητα οχημάτων, κ.λπ.
[2] Κάθε απελευθέρωση οδικού χώρου χάρις στα κοινής χρήσης οχήματα θα καλυφθεί άμεσα από νέα ζήτηση που θα προκύψει εξαιτίας του μικρού κόστους των μετακινήσεων με αυτά ή απλώς και επειδή θα κινούνται εντατικότερα τα συμβατικά οχήματα. Γι’ αυτό, το κλειδί στις πόλεις είναι να εφαρμόσουν μία ολοκληρωμένη προσέγγιση στην κινητικότητα, διασυνδέοντας αποτελεσματικά τα κοινής χρήσης οχήματα με τη δημόσια συγκοινωνία, το περπάτημα, το ποδήλατο και τις άλλες μορφές μικροκινητικότητας.
[3] Περιορισμός των θέσεων στάθμευσης, μείωση του πλάτους του οδοστρώματος, μείωση των λωρίδων κυκλοφορίας, αναβάθμιση της δημόσιας συγκοινωνίας και διαχείριση της κυκλοφορίας με στόχο να περιοριστεί η κυκλοφοριακή ροή.
