Τις τάσεις στην Ελλάδα αναφορικά με το πλαίσιο πρακτικών δημοσίευσης Απολογισμών Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, κατέγραψε σε έρευνά της η Grant Thornton.
Σε καλό δρόμο βρίσκεται η Ελλάδα όσον αφορά τη δημοσίευση Απολογισμών Εταιρικής Υπευθυνότητας ή και Βιώσιμης Ανάπτυξης, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας της Grant Thornton που επιμελήθηκε η Κατερίνα Κατσούλη (ESG & Sustainability Director), σε 118 ελληνικές εταιρείες που εκδίδουν αντίστοιχους απολογισμούς, με σκοπό να καταγράψει το γενικότερο πλαίσιο των πρακτικών δημοσίευσης Απολογισμών Εταιρικής Υπευθυνότητας / Βιώσιμης Ανάπτυξης στην Ελλάδα.
Το προφίλ της έρευνας
Στο πλαίσιο της έρευνας μελετήθηκαν 118 Απολογισμοί ESG, ενώ αναλύθηκαν διεξοδικά 32 σημαντικοί κλάδοι της ελληνικής οικονομίας. Στο σύνολο των εξεταζόμενων εταιρειών, υπήρχαν 26 ΜΜΕ εταιρείες (ποσοστό 22%), ενώ ελήφθησαν υπόψη περισσότερες από 30 παράμετροι. Οι Απολογισμοί ESG που μελετήθηκαν είναι όσοι δημοσιεύθηκαν από τον Ιούλιο του 2020 έως και τον Νοέμβριο του 2021 και το δείγμα περιλαμβάνει 118 επιχειρήσεις από 32 διαφορετικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας (βιομηχανία, εμπόριο, υπηρεσίες), που δραστηριοποιούνται στην ελληνική επικράτεια. Να σημειωθεί πως πρόκειται για επιχειρήσεις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών και αφορά τόσο μεγάλες εταιρείες, όσο και μικρομεσαίες (SMEs), με μεγάλες να θεωρούνται οι εταιρείες που σημείωσαν κύκλο εργασιών άνω των 50 εκατ. ευρώ και απασχολούσαν παραπάνω από 250 εργαζομένους.
Ο σκοπός της μελέτης και τα ερωτήματα
Σκοπός της έρευνας της Grant Thornton ήταν η επίτευξη μιας σειράς στόχων, όπως η μελέτη και παρουσίαση των εταιρικών δημοσιεύσεων των ελληνικών εταιρειών, σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα και πρωτοβουλίες που υιοθετούν κατά την ανάπτυξη των απολογισμών τους, καθώς και η διερεύνηση του αριθμού των Απολογισμών ESG που διαθέτουν ανεξάρτητη εξωτερική επαλήθευση από τρίτο μέρος, ενώ βάρος δόθηκε και στη μελέτη των απολογισμών που αναφέρονται ή/και σχετίζουν τα ουσιαστικά τους θέματα με τους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (UN SDGs).
Μέσα από μια σειρά εύστοχων ερωτημάτων, η έρευνα προσπάθησε να σκιαγραφήσει το πλαίσιο των πρακτικών δημοσίευσης Απολογισμών Εταιρικής Υπευθυνότητας ή Βιώσιμης Ανάπτυξης στην Ελλάδα, μια τακτική που ακολουθούν όλο και περισσότερες επιχειρήσεις της εγχώριας οικονομίας.
Ένα από τα ερωτήματα ήταν «ποιο είναι ποσοστό των εταιρειών που δημοσιεύουν απολογισμό, υιοθετούν διεθνή πρότυπα και ποια είναι αυτά;» ενώ ακολούθησε το «πόσες προχωρούν σε εξωτερική επαλήθευση/διασφάλιση στοιχείων του απολογισμού τους». Σκοπός της έρευνας ήταν η εις βάθος διερεύνηση του προφίλ των εταιρειών αυτών και επομένως εύλογο το ερώτημα «πόσες από τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών δημοσιεύουν Απολογισμό ESG» αλλά και «πόσες αναρτούν τους απολογισμούς τους ή/και τις επιδόσεις τους στον εταιρικό ιστότοπο;».
Οι ερευνητές, θέλοντας να ξεκαθαρίσουν το πλαίσιο βάσει του οποίου λειτουργούν αυτές οι εταιρείες, θέλησαν να μάθουν «ποιο είναι το ποσοστό των εταιρειών που είναι μέλη σε κάποιο δίκτυο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη ή σε χρηματιστηριακό δείκτη αειφορίας (όπως τα δίκτυα CSR Hellas, Global Compact Network Hellas, Συμβούλιο του ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και ο δείκτης FTE4Good)» καθώς και αν «έχουν αναγνωρίσει ή/και καταγράψει τη συμβολή του οργανισμού στους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (United Nations Sustainable Development Goals)» όπως και αν «συμμετέχουν στις πρωτοβουλίες TCFD, CDP ή Science Based Targets». Τέλος, όσον αφορά την κοινοποίηση των δράσεών τους, ερωτήθηκαν «ποιο είναι το ποσοστό των εταιρειών που προωθούν τον απολογισμό τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης» καθώς και «πόσες από τις εταιρείες δημοσιεύουν Αναφορά Προόδου (COP) του Οικουμενικού Συμφώνου του ΟΗΕ (UN Global compact)».
Οι παράμετροι που εξετάστηκαν
Προκειμένου να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα, μελετήθηκαν μια σειρά παραμέτρων. Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές μελέτησαν αν οι εταιρείες κάνουν εξωτερική επαλήθευση/διασφάλιση στοιχείων των Απολογισμών ESG καθώς και πόσες από τις εταιρείες που δημοσιεύουν Απολογισμό ESG είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών ή έχουν ενταχθεί σε χρηματιστηριακό δείκτης αειφορίας.
Παράλληλα, μελετήθηκε το μέγεθος εταιρειών που συστηματικά δημοσιεύουν ESG Απολογισμό, καθώς και αν εφαρμόζουν διεθνή πρότυπα συγγραφής Απολογισμών ESG ή εάν συμμετέχουν σε δίκτυο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (CSR Hellas, Global Compact Network Hellas). Τέλος, στο πλαίσιο της έρευνας ερευνήθηκε αν οι εξεταζόμενες εταιρείες υποστηρίζουν τους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του ΟΗΕ και αν συμμετέχουν στις πρωτοβουλίες TCFD, CDP ή Science Based Targets (SBTi).
Η «ακτινογραφία» των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα
Από την ανάλυση των στοιχείων προέκυψε πως το 46% των εταιρειών που μελετήθηκαν είναι εισηγμένες εταιρείες στο ΧΑ, ενώ το 54% είναι μη εισηγμένες. Επίσης, το 81% των εταιρειών που μελετήθηκαν εκδίδουν ετησίως Απολογισμό Εταιρικής Υπευθυνότητας / Βιώσιμης Ανάπτυξης, ενώ το υπόλοιπο 19% εκδίδουν ανά διετία ή και τριετία. Από τις εξεταζόμενες εταιρείες, το 75% εφαρμόζουν τα GRI Standards, το 36% δημοσιεύουν αναφορά προόδου (COP) βάσει των αρχών του Global Compact, ενώ το 82% δημοσιεύουν τη συμβολή τους στους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
GRI Standards ή UN Global Compact;
Μεταξύ άλλων, σκοπός της έρευνας ήταν και το εάν οι συγκεκριμένοι απολογισμοί αποτελούσαν Αναφορά Προόδου σύμφωνα με τις 10 Αρχές του UN Global Compact ή τα GRI Standards. Έτσι, προέκυψε πως το 36% των απολογισμών που μελετήθηκαν αποτελούν Αναφορά Προόδου σύμφωνα με τις 10 Αρχές του UN Global Compact, ενώ το 75% των εταιρειών που μελετήθηκαν, δημοσιεύουν Απολογισμό Εταιρικής Υπευθυνότητας / Βιώσιμης Ανάπτυξης, εφαρμόζοντας τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες του οργανισμού GRI (GRI Standards).
Το υπόλοιπο 25% των εταιρειών που μελετήθηκαν ακολουθούν διαφορετικές κατευθύνσεις/πρότυπα (UN Global Compact, SDGs κ.ά.) ή απλώς ενσωματώνουν κάποιες βασικές κατευθύνσεις των GRI Standards.
Οι απολογισμοί των εταιρειών και οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs)
Η υιοθέτηση της Agenda 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) με τους 169 υπο-στόχους τους (targets), το 2015, από όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ, αποτελεί ορόσημο για τη διεθνή κοινότητα. Πρόκειται για οικουμενικούς στόχους, στην επίτευξη των οποίων καλούνται να συμβάλουν από κοινού όχι μόνο όλες οι ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και οι επιχειρήσεις, ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας, η ακαδημαϊκή κοινότητα, οι ΜΚΟ και οι οργανώσεις πολιτών, που θα πρέπει να συμπράξουν για την επίτευξή τους. Η διεθνής κοινότητα παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην επίτευξη των SDGs έως το 2030, καθώς οι Στόχοι εστιάζουν στο να μη «μείνει κανείς πίσω» («leaving no one behind») και στην άρση των ανισοτήτων κάθε είδους. Για την Ελλάδα, οι Στόχοι παρέχουν μία σημαντική ευκαιρία για την ανάκαμψη και μετάβαση προς ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, με έμφαση και στους τρεις βασικούς πυλώνες: περιβάλλον, κοινωνία και οικονομία.
Εξετάζοντας την παρούσα έρευνα, προέκυψε πως το 82% των εταιρειών αναφέρονται και παρουσιάζουν τους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (UN SDGs), ενώ το 18% δεν κάνει καμία αναφορά στους απολογισμούς τους. Επιπλέον, παρατηρήθηκε πως το 56% των εταιρειών που αποτυπώνουν τη συμβολή τους στους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, συνδέουν και τα ουσιαστικά τους θέματα με συγκεκριμένους στόχους (SDGs), περιγράφοντας αναλυτικότερα τη συμβολή τους σε αυτούς.
Επαλήθευση στοιχείων
Ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία που προκύπτουν σχετικά με το ποσοστό εταιρειών που επαληθεύουν εξωτερικά (διασφαλίζουν) στοιχεία του απολογισμού. Η έρευνα αποκάλυψε πως το 34% των απολογισμών των εταιρειών που μελετήθηκαν διαθέτει εξωτερική επαλήθευση επιλεγμένων στοιχείων από τρίτο ανεξάρτητο μέρος, ενώ το 66% δεν διαθέτει. Αυτό σημαίνει πως μόνο ένας στους τρεις απολογισμούς ελληνικών επιχειρήσεων έχει λάβει εξωτερική επαλήθευση από τρίτο μέρος.
Πού ανακοινώνονται οι απολογισμοί;
Πού ανακοινώνουν οι εταιρείες αυτές τα αποτελέσματα των απολογισμών τους; Σύμφωνα με την έρευνα, το 39% των εταιρειών προωθούν τον απολογισμό τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το 95% των εταιρειών αναρτούν τον Απολογισμό ESG στην ιστοσελίδα τους, ενώ το 63% των εταιρειών που δημοσιεύουν Απολογισμό ESG έχουν σημαντική παρουσία και στο εξωτερικό.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός πως το 42% των εταιρειών που είναι εισηγμένες στην κύρια αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών και είναι ενεργοί (εξαιρούνται οι εταιρείες υπό εκκαθάριση και λοιπές μη ενεργοί) δημοσίευσαν απολογισμό ESG για το 2020 ή το 2019.
Υψηλό ποσοστό συμμόρφωσης με διεθνή πρότυπα και οδηγίες για την Ελλάδα
Μια σειρά από χρήσιμα συμπεράσματα προέκυψαν από την έρευνα της Grant Thornton, σύμφωνα με την οποία στη δημοσίευση Απολογισμών Εταιρικής Υπευθυνότητας υπερτερούν οι μη εισηγμένες στο Χρηματιστήριο εταιρείες, ενώ οι περισσότερες εταιρείες επιλέγουν να εκδίδουν απολογισμούς ανά δύο ή τρία χρόνια. Αξιοπρόσεκτο είναι και το γεγονός πως ενώ η πλειονότητα των εταιρειών αναφέρει πως εφαρμόζει τα διεθνή πρότυπα, μόνο για ένα μικρότερο ποσοστό εταιρειών προκύπτει έλεγχος των στοιχείων τους από τρίτο ανεξάρτητο φορέα. Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, προκύπτει πως η δημοσίευση Εκθέσεων/Απολογισμών Βιωσιμότητας (ESG Reports) στη χώρα μας έχει να επιδείξει πολύ υψηλό ποσοστό συμμόρφωσης με διεθνή πρότυπα και οδηγίες. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με την έρευνα, προέκυψε πως το 75% των εκθέσεων που συνολικά δημοσιεύθηκαν έως τον Νοέμβριο του 2021, δήλωσαν πως έχουν εφαρμόσει τα διεθνή πρότυπα GRI standards, ενώ το 34% αυτών επιβεβαιώνεται από τρίτο ανεξάρτητο φορέα (εξωτερική επαλήθευση/διασφάλιση). Αντίθετα από ό,τι θα περίμενε κανείς, μόνο το 46% των εταιρειών που δημοσίευσαν απολογισμό για τα έτη 2019-2020 είναι εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, με το 54% να είναι μη εισηγμένες και ένα αξιόλογο ποσοστό, το 22%, να είναι μικρομεσαίες εταιρείες.
Όσον αφορά την τάση σχετικά με την περιοδικότητα της δημοσίευσης, το 81% των εταιρειών εκδίδουν σε ετήσια βάση Απολογισμό Εταιρικής Υπευθυνότητας / Βιώσιμης Ανάπτυξης, ενώ το υπόλοιπο 19% προτιμά να εκδίδει ανά διετία ή και τριετία. Τέλος, από το σύνολο των εισηγμένων εταιρειών στο χρηματιστήριο Αθηνών μόνο το 42% αυτών δημοσιεύει ετήσιο Απολογισμό ESG.
