Σήμερα η ΕΕ γιορτάζει την πέμπτη επέτειο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων στο πρώτο Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Απασχόληση και τα Κοινωνικά Δικαιώματα, κάνει απολογισμό της προόδου που έχει σημειωθεί και ατενίζει στο μέλλον.
Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τη διακήρυξη του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων από το Ευρωπαίκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στη σύνοδο κορυφής του Γκέτεμποργκ το 2017. Έκτοτε, η δέσμευση αυτή επιβεβαιώθηκε εκ νέου στην κοινωνική σύνοδο κορυφής του Πόρτο το 2021 από τους ηγέτες της ΕΕ, τους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Η Επιτροπή έχει προτείνει περισσότερες από 130 πρωτοβουλίες για την υλοποίηση του πυλώνα στα κράτη μέλη και για την επίτευξη μιας κοινωνικής Ευρώπης που θα είναι δίκαιη, συμπεριληπτική και με πολλές ευκαιρίες.
Οι πρωτοβουλίες αυτές κυμαίνονται από τη μισθολογική διαφάνεια και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, τους κατώτατους μισθούς και την επένδυση σε δεξιότητες έως την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας, το ελάχιστο εισόδημα και την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων.
Ύστερα από την ισχυρή κοινωνικοοικονομική ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19, οι αρχές του πυλώνα παραμένουν ιδιαίτερα σημαντικές στο τρέχον πλαίσιο, στο οποίο πολλά νοικοκυριά δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα λόγω των αυξημένων τιμών που επιδεινώθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων
Η Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων τον Μάρτιο του 2021. Μέχρι σήμερα μεγάλη πλειονότητα των μέτρων που προβλέπονται στο σχέδιο είτε έχουν ήδη εγκριθεί είτε έχουν δρομολογηθεί από την Επιτροπή. Στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Απασχόληση και τα Κοινωνικά Δικαιώματα στις Βρυξέλλες γιορτάσαμε την 5η επέτειο του πυλώνα με την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον πρώην πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τον επίτροπο Σμιτ και πολλούς άλλους διακεκριμένους προσκεκλημένους.
Οι κυβερνήσεις της ΕΕ ενέκριναν τους κοινωνικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2030» που περιλαμβάνονται στο σχέδιο δράσης για τον πυλώνα και παρουσίασαν τις εθνικές συνεισφορές τους για την επίτευξη αυτών των στόχων. Ο συνδυασμός των δεσμεύσεων όλων των κρατών μελών θέτει την ΕΕ σε σταθερή πορεία για την επίτευξη ή ακόμη και την υπέρβαση των στόχων της ΕΕ. Οι εθνικοί στόχοι είναι το αποτέλεσμα εντατικής διαδικασίας διαβούλευσης των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων εσωτερικών διαβουλεύσεων με βασικούς κοινωνικούς φορείς, όπως οι κοινωνικοί εταίροι, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι τοπικές αρχές.
Οι τρεις στόχοι σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίοι πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030, είναι οι εξής:
- Τουλάχιστον το 78% των ατόμων ηλικίας 20 έως 64 ετών θα πρέπει να εργάζεται.
- Τουλάχιστον το 60% όλων των ενηλίκων θα πρέπει να παρακολουθεί κατάρτιση κάθε χρόνο.
- Ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού θα πρέπει να μειωθεί κατά τουλάχιστον 15 εκατομμύρια, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 5 εκατομμυρίων παιδιών, συγκριτικά με το 2019.
Παραδείγματα πρωτοβουλιών που αναλήφθηκαν για την υλοποίηση του πυλώνα —που διαρθρώνονται γύρω από τα τρία κύρια κεφάλαιά του σχετικά με την αγορά εργασίας, τις συνθήκες εργασίας και την κοινωνική ένταξη— είναι τα εξής:
Ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση στην αγορά εργασίας
- Το Σύμφωνο για τις Δεξιότητες είναι μια μοναδική πλατφόρμα συνεργασίας που φέρνει σε επαφή δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς, όπως επιχειρήσεις, παρόχους κατάρτισης και εμπορικά επιμελητήρια, και δεσμεύεται για συγκεκριμένες προσφορές κατάρτισης για εργαζομένους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σήμερα αριθμεί 1 000 μέλη και έχει ήδη συγκεντρώσει δεσμεύσεις για την κατάρτιση 6 εκατομμυρίων ατόμων. Το σύμφωνο αποτελεί κεντρικό στοιχείο του ευρωπαϊκού θεματολογίου δεξιοτήτων.
- Τα κράτη μέλη έχουν εκδώσει συστάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τα μικροδιαπιστευτήρια και τους ατομικούς λογαριασμούς μάθησης. Η Επιτροπή πρότεινε επίσης να ανακηρυχθεί το 2023 Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, δίνοντας έτσι νέα ώθηση για επενδύσεις σε δεξιότητες σε ολόκληρη την ΕΕ.
- Οι υφιστάμενες ανισότητες αντιμετωπίζονται στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την ισότητα των φύλων και σε διάφορες άλλες πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης της υποεκπροσώπησης των γυναικών στην αγορά εργασίας και του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων με την πρόταση για τη μισθολογική διαφάνεια και τους νέους κανόνες για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στα εταιρικά διοικητικά συμβούλια και τη νέα οδηγία σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους εργαζόμενους γονείς.
- Επιπλέον, για την ενίσχυση της Ένωσης ισότητας, η Επιτροπή υπέβαλε ένα σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025, μια στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ και ένα στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά και την πρώτη στα χρονικά στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και τη διαφύλαξη της εβραϊκής ζωής.
- Η στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030 και η ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα συμβάλλουν στη διασφάλιση της κοινωνικής ένταξης και της οικονομικής αυτονομίας των ατόμων με αναπηρία μέσω της απασχόλησης, για παράδειγμα με τη δέσμη μέτρων για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία
- Για την τόνωση της απασχόλησης των νέων, η Επιτροπή παρουσίασε δέσμη μέτρων για τη στήριξη της απασχόλησης των νέων τον Ιούλιο του 2020. Αυτό περιλάμβανε την επικαιροποίηση των εγγυήσεων για τη νεολαία, μια σύσταση για να καταστεί η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση πιο σύγχρονη, ελκυστική και ευέλικτη, καθώς και μια νέα ώθηση για θέσεις μαθητείας.
Δίκαιοι όροι εργασίας
- Η οδηγία για επαρκείς κατώτατους μισθούς στην ΕΕ έχει αρχίσει ήδη να ισχύει και έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι η εργασία αμείβεται. Η οδηγία δημιουργεί ένα πλαίσιο για τη βελτίωση της επάρκειας των κατώτατων μισθών σε χώρες με νόμιμους κατώτατους μισθούς. Αποσκοπεί επίσης στην προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, καθώς και στην καλύτερη επιβολή και παρακολούθηση σε όλα τα κράτη μέλη.
- Η πρόταση οδηγίας της Επιτροπής για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας σε πλατφόρμα εργασίας θα διασφαλίσει ότι τα άτομα που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας μπορούν να απολαμβάνουν τα εργασιακά δικαιώματα και τα κοινωνικά οφέλη που δικαιούνται. Θα στηρίξει επίσης τη βιώσιμη ανάπτυξη αυτών των πλατφορμών στην ΕΕ.
- Το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία κατά την περίοδο 2021-2027 καθορίζει τις βασικές δράσεις που απαιτούνται για τη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων κατά τα επόμενα έτη. Για παράδειγμα, για την αποτελεσματική μείωση της έκθεσης στον αμίαντο, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, η Επιτροπή πρότεινε την αναθεώρηση της οδηγίας για τον αμίαντο στην εργασία και τη θέσπιση ακόμη αυστηρότερου ορίου επαγγελματικής έκθεσης στον αμίαντο.
Κοινωνική προστασία και ένταξη
- Στην πρόταση σύστασης του Συμβουλίου για επαρκές ελάχιστο εισόδημα που διασφαλίζει την ενεργό ένταξη προτείνεται ο τρόπος με τον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να εκσυγχρονίσουν τα συστήματά τους ελάχιστου εισοδήματος, ώστε να είναι αποτελεσματικότερα και να απαλλάξουν τους ανθρώπους από τη φτώχεια, ενώ παράλληλα θα προωθούν την ένταξη στην αγορά εργασίας για όσους είναι σε θέση να εργαστούν. Το Συμβούλιο εξέδωσε επίσης σύσταση σχετικά με τη διασφάλιση δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα.
- Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα επιδιώκει να εξασφαλίσει ποιοτικές, οικονομικά προσιτές και προσβάσιμες υπηρεσίες φροντίδας σε ολόκληρη την ΕΕ και να βελτιώσει την κατάσταση τόσο για τους φροντιζόμενους όσο και για τους φροντιστές. Περιλαμβάνει προτάσεις για συστάσεις του Συμβουλίου σχετικά με την αναθεώρηση των στόχων της Βαρκελώνης για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα και για την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και υψηλής ποιότητας μακροχρόνια φροντίδα.
- Τα κράτη μέλη ενέκριναν την πρόταση της Επιτροπής για μια ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά. Στόχος της είναι να παρέχει στα παιδιά δωρεάν και αποτελεσματική πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και να προωθεί ίσες ευκαιρίες για τα παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Η Επιτροπή δημιούργησε επίσης την ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της αστεγίας, στην οποία συμμετέχουν τα κράτη μέλη, οι πόλεις και η κοινωνία των πολιτών με σκοπό τη διευκόλυνση της αμοιβαίας μάθησης, τη βελτίωση των αποδεικτικών στοιχείων και της παρακολούθησης, καθώς και την ενίσχυση της συνεργασίας για την καταπολέμηση του φαινομένου των αστέγων σε ολόκληρη την ΕΕ.
Ιστορικό
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή διακήρυξαν τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων στις 17 Νοεμβρίου 2017 στη σύνοδο κορυφής του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία. Ο πυλώνας καθορίζει 20 καθοδηγητικά δικαιώματα και αρχές για μια ισχυρή κοινωνική Ευρώπη στον 21ο αιώνα, η οποία θα είναι δίκαιη, συμπεριληπτική και γεμάτη ευκαιρίες.
Με την ευκαιρία της κοινωνικής συνόδου κορυφής στο Πόρτο, που πραγματοποιήθηκε στις 7 και 8 Μαΐου 2021, τα κράτη μέλη επιβεβαίωσαν εκ νέου τη δέσμευση και τη φιλοδοξία τους. Στις 7 Μαΐου 2021 οι εταίροι της ΕΕ (τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών) υιοθέτησαν τους τρεις πρωταρχικούς στόχους κοινωνικών δικαιωμάτων για το 2030 με μια κοινή κοινωνική δέσμευση του Πόρτο. Στις 8 Μαΐου 2021 οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ ενέκριναν τη δήλωση του Πόρτο, η οποία δίνει έμφαση στην κοινωνική Ευρώπη. Στις 25 Ιουνίου 2021 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρέτισε τους πρωταρχικούς στόχους της ΕΕ που ορίζονται στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, σύμφωνα με τη διακήρυξη του Πόρτο.
Διατίθεται χρηματοδότηση από την ΕΕ για την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ιδίως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+), το οποίο χρηματοδοτεί έργα που προωθούν την κοινωνική ένταξη, καταπολεμούν τη φτώχεια και επενδύουν στους ανθρώπους, καθώς και άλλα ταμεία της πολιτικής συνοχής, τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και το InvestEU.
Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Απασχόληση και τα Κοινωνικά Δικαιώματα είναι η ετήσια εμβληματική εκδήλωση της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης (ΓΔ EMPL) της Επιτροπής. Πραγματοποιείται για πρώτη φορά φέτος, παρέχοντας την ευκαιρία να εορταστεί η πέμπτη επέτειος του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
