Στην παγκόσμια έρευνα “KPMG 2023 Global Construction Survey” για τον κατασκευαστικό κλάδο με τίτλο “Familiar challenges— new approaches” διαπιστώνεται ότι ο κλάδος είναι συγκρατημένα αισιόδοξος, παρά τη συνεχιζόμενη αστάθεια, με το disruption στην εφοδιαστική αλυσίδα να συνεχίζεται, τον πληθωρισμό να αυξάνεται και με την παρουσίαση μιας πιθανής ύφεσης.
Αυτή η θετική στάση μπορεί να αποδοθεί σε μια σειρά από παράγοντες, όπως τον σημαντικό εξορθολογισμό στον απόηχο της COVID-19, την κρατική χρηματοδότηση υποδομών στις ΗΠΑ, την Ινδία και σε άλλες χώρες, καθώς και στις απαιτήσεις ESG που δίνουν ώθηση σε έργα ανανεώσιμης ενέργειας και κυκλικής οικονομίας.
- Σε ποσοστό 66%, οι ερωτηθέντες εκφράζουν αισιοδοξία για την κατεύθυνση του κατασκευαστικού κλάδου με 38% των ιδιοκτητών έργων να δηλώνουν «πολύ αισιόδοξοι» – σε σύγκριση με μόλις το 18% στην έρευνα του 2021.
- Τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες στον κλάδο μηχανικών και οικοδομικών κατασκευών (E&C) αναμένουν αύξηση εσόδων άνω του 10% τους επόμενους 12 μήνες. 54% των ερωτηθέντων είναι σε θέση να οραματιστούν πλήρως τα οφέλη των επενδύσεών στους τομείς του περιβάλλοντος, κοινωνίας και διακυβέρνησης (ESG) και υλοποιούν ήδη βελτιώσεις.
- 50% αναφέρουν την ανάγκη για κατάλληλα δημογραφικά στοιχεία στον χώρο εργασίας, με τη διαφορετικότητα, την ισότητα και την συμπερίληψη (DEI) να κατατάσσονται ως ο τρίτος πιο σημαντικός παράγοντας για την μελλοντική επιτυχία.
- το 81% των εταιρειών Ενέργειας και Υποδομών υιοθετούν πλατφόρμες για κινητές συσκευές, με το 43% να χρησιμοποιεί τη Ρομποτική Αυτοματοποίηση Διαδικασιών (RPA) και το 37% να υιοθετεί την τεχνητή νοημοσύνη. Ως μέτρο του περιθωρίου ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, μόλις 4% την εφαρμόζουν αυτή τη στιγμή σε όλα τα έργα τους.
Απόδοση Έργου
Παρά τα θετικά μηνύματα, οι επιπτώσεις της COVID-19 εξακολουθούν να είναι εμφανείς και ο κλάδος συνεχίζει να αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις, με συνεχές disruption της εφοδιαστικής αλυσίδας, υψηλές τιμές ενέργειας και υλικών και ελλείψεις εργατικού δυναμικού που αυξάνουν το κόστος και οδηγούν σε καθυστερήσεις των έργων. Σε ποσοστό 45 % των ερωτηθέντων οι ιδιοκτήτες έργων αναφέρουν ότι έχουν αντιμετωπίσει κάποια καθυστέρηση λόγω της πανδημίας ή επιπτώσεις στο κόστος άνω του 20%.
Ο κλάδος συνεχίζει να αντιμετωπίζει κακή απόδοση στα έργα, με το 37% των ερωτηθέντων να αποκαλύπτουν ότι δεν έχουν πετύχει τους στόχους απόδοσης του προϋπολογισμού ή/και του χρονοδιαγράμματός τους λόγω έλλειψης αποτελεσματικής διαχείρισης κινδύνου και ότι μόνο τα μισά από τα έργα των ιδιοκτητών έργων τηρούν τις προθεσμίες ολοκλήρωσης -αύξηση 5% σε σύγκριση με την έρευνα του 2021.
Οι εταιρείες Ενέργειας και Υποδομών και οι ιδιοκτήτες έργων αναζητούν τρόπους για τη βελτίωση της διαχείρισης κινδύνου σε όλο το εύρος του χαρτοφυλακίου τους, με βασικό στόχο να επιτύχουν σαφώς καθορισμένες και τυποποιημένες διαδικασίες και ελέγχους διαχείρισης κινδύνου. Σε ποσοστό 36%, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ακριβή αναφορά κινδύνων (έναντι 25% το 2021) και στη δημιουργία ενός ειδικού τμήματος διαχείρισης κινδύνου (20% σε σύγκριση με 17% στην τελευταία έρευνα).
Η αυξανόμενη επιρροή του ESG
Στην πρώτη μας παγκόσμια έρευνα “Global Construction survey” για τον κατασκευαστικό κλάδο το 2008, οι ερωτηθέντες αποκάλυψαν ότι η βασική κινητήρια δύναμη της βιωσιμότητας στις εταιρείες Ενέργειας και Υποδομών ήταν να εδραιωθούν ως «περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένες» (ανέφερε το 56% των ερωτηθέντων). Η φετινή έκθεση επισημαίνει ότι το ESG έχει γίνει πιο σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι της νοοτροπίας των ηγετικών στελεχών, με το 54% να δηλώνει ότι οραματίζονται πλήρως τα οφέλη των επενδύσεων ESG και ότι κάνουν ήδη βελτιώσεις σε αυτόν τον τομέα. Σε ποσοστό 50%, οι εταιρείες Ενέργειας και Υποδομών αναγνωρίζουν την ευκαιρία να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μέσω της επένδυσης σε πρωτοβουλίες ESG, υποδηλώνοντας ότι οι επικεφαλής αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την αξία της πλήρους υιοθέτησης των ESG.
Αναφορικά με τη σημασία των ισχυρών διαπιστευτηρίων βιωσιμότητας για την ικανοποίηση των επενδυτών, σύμφωνα με την έρευνα, το 32% των ιδιοκτητών έργων αναγνωρίζουν την ανάγκη ενσωμάτωσης των ESG τόσο στα έργα τους όσο και στις αναφορές τους, προκειμένου να ενισχυθεί η πρόσβαση σε κεφάλαια για τη χρηματοδότηση των έργων τους.
Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες έργων και οι εταιρείες Ενέργειας και Υποδομών έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τις πιο κρίσιμες πτυχές των ESG, με τους ιδιοκτήτες έργων να πιστεύουν ότι η μείωση των εκροών αερίων του θερμοκηπίου και η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι οι πιο σημαντικές, ενώ οι εργολάβοι ενδιαφέρονται περισσότερο για κοινωνικά ζητήματα όπως η διαφορετικότητα, η ισότητα και η συμπερίληψη (DEI) και η ικανοποίηση των κυβερνητικών απαιτήσεων.
Συνεχίζονται οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ασφάλειας των εργαζομένων
Από τις απαντήσεις στην έρευνα φαίνεται ότι ο κατασκευαστικός κλάδος κάνει βελτιώσεις στην ασφάλεια των εργαζομένων ενώ οι εταιρείες συνεχίζουν να της δίνουν προτεραιότητα, με βελτιώσεις στην παρακολούθηση της ασφάλειας και στην πραγματοποίηση εξετάσεων υγείας και ευεξίας των εργαζομένων στον χώρο εργασίας, ταυτόχρονα με μια μεγαλύτερη χρήση της τεχνολογίας για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου συμβάντων.
Επίσης, πολλές εταιρείες κάνουν απτές προσπάθειες για να καταπολεμήσουν το στίγμα της ψυχικής υγείας στον κλάδο, παρέχοντας υποστήριξη τους εργαζόμενους, εφαρμόζοντας αξιολογήσεις κινδύνου που καλύπτουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία και προσφέροντας πόρους για θέματα ψυχικής ευεξίας και πρακτική βοήθεια μέσω της υποστήριξης συναδέλφων που έχουν λάβει σχετική εκπαίδευση.
Προσαρμογή στις ανάγκες ενός διαφοροποιημένου εργατικού δυναμικού του μέλλοντος
Το DEI κατατάχθηκε ως ο τρίτος πιο σημαντικός παράγοντας για τον καθορισμό της μελλοντικής επιτυχίας από τους ερωτηθέντες στην έρευνα του 2023, με τους μισούς από τους ερωτηθέντες (αύξηση 8% σε σύγκριση με την έρευνα του 2021) να αναφέρουν την ανάγκη για κατάλληλα δημογραφικά στοιχεία του χώρου εργασίας που θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του disruption και στην εισαγωγή νέων δεξιοτήτων και νοοτροπιών για την αντιμετώπιση μακροχρόνιων προκλήσεων σε θέματα κόστους και χρονοδιαγράμματος έργου.
Σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες αναγνωρίζουν επίσης ότι η εφαρμογή ή η ενημέρωση των μοντέλων εργασίας σε σχέση με την απομακρυσμένη εργασία και τη μετακίνηση στον χώρο εργασίας μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο να καταστούν τα κατασκευαστικά έργα πιο ανθεκτικά και ικανά να ανθήσουν σε ασταθείς περιόδους.
Καινοτομία
Η υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογιών όπως η ρομποτική αυτοματοποίηση διαδικασιών (RPA), η εικονική πραγματικότητα (VR), τα πληροφοριακά συστήματα διαχείρισης έργων (PIMS), τα drones, οι έξυπνοι αισθητήρες και η τεχνητή νοημοσύνη έχει αυξηθεί σημαντικά.
Στη φετινή έρευνα, σε ποσοστό 81% οι ερωτηθέντες από εταιρείες Ενέργειας και Υποδομών ανέφεραν ότι οι οργανισμοί τους έχουν υιοθετήσει ή αρχίζουν να υιοθετούν πλατφόρμες για κινητές συσκευές (από 69% το 2017), με το 43% είτε να χρησιμοποιεί ήδη είτε να ξεκινάει να χρησιμοποιεί τη ρομποτική αυτοματοποίηση διαδικασιών (RPA) (σε σύγκριση με 10% το 2017). Ωστόσο, ένα μικρότερο ποσοστό των εταιρειών των ερωτηθέντων εφαρμόζει αυτές τις τεχνολογίες σε όλα τα έργα, γεγονός που οδηγεί σε έλλειψη συνοχής προτύπων στον κλάδο.
Η έρευνα αποκαλύπτει επίσης ότι η δημοτικότητα της τεχνητής νοημοσύνης (AI) συνεχίζει να αυξάνεται, με το 37% των ερωτηθέντων να αναφέρουν ότι είτε υιοθετούν ήδη είτε μόλις άρχισαν να υιοθετούν τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (από 23% το 2018 και 29% το 2021) – με τη μορφή ψηφιακών δίδυμων (digital twins), εξυπνότερου κατασκευαστικού εξοπλισμού, διαχείρισης δεδομένων και εγγράφων και ενισχυμένης ασφάλειας και επικοινωνίας. Παρόλα αυτά, έχουν ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουν, με μόλις 4% να εφαρμόζουν την τεχνητή νοημοσύνη σε κάθε έργο τους.
Σχολιάζοντας την έρευνα, ο Αλέξανδρος Βελδέκης, Partner, Audit, KPMG in Greece, δήλωσε σχετικά «O παγκόσμιος κατασκευαστικός κλάδος συνεχίζει μετά την πανδημία να βρίσκεται σε αστάθεια και να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις που αφορούν στη διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας, στο αυξανόμενο κατασκευαστικό κόστος ως αποτέλεσμα του πληθωρισμού και της ενέργειας, και στην αβεβαιότητα από τις παγκόσμιες γεωπολιτικές ανισορροπίες, στοιχεία που συντελούν στην καθυστέρηση των έργων. Την ίδια στιγμή οι επιχειρήσεις αυτού του κλάδου οργανώνονται διαφορετικά. Στήνουν μοντέλα για να διαχειρίζονται με προσοχή τους κινδύνους και τις προκλήσεις ώστε να μπορούν να επιλέγουν τα κερδοφόρα έργα και ακολουθούν τακτικές για να προστατεύουν τη σωματική ασφάλεια και ψυχική υγεία των εργαζομένων τους.»
Όπως διαφαίνεται τα τελευταία χρόνια, οι επικεφαλής των επιχειρήσεων είναι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι. Κατανοούν την επιτακτική ανάγκη να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις καθώς οι κατασκευές απαιτούν υψηλή ενέργεια, παράγουν απόβλητα και εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα. Για την αντιμετώπιση αυτών, ο κατασκευαστικός τομέας αρχίζει να εκμεταλλεύεται τις δύο μεγάλες τάσεις της εποχής, την κυκλική οικονομία και τις ψηφιακές τεχνολογίες. Με απλά λόγια οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις σιγά σιγά καταλαβαίνουν την αξία της υιοθέτησης ενεργειών προς το ESG και το πλεονέκτημα που τους δίνει ως προς την άντληση κεφαλαίων και προσέλκυση ταλαντούχων εργαζομένων.
Σήμερα, εξακολουθεί να υπάρχει αισιοδοξία για την πορεία του κατασκευαστικού κλάδου στο μέλλον καθώς μεγάλα έργα είναι σε εξέλιξη, χρηματοδοτούμενα κυρίως με κρατικούς πόρους.
«Με όλο και περισσότερους εργαζομένους να αναζητούν εταιρείες που δίνουν προτεραιότητα στο DEI και την υγεία και ευημερία των εργαζομένων, μεταξύ άλλων παραγόντων, οι εταιρείες θα πρέπει να προσφέρουν ικανοποιητικές σταδιοδρομίες με ευέλικτες συνθήκες εργασίας, μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και μια ποικιλία από μονοπάτια καριέρας, παράλληλα με πρωτοποριακή καινοτομία σε βιώσιμους οργανισμούς με αίσθηση του σκοπού προκειμένου να επιτύχουν σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο και ανταγωνιστικό κλάδο», σημειώνει ο Geno Armstrong, Global Lead and Principal, Infrastructure, Capital Projects, and Climate Advisory, KPMG στις ΗΠΑ.
