Η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα κρισιμότερα ζητήματα για την καθημερινότητα των πολιτών. Οι Δημοτικές & Περιφερειακές εκλογές είναι μία μοναδική ευκαιρία για τους υποψήφιους Δήμαρχους και Περιφερειάρχες και τους υποψήφιους συμβούλους να περιλάβουν στο σχεδιασμό τους μεθόδους ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων και να ενημερώσουν τους δημότες για βιώσιμες και αποτελεσματικές στρατηγικές.
Δύο επιπλέον λόγοι καθιστούν την ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων ζήτημα άμεσης προτεραιότητας για την επόμενη αυτοδιοικητική περίοδο: α) δρομολογούνται δεδομένα για σημαντική αύξηση των δημοτικών τελών (επιβολή τέλους ταφής, δημιουργία νέων μονάδων επεξεργασίας) και β) δρομολογούνται οι προϋποθέσεις για δικαιότερη κατανομή και μείωση των δημοτικών τελών (π.χ. εφαρμογή μέτρων πρόληψης, αύξηση ανακύκλωσης, χωριστή συλλογή αποβλήτων τροφίμων, εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετάω – ΠΟΠ).
Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, προτείνει μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης απορριμμάτων, που μπορεί να υιοθετηθεί από τους Δήμους και τις Περιφέρειες προκειμένου να μπουν στο δρόμο του Zero Waste συμβάλλοντας με ουσιαστικό τρόπο, σε εθνικό επίπεδο, στην επίτευξη κατ’ ελάχιστο των σχετικών ευρωπαϊκών στόχων. Η στρατηγική αυτή κωδικοποιείται παρακάτω σε συγκεκριμένο επιδιωκόμενο στόχο και στην υλοποίηση εφαρμόσιμων δράσεων.
Επιδιωκόμενος Στόχος τετραετίας
Σε σχέση με την ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων ο στόχος του Δήμου & της Περιφέρειας προτείνεται να είναι:
Να εισέλθει αποφασιστικά ο Δήμος και η Περιφέρεια σε μια πορεία προς το Zero Waste, με ολοκληρωμένες δράσεις στο πλαίσιο της Κυκλικής Οικονομίας και με επίτευξη Ποσοτικού Στόχου Zero Waste στην πηγή min 55-60% στο τέλος της τετραετίας.
Προτεινόμενοι τομείς παρεμβάσεων και δράσεων
Οι ολοκληρωμένοι τομείς/δράσεις για την επίτευξη του παραπάνω στόχου προτείνεται να είναι συνοπτικά οι εξής:
- Πολιτική Πρόληψης: Πρόγραμμα Πρόληψης με ειδικό σχεδιασμό για κάθε Δημοτική περιοχή ή Διαμέρισμα ή την επικράτεια κάθε Περιφέρειας. Ιδιαίτερη έμφαση χρειάζεται να δοθεί: α) στην εκπόνηση ολοκληρωμένου σχεδίου Πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων και στην υλοποίηση πολλών σχετικών δράσεων, β) στην αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων, γ) στην υλοποίηση εθελοντικού προγράμματος οικιακής κομποστοποίησης, δ) στην υποστήριξη των επιχειρήσεων καφεστίασης και φιλοξενίας (HORECA) στην πορεία τους προς το Zero Waste, ε) στην υλοποίηση Πράσινων/Βιώσιμων Συμβάσεων/Προμηθειών, στ) στην υλοποίηση πολλών άλλων δράσεων Πρόληψης.
- Επανασχεδιασμός αποκομιδής: Επανασχεδιασμός/βελτιστοποίηση του Προγράμματος αποκομιδής όλων των ρευμάτων υλικών ή αποβλήτων του δήμου, όπου θα ληφθούν υπόψη: α) οι στόχοι και οι μέθοδοι διαχείρισης, β) οι νέοι τρόποι χωριστής συλλογής (σύμμεικτων απορριμμάτων, ανακυκλώσιμων υλικών, αποβλήτων κουζίνας και πρασίνων), γ) η δημιουργία νέων υποδομών και δ) οι ανάγκες σε νέο εξοπλισμό.
- Ανακυκλώσιμα και άλλα υλικά: Επανασχεδιασμός για ολοκληρωμένη διαχείριση (συλλογή, μεταφόρτωση, μεταφορά) των ανακυκλώσιμων υλικών στους Δήμους/Περιφέρειες, όπου θα ληφθούν επιπλέον υπόψη τα εξής: συσκευασίες προς εγγυοδοσία, λοιπές συσκευασίες, νέα προϊόντα που θα ενταχθούν σε Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, ογκώδη, ρουχισμός, αποτσίγαρα, αντικείμενα με δυναμικό επαναχρησιμοποίησης, επικίνδυνα οικιακά κ.α.
- Καφέ κάδος / βιοαπόβλητα: Άμεση επέκταση του καφέ κάδου για χωριστή συλλογή των αποβλήτων τροφίμων σε όλο το Δήμο ή/και την Περιφέρεια. Παράλληλα, ανάπτυξη πυκνού δικτύου χωριστής συλλογής για τα βρώσιμα λίπη & τηγανέλαια και επανασχεδιασμός της διαχείρισης των πράσινων αποβλήτων από κήπους, πάρκα και δρόμους.
- Χωροθέτηση επαρκών μονάδων κομποστοποίησης: Η επιτυχία του «καφέ κάδου» προϋποθέτει να υπάρξουν άμεσα σε όλες τις Περιφέρειες επαρκείς μονάδες κομποστοποίησης. Επειδή, ίσως, το μεγαλύτερο πρόβλημα διαχείρισης απορριμμάτων στην Ελλάδα είναι η χωροθέτηση σχετικών εγκαταστάσεων, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης προτείνει να διερευνηθεί, κατά περίπτωση, η άμεση χωροθέτηση και δημιουργία μονάδων κομποστοποίησης στους χώρους των αποκατεστημένων Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) /Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), όπου υπάρχουν στις Περιφέρειες. Όπου δημιουργηθούν αντίστοιχες μονάδες σε αυτούς τους χώρους, ο χρόνος δημιουργίας και το κόστος (παγίων & λειτουργίας) μπορεί να είναι ελάχιστα και έτσι να μπορέσουν να εξυπηρετηθούν άμεσα και οικονομικά όλοι οι Δήμοι των Περιφερειών της Ελλάδας, που θα λειτουργήσουν καφέ κάδοι.
- Χωριστή συλλογή επικίνδυνων οικιακών απορριμμάτων: Υλοποίηση προγραμμάτων χωριστής συλλογής επικίνδυνων οικιακών απορριμμάτων.
- Νέες υποδομές: Δημιουργία νέων υποδομών στο Δήμο ή/και σε συνεργασία με γειτονικούς Δήμους, καθώς και σε επίπεδο Περιφέρειας, όπως: Πράσινων Σημείων (ΠΣ), Ολοκληρωμένων Πράσινων Σημείων (ΟΠΣ), Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ), Γωνιών Ανακύκλωσης.
- «Πληρώνω Όσο Πετάω – ΠΟΠ» και «Κερδίζω Όσο Διαλέγω – ΚΟΔ»: Σχεδιασμός και σταδιακή εφαρμογή σχημάτων «Πληρώνω Όσο Πετάω – ΠΟΠ» και «Κερδίζω Όσο Διαλέγω – ΚΟΔ», σύμφωνα με τα οποία οι παραγωγοί αποβλήτων χρεώνονται τα δημοτικά τέλη με βάση την ποσότητα των παραγόμενων από αυτούς απορριμμάτων (ΠΟΠ) ή έχουν οφέλη εάν κάνουν αποτελεσματική Διαλογή στην Πηγή (ΚΟΔ).
- Πράσινες Ομάδες Δράσης: Μικτά συνεργεία Καθαριότητας – Πρασίνου – Τεχνικών Υπηρεσιών που παρεμβαίνουν ομαδικά και συντονισμένα, ώστε να διατηρούνται οι δρόμοι, τα πεζοδρόμια, οι πλατείες και τα πάρκα κάθε μέρα φωτεινά, καθαρά και φυσικά πιο ασφαλή.
- Ενημέρωση/ενεργοποίηση/συμμετοχή: Συστηματικές δράσεις ενημέρωσης/ ενεργοποίησης/ συμμετοχής για την επιτυχία των παραπάνω, που περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής: α) Πόρτα – Πόρτα ενημέρωση πολιτών/επαγγελματιών, β) συστηματική ενημέρωση σε σχολεία, γ) λειτουργία ψηφιακής πλατφόρμας ενημέρωσης/ενεργοποίησης/επιβράβευσης των πολιτών, δ) λειτουργία ψηφιακής πλατφόρμας για την υποβολή από τους πολίτες αιτημάτων αντιμετώπισης προβλημάτων στο Δήμο ή στην Περιφέρεια, ε) διαβούλευση για ένταξη προτάσεων στον προϋπολογισμό του Δήμου ή της Περιφέρειας από τους πολίτες σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων, στ) θέσπιση επιβράβευσης καλών πρακτικών (πολιτών, σχολείων, επιχειρήσεων) διαχείρισης αποβλήτων, ζ) στοχευμένες δράσεις σε μεγάλους παραγωγούς αποβλήτων (π.χ. HORECA, η) άλλες δράσεις δημοσιότητας/ενημέρωσης με παράλληλη δέσμευση για επένδυση σε δράσεις ενημέρωσης για διαχείριση αποβλήτων κατ΄ ελάχιστον 2€/δημότη/ετησίως, θ) άλλες επικοινωνιακές δράσεις που θα επιλέξει ο Δήμος ή η Περιφέρεια.
- Μελέτη σύστασης: Ο Δήμος ή η Περιφέρεια χρειάζεται να εκπονούν κάθε τριετία μελέτη σύστασης των απορριμμάτων τους. Μετά την υλοποίηση της πρώτης μελέτης, θα γίνει εμφανής η χρησιμότητά της για όλους τους σχεδιασμούς του Δήμου ή/και της Περιφέρειας.
- Άλλα ειδικότερα μέτρα: Ο Δήμος ή η Περιφέρεια μπορούν να σχεδιάσουν και πολλά άλλα μέτρα και δράσεις, ανάλογα με τις τοπικές ιδιαιτερότητές τους.
Με βάση την ελληνική και διεθνή εμπειρία η υιοθέτηση της παραπάνω Στρατηγικής για ένα Δήμο ή μια Περιφέρεια συνεπάγεται επίτευξη και συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς στόχους και, παράλληλα, συνεχή μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης των πολιτών, λόγω διαχείρισης των απορριμμάτων.
