Η περιβαλλοντική ευαισθησία και συνείδηση των Ελλήνων πολιτών / καταναλωτών βαίνει συνεχώς αυξανόμενη και το ίδιο συμβαίνει και με τις «πράσινες» απαιτήσεις τους από τις επιχειρήσεις, που οφείλουν να ανταποκριθούν.
Καθώς η κουλτούρα της Εταιρικής Υπευθυνότητας αρχίζει να διεισδύει σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό στην εγχώρια επιχειρηματική σκηνή, ο αριθμός των εταιρειών που έχει ενσωματώσει πρακτικές ΕΚΕ στη συνολική στρατηγική και φιλοσοφία τους αυξάνεται διαρκώς. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα από τα σημαντικότερα πεδία εφαρμογής των αρχών του Υπεύθυνου Επιχειρείν είναι η μεγάλη προσπάθεια για την Προστασία και τη Βελτίωση του Περιβάλλοντος και τη δημιουργία και εξασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος για όλους μας. Οι πολίτες / καταναλωτές δείχνουν ολοένα και μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για τα περιβαλλοντικά ζητήματα και οι επιχειρήσεις σπεύδουν να ανταποκριθούν στις «πράσινες» απαιτήσεις και αγωνίες τους.
Προχωρούν σε συγκεκριμένες και ουσιαστικές περιβαλλοντικές δράσεις, συμβάλλουν σημαντικά στην περαιτέρω διάδοση της φιλοσοφίας της Ανακύκλωσης στη χώρα μας και γενικότερα καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για ένα πιο «πράσινο» αύριο.
Όλο και πιο ευαίσθητοι
Δεν θα μπορούσαν να κάνουν και αλλιώς. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο Γιώργος Αυλωνίτης, καθηγητής του Τμήματος Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών στην Τελετή Απονομής των διακρίσεων του CR INDEX, οι έρευνες που διεξάγονται τα τελευταία τέσσερα χρόνια στο Πανεπιστήμιο με τη συνεργασία του CSE, καταδεικνύουν με σαφήνεια πως η περιβαλλοντική ευαισθησία και συνείδηση των Ελλήνων καταναλωτών βαίνει συνεχώς αυξανόμενη και εκδηλώνεται με ενέργειες, όπως:
(α) αγορά διαφόρων κατηγοριών πράσινων προϊόντων (δείχνοντας ανοχή σε υψηλότερες τιμές παρά την οικονομική κρίση),
(β) ανακύκλωση,
(γ) συμμετοχή σε οργανωμένες δράσεις και
(δ) αλλαγές στην προσωπική συμπεριφορά για την εξοικονόμηση ενέργειας.
Παράλληλα, όσο περνούν τα χρόνια, ο Έλληνας καταναλωτής αποκτά μεγαλύτερη γνώση και ευαισθητοποίηση γύρω από τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Οι πρόσφατες έρευνες για την ΕΚΕ που έχει υλοποιήσει και παρουσιάσει το Ινστιτούτο Επικοινωνίας, δείχνουν ότι ένα ποσοστό γύρω στο 33% των Ελλήνων καταναλωτών ανταμείβουν τις κοινωνικά ευαίσθητες επιχειρήσεις και θεωρούν ότι η ΕΚΕ θα πρέπει να εστιάζεται στο να διασφαλίζει ότι:
(α) τα προϊόντα είναι ασφαλή και υγιεινά και
(β) τα προϊόντα και οι λειτουργίες της δεν βλάπτουν το περιβάλλον, καθώς και στην παροχή προϊόντων και υπηρεσιών καλής
ποιότητας στη χαμηλότερη δυνατή τιμή.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Αυλωνίτης υποστηρίζει επίσης πως πολύ σημαντικό μπορεί να είναι για τις επιχειρήσεις και το Πράσινο Μάρκετινγκ, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει (α) την ανάπτυξη νέων φιλικών προς το περιβάλλον οικολογικών προϊόντων σε ό,τι αφορά τη σύνθεση ή και τη συσκευασία τους, (β) τη μετατροπή υφιστάμενων προϊόντων σε μία μορφή πιο φιλική προς το περιβάλλον, (γ) την προσπάθεια αλλαγής της συμπεριφοράς των καταναλωτών σχετικά με την οικολογική χρήση προϊόντων προς όφελος του περιβάλλοντος.
Το Κοινωνικό Βαρόμετρο ASBΙ – 2013
Σε ανάλογα συμπεράσματα καταλήγει και το Κοινωνικό Βαρόμετρο ASBI – 2013, που υλοποίησε για 11η χρονιά η MEDA Communication σε συνεργασία με το Ινστιτούτο ερευνών VPRC, που καταδεικνύει μεν το αυξημένο ενδιαφέρον των πολιτών για περιβαλλοντικά θέματα αλλά τονίζει και το έντονο κλίμα αμφισβήτησης και ανησυχίας που υπάρχει όσον αφορά τη στάση και τις δράσεις της πολιτείας, των επιχειρήσεων και γενικότερα των θεσμών, όσον αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος.
Το Κοινωνικό Βαρόμετρο ASBI.(Awareness & Social Behavior Index) αποτελεί τη μεγαλύτερη διαχρονική έρευνα για τις στάσεις και τις συμπεριφορές της κοινής γνώμης όσον αφορά στην εμβέλεια και την επιρροή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα, καθώς και των φορέων που την υιοθετούν και υλοποιείται στο σύνολο της χώρας σε ετήσια βάση. Για το 2013 το δείγμα της ποσοτικής έρευνας ανήλθε στα 800 άτομα, ηλικίας 15 ετών και άνω, με χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και της μεθοδολογίας της προσωπικής συνέντευξης «πρόσωπο με πρόσωπο», ενώ η ποιοτική έρευνα υλοποιήθηκε με τη μεθοδολογία των ομαδικών συζητήσεων -4 focus groups- στις ηλικίες άνδρες – γυναίκες 25-35 και άνδρες – γυναίκες 36-50 ετών. Η διάρκεια διεξαγωγής της έρευνας ήταν Μάρτιος-Μάιος 2013.
Σε γενικό επίπεδο, λοιπόν, το Κοινωνικό Βαρόμετρο ASBI – 2013 καταδεικνύει πως όσον αφορά στο ρόλο των επιχειρήσεων, οι συμμετέχοντες εκτιμούν ότι η συνεισφορά των εταιρειών σε κοινωνικές ή περιβαλλοντικές δράσεις είναι ευπρόσδεκτη, ωστόσο αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για κερδοσκοπικούς οργανισμούς, οι οποίοι δεδομένης της οικονομικής συγκυρίας έχουν ένα λόγο παραπάνω να μην εμπλακούν σε δραστηριότητες που θα απαιτούσαν υψηλό κόστος, καθώς δεν θα ρίσκαραν να χάσουν χρήματα σε μία εποχή στην οποία η ίδια τους η επιβίωση δεν είναι εξασφαλισμένη.
Όλο και πιο σημαντική η κλιματική αλλαγή
Εστιάζοντας στα περιβαλλοντικά θέματα και με στόχο να καταγραφεί η στάση των πολιτών για την κλιματική αλλαγή, τόσο σε επίπεδο απόψεων όσο και συναισθημάτων, όπως και η άποψή τους για το ποιοι φορείς έχουν συμβάλλει στην Ελλάδα για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στο Κοινωνικό Βαρόμετρο ASBI – 2013 αναπτύχθηκε μια σειρά μεταβλητών, βάσει των οποίων προκύπτει πως σχεδόν 9 στους 10 πολίτες συμφωνούν με την άποψη ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη χώρα μας και ότι θα μειώσει αισθητά την ποιότητα ζωής των επόμενων γενεών. Επίσης, 7 στους 10 πιστεύουν ότι ο κάθε πολίτης μπορεί να κάνει κάτι, να συμβάλει δηλαδή με δική του πρωτοβουλία, ενώ 5 στους 10 δηλώνουν ότι γνωρίζουν ενέργειες για τον περιορισμό της. Σε επίπεδο συναισθημάτων που τους προκαλεί η κλιματική αλλαγή, κυριαρχούν κυρίως ο φόβος για το 51% των πολιτών, ο θυμός για το 41%, ενώ λύπη δηλώνει το 32,7% των πολιτών. Τέλος, διχασμένοι παρουσιάζονται και φέτος οι πολίτες στην άποψη αν είναι περισσότερο σημαντικό να αντιμετωπίζει κανείς τα προβλήματα της καθημερινότητάς του από το να προβληματίζεται για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής τα επόμενα 50 χρόνια, αφού το 38% των πολιτών δηλώνει ότι συμφωνεί ενώ το 40%
δηλώνει ότι διαφωνεί.
Ανησυχία για το Περιβάλλον
Βάσει των αποτελεσμάτων της ποιοτικής έρευνας, διαπιστώθηκε προβληματισμός και ανησυχία όσον αφορά στην κατάσταση για το Περιβάλλον. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων έκανε λόγο για καταστροφικές επιλογές κυβερνήσεων και επιχειρήσεων παγκοσμίως, οι οποίες επέφεραν σημαντικές επιπτώσεις στο κλίμα και κατ’ επέκταση στα καιρικά φαινόμενα.Επίσης, έκαναν λόγο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά και για το γεγονός ότι, τουλάχιστον στη χώρα μας, η τρέχουσα οικονομική συγκυρία, αλλά και η παραδοσιακή γραφειοκρατική νοοτροπία, δεν εγγυώνται την ανάληψη πρωτοβουλιών, οι οποίες θα βοηθήσουν στη βελτίωση των περιβαλλοντικών όρων στη χώρα. Αναφορές των συμμετεχόντων έκαναν λόγο για την κρατική αδιαφορία ή και ασυδοσία, η οποία επέτρεψε την καταστροφή δασικών εκτάσεων και πνευμόνων πρασίνου είτε μέσω πυρκαγιών είτε μέσω της αυθαίρετης δόμησης, ενώ μέρος των συμμετεχόντων έκανε λόγο και για το έλλειμμα παιδείας και πολιτισμού που χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία, το οποίο εμποδίζει την υιοθέτηση μιας νέας στάσης ζωής απέναντι στο περιβάλλον.
Αμφισβήτηση σε επιχειρήσεις & κράτος
Το πολύ σημαντικό όμως και αυτό που θα πρέπει να σημειωθεί είναι πως σχεδόν 9 στους 10 πολίτες παρουσιάζονται να αμφισβητούν το ρόλο του κράτους / Πολιτείας στη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως και 7,4 στους 10 πολίτες εμφανίζονται να αμφισβητούν τον αντίστοιχο ρόλο των επιχειρήσεων, αλλά και των επιχειρηματικών ηγετών (7,6 στους 10 πολίτες). Τα μεγαλύτερα ποσοστά αποδοχής, αν και με μια μικρή μείωση των ποσοστών τους σε σύγκριση με το ASBI – 2012 καταγράφονται για το ρόλο του επιστημονικού -ακαδημαϊκού κόσμου (5,3 στους 10 πολίτες), των ΜΚΟ (4,4 στους 10 πολίτες), όπως και των διεθνών
οργανισμών (4 στους 10 πολίτες).
Ακόμη, σύμφωνα με την έρευνα, σχεδόν 6 στους 10 Έλληνες δηλώνουν τη διαφωνία τους σχετικά με το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων σε ό,τι αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική συνοχή. Βάσει των αποτελεσμάτων των ποιοτικών ερευνών, η επιφυλακτικότητα των πολιτών -η οποία εμφανίζεται σε διάφορες διαβαθμίσεις, από απλό προβληματισμό έως ενισχυμένη καχυποψία ή παντελή απόρριψη της πρότασης- συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη σημερινή οικονομική συγκυρία.
Ειδικά για τις δράσεις περιβαλλοντικού χαρακτήρα, διάχυτη ήταν η αίσθηση ότι ως προς την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, όχι μόνο των επιχειρήσεων αλλά και των πολιτών και της πολιτείας, η Ελλάδα υστερεί σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ μέρος των συμμετεχόντων επεσήμανε τις δυσκολίες επίτευξης προόδου στον εν λόγω τομέα, δεδομένης της οικονομικής κρίσης που υποβαθμίζει τις περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες σε δράσεις δευτερεύουσας σημασίας, αλλά και του πολιτισμικού ελλείμματος στο συγκεκριμένο τομέα.
Η άνοδος της ανακύκλωσης
Βέβαια, παρά το κλίμα αυτό της αμφισβήτησης, η ανακύκλωση φαίνεται να έχει κερδίσει μια θέση στις συνήθειες των Ελλήνων και, φυσικά, αυτό οφείλεται και στις σχετικές προσπάθειες πολλών επιχειρήσεων. Βέβαια, η δύσκολη οικονομική συγκυρία στη χώρα δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστη ούτε και την ανακύκλωση. Αυτό, τουλάχιστον, καταδεικνύουν τα ετήσια αποτελέσματα του 2012 από τη λειτουργία των προγραμμάτων ανακύκλωσης υλικών συσκευασίας, που ανακοίνωσε η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ). Πιο συγκεκριμένα, σε μια δύσκολη περίοδο για την οικονομική κατάσταση της χώρας, όπως ήταν αναμενόμενο, σημειώθηκε πτώση στην κατανάλωση και συνεπώς οι ποσότητες των αποβλήτων συσκευασίας παρουσίασαν μείωση κατά 11% σε σύγκριση με το 2011 και κατά 31% συγκριτικά με το 2008. Παρ’ όλα αυτά, η μεγάλη αυτή μείωση δεν ανέκοψε, ούτε το 2012, την πορεία της ανακύκλωσης συσκευασιών μέσω του Συστήματος του Μπλε Κάδου.
Συνολικά, στο τέλος του 2012, 240 ΟΤΑ σε όλη τη χώρα ήταν συμβεβλημένοι με το Σύστημα της ΕΕΑΑ, με αποτέλεσμα τα έργα του Μπλε Κάδου να εξυπηρετούν περίπου 9 εκατομμύρια κατοίκους.
Παράλληλα, το 2012, οι συμβεβλημένες με το Σύστημα επιχειρήσεις έφτασαν τις 1.720, γεγονός που αποδεικνύει την υποστήριξη της ανακύκλωσης συσκευασιών από την επιχειρηματική κοινότητα της χώρας μας. Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα του Συστήματος της ΕΕΑΑ, περίπου 240.000 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών (συσκευασίες και χαρτί εντύπων) ανακτήθηκαν από τους μπλε κάδους το 2012, ενώ πρόσθετοι 200.000 τόνοι ανακύκλωσης πιστοποιήθηκαν από το Σύστημα για λογαριασμό των αρμόδιων αρχών (Βιομηχανικά και Εμπορικά Απόβλητα Συσκευασίας και άλλες πηγές). Συναθροίζοντας τις ποσότητες διαπιστώνουμε ότι το 2012 διασώθηκαν από τους χώρους ταφής περίπου 440.000 τόνοι συσκευασιών και χαρτιού εντύπων, συμβάλλοντας σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και την άμβλυνση του οξυμένου προβλήματος των απορριμμάτων.
Η ανακύκλωση ηλεκτρικών συσκευών
Πολύ σημαντική είναι και η ανακύκλωση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, με την Ανακύκλωση Συσκευών να είναι ο επίσημος φορέας για την οργάνωση και τη λειτουργία του συστήματος ανακύκλωσης όλων των κατηγοριών παλαιού ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Από το 2004, χρονιά ίδρυσης της Ανακύκλωση Συσκευών, μέχρι σήμερα έχουν συλλεχθεί και ανακυκλωθεί πάνω από 15 εκατ. συσκευές, που διαφορετικά θα είχαν κατακλύσει τις χωματερές ή θα είχαν καεί, με αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον και την υγεία μας. Μόνο μέσα στο 2012 συγκεντρώθηκαν 36.740 τόνοι ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, που αντιστοιχούν σε πάνω από 2,5 εκατ. παλιών συσκευών. Η Ανακύκλωση Συσκευών συνεργάζεται με ένα δυναμικό δίκτυο αλυσίδων λιανικής και ανεξαρτήτων καταστημάτων στα οποία τοποθετούνται χωρίς χρέωση τα μέσα συλλογής, όπως κάδοι μικροσυσκευών, container για την προσωρινή αποθήκευση μεγάλων συσκευών και ειδικοί κάδοι για την ανακύκλωση λαμπτήρων.
Ειδικά όσον αφορά την ανακύκλωση λαμπτήρων θα πρέπει να σημειωθεί πως μέσα στο 2012 ανακυκλώθηκαν 763.000 λαμπτήρες έναντι 626.000 το 2011, σημειώνοντας αύξηση 22%. Η αύξηση αυτή οφείλεται στις συνεχείς ενέργειες της εταιρείας για την ανάπτυξη του δικτύου συλλογής της σε σημεία λιανικής, δημοτικά σημεία, ιδιωτικές επιχειρήσεις και δημόσιους οργανισμούς. Πιο συγκεκριμένα, η Ανακύκλωση Συσκευών μέσα στο 2012 έκανε ευκολότερη την πρόσβαση στην ανακύκλωση των λαμπτήρων έχοντας τοποθετήσει 629 επιπλέον μέσα συλλογής σε όλη την Ελλάδα, φτάνοντας συνολικά τα 2.788 σημεία συλλογής. Τα συνεργαζόμενα καταστήματα λιανικής, όπως καταστήματα ηλεκτρολογικού εξοπλισμού και καταστήματα πώλησης λαμπτήρων, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πρόοδο του τομέα αυτού. Επίσης, τα πολύ θετικά αποτελέσματα οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην αξιοσημείωτη προσπάθεια αρκετών δήμων, οι οποίοι μερίμνησαν για την ανακύκλωση των λαμπτήρων που αντικατέστησαν στους δρόμους και τις εγκαταστάσεις τους.
