Καθυστέρηση, εκκρεμότητες, έλλειψη υποδομών. Το Σύστημα Επιστροφής Εγγυοδοσίας (DRS) για πλαστικές και μεταλλικές συσκευασίες – που τυπικά έχει μετατεθεί για τον Δεκέμβριο του 2025 αντί της αρχικής προθεσμίας του Ιανουαρίου 2023 – φαίνεται πως δεν θα «σηκώσει ρολά» ούτε στο τέλος του έτους.
Η επίσημη εκτίμηση ότι ο στόχος εφαρμογής εντός 2025 είναι πλέον «αισιόδοξος» ήρθε από τον ίδιο τον γενικό διευθυντή του DRS Hellas, Νίκο Μαμουλή, κατά τη διάρκεια του 16ου Συνεδρίου του ECR Hellas, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα απαιτηθεί νέα παράταση, με ορίζοντα πιθανώς το 2026.
Εκκρεμεί η σύσταση του φορέα – Απών ο απαραίτητος εξοπλισμός
Το βασικό εμπόδιο στην υλοποίηση δεν είναι άλλο από τη μη ολοκληρωμένη σύσταση του αρμόδιου φορέα. Ο DRS Hellas, ανώνυμη εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, βρίσκεται ακόμη στη φάση συγκρότησης, με τη δικηγορική εταιρεία Potamitis Vekris να καταρτίζει το τελικό καταστατικό.
Ο Νίκος Μαμουλής ανέλαβε καθήκοντα τον Φεβρουάριο του 2025, μετά από κοινή απόφαση των τεσσάρων βασικών μετόχων – με ποσοστό 25% ο καθένας:
- Η Ένωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας
- Οι εταιρείες εμφιάλωσης νερού
- Οι εταιρείες αναψυκτικών
- Οι ζυθοποιίες
Πέραν της νομικής εκκρεμότητας, δεν υπάρχουν ακόμη ούτε τα απαιτούμενα μηχανήματα επιστροφής συσκευασιών, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την πιλοτική ή πλήρη εφαρμογή του συστήματος εντός του 2025.
Τουρισμός, νησιά, εστίαση: Οι ελληνικές ιδιαιτερότητες
Η εφαρμογή του DRS στην Ελλάδα δεν αποτελεί μόνο ένα θέμα τεχνικής ή νομικής ωριμότητας. Είναι και θέμα γεωγραφικών και λειτουργικών ιδιαιτεροτήτων. Όπως σημείωσε ο κ. Μαμουλής, το εγχείρημα γίνεται ακόμα πιο σύνθετο σε μια χώρα με έντονη νησιωτικότητα και σημαντικό εποχικό τουριστικό φορτίο. Η αυξημένη επισκεψιμότητα σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα – σε συνδυασμό με τις ανάγκες διαχείρισης σε διάσπαρτα νησιωτικά σημεία – ανεβάζει τον βαθμό δυσκολίας για μια ομοιόμορφη και αποτελεσματική υλοποίηση.
Παράλληλα, ρόλο-κλειδί παίζει και η υψηλή κατανάλωση στο κανάλι της εστίασης και της φιλοξενίας, όπου οι συσκευασίες μιας χρήσης είναι πολυάριθμες και απαιτούν διαφορετικού τύπου διαχείριση από το οργανωμένο λιανεμπόριο.
Τι προβλέπει το DRS: Στόχοι, υποχρεώσεις, δίκτυο συλλογής
Η εφαρμογή του εγγυοδοτικού συστήματος ανακύκλωσης συσκευασιών ποτών (DRS) συνοδεύεται από συγκεκριμένους ποσοτικούς και λειτουργικούς στόχους. Το βασικό ορόσημο είναι η ανακύκλωση του 90% των συσκευασιών έως το 2028, στόχος που αντιστοιχεί σε περίπου 5,5 δισεκατομμύρια τεμάχια.
Το DRS αφορά συσκευασίες:
- Έως 3 λίτρα σε πλαστικό PET
- Έως 1 λίτρο σε αλουμίνιο
Πρόκειται κυρίως για προϊόντα όπως μπύρα, νερό, αναψυκτικά, χυμοί, καθώς και στιγμιαία ή έτοιμα προς κατανάλωση ποτά (Ready-To-Drink). Οι παραγωγοί αυτών των προϊόντων είναι οι υπόχρεοι επιστροφής και ανακύκλωσης των συσκευασιών.
Ιδιαίτερο βάρος στον τουρισμό και το Ho.Re.Ca.
Το 55% έως 60% των πωλήσεων γίνεται μέσω του δικτύου Ho.Re.Ca., δηλαδή στην εστίαση και τη φιλοξενία – ένα κανάλι με 120.000 σημεία πώλησης σε όλη τη χώρα. Το βάρος γίνεται ακόμα μεγαλύτερο λόγω της εποχικότητας του τουρισμού, καθώς οι επιπλέον 30 εκατομμύρια επισκέπτες κάθε καλοκαίρι αυξάνουν κατακόρυφα τον όγκο των προς διαχείριση συσκευασιών.
Πώς θα λειτουργήσει το σύστημα στην πράξη
Η επιστροφή των συσκευασιών προβλέπεται να γίνει:
- Στα σημεία κατανάλωσης Ho.Re.Ca.
- Στα σούπερ μάρκετ
- Μέσω αυτόματων μηχανημάτων συλλογής – Reverse Vending Machines (RVMs)
Ο σχεδιασμός προβλέπει πάνω από 3.000 σημεία συλλογής με RVMs, κυρίως έξω από σούπερ μάρκετ και σε κοινόχρηστους χώρους.
Τον συντονισμό θα αναλάβει ο νέος φορέας DRS Hellas, ο οποίος θα έχει την ευθύνη να:
- Συλλέγει και να καταμετρά τις χρησιμοποιημένες συσκευασίες
- Καταβάλει το εγγυοδοτικό αντίτιμο στους καταναλωτές
- Λειτουργεί με μοντέλο “zero net cost”, δηλαδή χωρίς διανομή μερίσματος, καλύπτοντας μόνο τα λειτουργικά του έξοδα
Η λιανική αγορά και ειδικά οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ θα λειτουργήσουν ως διευκολυντές των backward logistics, δηλαδή της επιστροφής των συσκευασιών προς τον φορέα, ώστε να κλείνει πλήρως ο κύκλος της ανακύκλωσης
Τριετής καθυστέρηση και με το βλέμμα στο 2026
Το DRS – μοντέλο κυκλικής οικονομίας που έχει εφαρμοστεί ήδη σε πολλές χώρες της Ε.Ε. – φιλοδοξεί να προωθήσει την ανακύκλωση μέσω της επιστροφής εγγυοδοσίας στις συσκευασίες, αλλά στην Ελλάδα εξακολουθεί να κινείται με βηματισμό αργό, ασύνδετο, γραφειοκρατικό.
Η καθυστέρηση – ήδη τριών ετών – επιβεβαιώνει ότι, παρά τις πιέσεις και τις καλές προθέσεις, η διαδρομή προς την υλοποίηση θα είναι πιο μακρά από όσο είχε αρχικά υπολογιστεί.
Το στοίχημα για το αν η χώρα θα μπορέσει να ενταχθεί σε ένα σύστημα που λειτουργεί με επιτυχία αλλού, παραμένει ανοικτό. Με το ρολόι να τρέχει και τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής πολιτικής για βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων να πιέζουν, η πραγματικότητα δείχνει ότι η μετάβαση σε πιο κυκλικές πρακτικές απαιτεί πολύ περισσότερα από καλές προθέσεις.
