Τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής σε επιλεγμένους τομείς υψηλής σημασίας για την Ελληνική οικονομία εξέτασε το ΙΟΒΕ και όπως όλα δείχνουν το φαινόμενο επηρεάζει οριζόντια όλους τους τομείς και τους επιμέρους κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Τα βασικά ευρήματα δέσμης μελετών του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ για την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην ελληνική οικονομία με τίτλο: «Eκτίμηση των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής σε επιλεγμένους τομείς υψηλής σημασίας για την Ελληνική οικονομία» παρουσιάστηκαν πριν από λίγες στο πλαίσιο ειδικής εκδήλωσης.
Το ΙΟΒΕ εκπόνησε τις μελέτες με την υποστήριξη της Πρωτοβουλίας ’21*, στην οποία συμμετέχουν τα σημαντικότερα κοινωφελή Ιδρύματα του τόπου και η Εθνική Τράπεζα, και με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Στο έργο συνέβαλαν το Κέντρο Κλιματικής Αλλαγής και Βιωσιμότητας της Τράπεζας της Ελλάδος και η εταιρεία Accenture. Οι μελέτες τεκμηριώνουν ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί πρόκληση με σημαντικές επιπτώσεις στην παραγωγή, την κατανάλωση, τις επενδύσεις και την απασχόληση.
Έως και €16 δισεκ. απώλεια εισοδήματος και 327 χιλ. θέσεις εργασίας το ακραίο σενάριο για τα νοικοκυριά
Οι δυνητικές επιπτώσεις για τα ελληνικά νοικοκυριά είναι πολλαπλές: μείωση διαθέσιμου εισοδήματος, αύξηση ανελαστικών δαπανών, ενίσχυση της ενεργειακής φτώχειας, και μετατόπιση της κατανάλωσης σε άλλους κλάδους.
Στο ακραίο κλιματικό σενάριο, μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά 10% και αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες δύνανται να περιορίσουν το ΑΕΠ κατά €16 δισεκ. ετησίως, με εκτιμώμενη απώλεια 327 χιλ. θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης.
Ο τουρισμός επηρεάζεται από τη θερμική δυσφορία…
Ο τουριστικός τομέας αποτελεί έναν από τους πλέον στρατηγικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, συμβάλλοντας κατά περίπου 18% στο ΑΕΠ της χώρας και δημιουργώντας περισσότερες από 800 χιλ. άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη και τις αλληλεπιδράσεις του με άλλους κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Με δεδομένο πως η θερινή αιχμή σε παραδοσιακούς προορισμούς αναμένεται να συρρικνωθεί λόγω ακραίων θερμοκρασιών, η μελέτη εκτιμά πιθανές απώλειες μέχρι και €2,2 δισεκ. και απώλεια 38 χιλ. θέσεων πλήρους απασχόλησης ετησίως.
…αλλά η επέκταση της περιόδου δημιουργεί ευκαιρίες
Ωστόσο, μέσα από στοχευμένες παρεμβάσεις επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου και ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού, είναι εφικτή η αντιστάθμιση των απωλειών και μια οριακή αύξηση του ΑΕΠ κατά €228 εκατ. και 6,6 χιλ. νέες θέσεις εργασίας ετησίως.
Στον πρωτογενή τομέα, η κλιματική αλλαγή
απειλεί τη βιωσιμότητα και την επισιτιστική ασφάλεια
Ο πρωτογενής τομέας αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα της ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη της περιφέρειας και την κοινωνική συνοχή. Η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) του τομέα ανέρχεται σε περίπου €7,4 δισεκ., με βασική πηγή την παραγωγή φυτικών και ζωικών προϊόντων.
Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως η κακοκαιρία Daniel, μπορούν να προκαλέσουν απώλειες άνω των €1,4 δισεκ. στην τριετία και απώλεια 58 χιλ. θέσεων εργασίας. Επιπλέον, έως και το 10% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ενδέχεται να μην επιστρέψουν στην παραγωγή.
Η απώλεια παραγωγικής ικανότητας, ιδίως σε στρατηγικής σημασίας περιοχές όπως η Θεσσαλία, επηρεάζει άμεσα την εθνική διατροφική επάρκεια, ενισχύοντας την εξάρτηση από εισαγωγές και δημιουργώντας πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές βασικών αγαθών.
Ωστόσο, η αποτελεσματική προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δεν περιορίζεται στην αποτροπή ζημιών, αλλά μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός αναπτυξιακής προοπτικής, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής, τη διαφοροποίηση του εισοδήματος και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τομέα.
Σημαντικά οφέλη από την πράσινη μετάβαση στη βιομηχανία
Η βιομηχανία, αν και εξακολουθεί να υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου, παραμένει βασικός μοχλός παραγωγής και απασχόλησης. Το 2023 το μερίδιό της στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) ανήλθε σε 15% (€30,2 δισεκ.), έναντι 14% το 2015, ενώ η απασχόληση στον κλάδο διαμορφώθηκε στα 479 χιλ. άτομα (9,5% της συνολικής απασχόλησης).
Η σχετική μελέτη τεκμηριώνει ότι υπό συνθήκες επιτάχυνσης της πράσινης μετάβασης, το ΑΕΠ μπορεί να ενισχυθεί κατά €2,4 δισεκ. ετησίως και να δημιουργηθούν έως 25,2 χιλ. θέσεις εργασίας. Η αναπτυξιακή προοπτική εκτείνεται και σε περιοχές Δίκαιης Μετάβασης, όπως η Δυτική Μακεδονία.
Κενά και ευκαιρίες στον χρηματοπιστωτικό τομέα
για την ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου
Ο χρηματοπιστωτικός τομέας εκτίθεται τόσο σε φυσικό κίνδυνο, όσο και σε κίνδυνο μετάβασης λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Η μελέτη αναδεικνύει σημαντικά περιθώρια ενίσχυσης της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα στην κλιματική αλλαγή.
Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι το 91% των δανείων των ελληνικών συστημικών τραπεζών αφορά σε κλάδους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, ωστόσο, κατά μέσο όρο, μόνο το 1,9% των περιουσιακών στοιχείων είναι ευθυγραμμισμένο με την Ευρωπαϊκή Ταξινομία. Παράλληλα, περίπου το 7% των χορηγήσεων αφορά σε επενδύσεις που εκτίθενται σε οξύ φυσικό κίνδυνο.
Η περιορισμένη διαθεσιμότητα δεδομένων, η έλλειψη προσαρμοσμένων εργαλείων αξιολόγησης και η υποεκτίμηση του φυσικού κινδύνου σε τραπεζικούς και ασφαλιστικούς δείκτες, περιορίζουν την αποτελεσματική ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου στις αποφάσεις χρηματοδότησης.
Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στο σημαντικό ασφαλιστικό κενό έναντι φυσικών καταστροφών.
Παρά την αύξηση της προσφοράς προϊόντων, η ασφαλιστική κάλυψη παραμένει εξαιρετικά χαμηλή, ειδικά στον αγροτικό τομέα και σε περιοχές υψηλού κινδύνου με μόλις το 3% των συνολικών ζημιών να καλύπτεται μέσω ιδιωτικής ασφάλισης – ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο του ΕΟΧ (21%).
