Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού στην Ελλάδα και το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας στην Κύπρο.
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά του Εκφοβισμού (EuropeanAntibullyingNetwork) και «Το Χαμόγελο του Παιδιού», με αφορμή τη συμπλήρωση 10 ετών δράσης του Δικτύου, συνδιοργάνωσαν Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Προλαμβάνοντας και αντιμετωπίζοντας τον σχολικό εκφοβισμό και τη βία μεταξύ ανηλίκων». Το Διεθνές Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου PREVENT- Youth violence among peers: motives, causes & prevention techniques, το οποίο χρηματοδοτείται με πόρους τους Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (EEA Grants2014-2021) μέσω του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου στο Ξενοδοχείο Novotel Athens, στο κέντρο της Αθήνας, πραγματοποιήθηκε το Διεθνές Συνέδριο με περισσότερους από 100 συμμετέχοντες από την Ελλάδα και πολλές ακόμα χώρες της Ευρώπης (Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρο, Κροατία, Λιθουανία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σουηδία, κ.α.). Την έναρξη του Συνεδρίου σήμαναν εκπρόσωποι από την Ομάδα Δικαιωμάτων των Παιδιών, του Ευρωπαϊκού Μαθητικού Εθελοντικού Δικτύου YouSmile του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», Έλενα Χουντάλα και Ναταλία Χαραλαμποπούλου, τονίζοντας πως«Η αλλαγή ξεκινάει από εμάς, όμως χρειαζόμαστε και τη δική σας βοήθεια. Όσοι βρίσκονται σήμερα εδώ έχουν τη δύναμη αλλά και τη θέληση να αλλάξουν τη ζωή κάποιου παιδιού».
Ο κ. Κώστας Γιαννόπουλος, Πρόεδρος Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού αλλά και του Δ.Σ. του Οργανισμού καλωσόρισε, ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους και τους συμμετέχοντες στο συνέδριο και δήλωσε «Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι, καθώς το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά του Εκφοβισμού φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια. Αυτό το Συνέδριο έρχεται για να δώσει λύσεις μέσα από καλές πρακτικές από την Ευρώπη και Διεθνώς, καθώς στο “Χαμόγελο” έχουμε μάθει πως δεν υπάρχουν θύτες ή θύματα αλλά παιδιά, ομάδες παιδιών που δέχονται και ασκούν βία. Δεν πρέπει μόνο να ακούμε τις φωνές των παιδιών αλλά να αφουγκραζόμαστε και τις ανησυχίες τους, γιατί τα παιδιά έχουν φωνή, γνώση, επίγνωση, ωριμότητα αλλά κυριότερα αγνότητα. Ο Οργανισμός αυτός άλλωστε δημιουργήθηκε από ένα 10χρονο αγόρι, τον γιο μου τον Ανδρέα, όπου μέσα από το ημερολόγιό του εξέφρασε την επιθυμία του, και τώρα, 29 χρόνια μετά, συσπειρώθηκαν οι δυνάμεις σε αυτή τη χώρα και ελπίζω όσα ακουστούν εδώ σήμερα να ληφθούν υπόψη από τους αρμόδιους».
Η Δρ. Ειρήνη Ψηφίδου, Ανώτερη Εμπειρογνώμονας στις ευρωπαϊκές πολιτικές επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στο Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης-Cedefop δήλωσε: «Είναι μεγάλη μας τιμή να βρισκόμαστε σήμερα εδώ. Η εξάλειψη της σχολικής βίας μπορεί να μοιάζει με όνειρο, όμως τα όνειρα γίνονται πραγματικότητα όταν υπάρχει συνεχή και επισταμένη προσπάθεια από όλους όσους μπορούν να επιφέρουν αλλαγή». Η Ιωάννα Τζίκα, Διευθύντρια ΕΥ ΧΜ ΕΟΧ, Εθνικό Σημείο Επαφής, Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων – ΕΣΠΑ, Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών, μίλησε για το έργο ΡREVENT δηλώνοντας: «Ανυπομονούμε μέσω του προγράμματος PREVENT, και της δυνατότητας που μας δίνεται από το Χρηματοδοτικό Μηχανισμό του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, να δημιουργήσουμε ένα μέλλον όπου όλοι οι νέοι μπορούν να εξελιχθούν και να καταφέρουμε να χτίσουμε ένα περιβάλλον χωρίς φόβο και βία».
Κοινές στρατηγικές για την καταπολέμηση των φαινομένων του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ ανηλίκων.
Η κα Ιωάννα Χαρδαλούπα, Ψυχολόγος (MSc), Συντονίστρια Κέντρου για τη βία και τον εκφοβισμό, «Το Χαμόγελο του Παιδιού», αναφέρθηκε στο Κέντρο αλλά και τις καλές πρακτικές του στο πεδίο της βίας και του εκφοβισμού, που στόχο έχουν τη διεπιστημονική συνεργασία και επισήμανε:
- 1 στα 3 παιδιά σε όλη την χώρα, δηλώνει ότι έχει δεχθεί Bullying.
- 1 στα 4 παιδιά, αισθάνεται πώς το σχολείο δεν του μαθαίνει να μην εκφοβίζει τους συμμαθητές του.
- 100% των παιδιών θα προτιμούσε να απευθυνθεί για βοήθεια σε τηλεφωνική γραμμή, επιλέγοντας την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056 του Οργανισμού.
- 1 συμβουλευτική για bullying κάθε 2 ημέρες | 252 συμβουλευτικές.
- Από τα περιστατικά που έλαβαν δημοσιότητα και σχετίζονται με τον εκφοβισμό και την παραβατικότητα μεταξύ ανηλίκων, η πλειονότητα αφορά έφηβα παιδιά (13-18 ετών), αγόρια.
- Σημειώθηκε αύξηση 47% στον αριθμό των μαθητών που συμμετείχαν σε προγράμματα πρόληψης και παρέμβασης σχετικά με τον εκφοβισμό.
- Πραγματοποιήσαμε προγράμματα παρέμβασης πρόληψης σε 230 μαθητές κάθε σχολική ημέρα.
- Προγράμματα παρέμβασης πρόληψης σχετικά με τον εκφοβισμό σε 29.675 μαθητές και 1.583 εκπαιδευτικούς και 3.234 γονείς/κηδεμόνες.
Η Ισαβέλλα Μανέτου, μέλος της Ομάδας Δικαιωμάτων των Παιδιών, Ευρωπαϊκό Μαθητικό Εθελοντικό Δίκτυο YouSmile,«Το Χαμόγελο του Παιδιού», ανέφερε «Μη βάζετε ετικέτες στα παιδιά. Τα παιδιά δεν είναι θύματα, εγκληματίες, μέλη συμμοριών, δράστες», ενώ απευθύνθηκε συμβουλευτικά προς συνομηλίκους, γονείς, εκπαιδευτικούς, Πολιτεία αλλά και τον Τύπο. Συμβουλές προς τα παιδιά:
- Μην το αντιμετωπίζετε μόνοι σας
- Μη φοβάστε να μιλήσετε
- Όταν το παρατηρείτε, έχετε τη δύναμη να δημιουργήσετε θετική αλλαγή
- Σκεφτείτε πριν εκφοβίσετε
- Βάλτε τον εαυτό σας στη θέση του άλλου παιδιού
- Μάθετε περισσότερα για τον εκφοβισμό και τη βία
Καλές Πρακτικές από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά του Εκφοβισμού και Φορείς θεσμικούς καθώς και της κοινωνίας των πολιτών
Η κα Πηγή Πρωτοψάλτη, Συντονίστρια του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού, αλλά και του Συνεδρίου, αναφέρθηκε σε απολογιστικά στοιχεία της 10ετούς δράσης Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού, στις δράσεις του ανά τα χρόνια και σημείωσε«Το EAN συστάθηκε το 2013, και μέχρι σήμερα αποτελεί ένα ενεργό δίκτυο οργανώσεων που εργάζονται στην Ευρώπη για την καταπολέμηση του φαινομένου του εκφοβισμού, του διαδικτυακού εκφοβισμού και της σχολικής βίας. Φέρνει σε επαφή τους ενδιαφερόμενους φορείς που εργάζονται στην πρόληψη και την παρέμβαση με στόχους τον συντονισμό δράσεων και πρωτοβουλιών, τη διεξαγωγή εκστρατειών, τη δημιουργία, προώθηση και ανταλλαγή καλών πρακτικών, καθώς και την ευαισθητοποίηση και ενδυνάμωση του κοινού σχετικά με την ολιστική καταπολέμηση του εκφοβισμού».
Ακολούθησε παρουσίαση του έργου SAFER- Κοινωνικές δεξιότητες και θεμελιώδη δικαιώματα για την πρόληψη του εκφοβισμού από την κα Maria Rita Bracchini, Αντιπρόεδρο Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού και του κ. Fabrizio Boldrini, Διευθυντή του Ιδρύματος Villa Montesca, Ιταλία όπου αναφέρθηκαν στο έργο SAFER σημειώνοντας πως στο πλαίσιο των πιλοτικών εφαρμογών του SAFER υλοποιήθηκαν ενημερώσεις 24 σχολείων, 77 τάξεων, 1.716 μαθητών και μαθητριών, 201 καθηγητών αλλά και 509 εμπλεκόμενων γονέων.
Ακολούθησε παρουσίαση καλών πρακτικών στην Ιταλία για την πρόληψη και αντιμετώπιση του εκφοβισμού από τον Καθηγητή κ. Michele Riondino, Επικεφαλής του Κέντρου Μελέτης των Δικαιωμάτων του Παιδιού στο Fondazione SOS – il Telefono Azzurro, Ιταλία που εστίασε στις καλές πρακτικές που εφαρμόζονται στην Ιταλία όπως η Γραμμή 116000, η AzzurroAcademy, τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε παιδιά και έφηβους, η Γραμμή 114 κ.ά. και ανέφερε «Η αρχή όλων των υπηρεσιών του Fondazione SOS – il Telefono Azzurro είναι η πεποίθηση πως κάθε παιδί έχει δικαίωμα να ακούμε τι έχει να μας πει και αξίζει να κάνουμε κάτι για αυτό».
Η κα Νάσια Στεφάνου, Λειτουργός και Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτικών στο Κυπριακό Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείο (ΠΑ.ΒΙ.Σ.), Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, Κύπρου, έθιξε το θέμα «Ενδυνάμωση των σχολείων για την αντιμετώπιση και την πρόληψη της βίας» και αναφέρθηκε στους 5 βασικούς πυλώνες της νέας Εθνικής εκστρατείας στην Κύπρο για την πρόληψη και τη διευθέτηση της βίας στα σχολεία, ενώ σε σχετική έρευνα που πραγματοποίησαν ανέφερε πως 1 στους 5 μαθητές δήλωσε ότι δέχεται εκφοβισμό τουλάχιστον μία φορά το μήνα.
Παρουσίαση του Προγράμματος UnitedAgainstBullying πραγματοποίησε η κα MiryMayer, Υπεύθυνη Έργου “TheUnitedAgainstBullyingProgramme”, Anti-BullyingAlliance(ABA), UK η οποία αναφέρθηκε στο πρόγραμμα που έχουν αναπτύξει για την καταπολέμηση του εκφοβισμού, όπου μέσω ετήσιας απονομής βραβείων στα σχολεία που συμμετείχαν στην προσπάθεια αυτή, χαρτογραφούν παράλληλα και τη δυνατότητα συνολικής υιοθέτησης του προγράμματος.
Η διεθνής εμπειρία στις στρατηγικές πρόληψης των φαινομένων του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ ανηλίκων
Παραδείγματα πρόληψης της βίας μεταξύ νέων στην Ισλανδία, ανέφερε η κα Sigthrudur Gudmundsdottir, Διαχειρίστρια έργων, Εθνική Επιτροπή της Αστυνομίας της Ισλανδίας, ενώ η κα Ingunn Skjesol, Επικεφαλής του Τμήματος Υγείας και Κοινωνικής Συμμετοχής και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια της Σχολής Νοσηλευτικής και Επιστημών Υγείας, NORD University, Νορβηγίας μίλησε για Πρόληψη της εγκληματικότητας μεταξύ των νέων στη Νορβηγία. Εστίασαν αμφότερες πως είναι σημαντικό να υπάρχει συνεργασία μεταξύ φορέων και Αρχών, καθώς μόνο μέσω συνεργασίας μπορεί το αποτέλεσμα να έχει τα μέγιστα οφέλη. Χαρακτηριστικά ανέφεραν και οι δύο πλευρές πως για την αντιμετώπιση της βίας μεταξύ ανηλίκων το τρίπτυχο Εμπιστοσύνη, Σεβασμός και Συνεργεία, είναι αναγκαία.
Παρουσίαση του μοντέλου SSPF – Δράσεις πρόληψης στην Ουψάλα, πραγματοποίησε η κα Signe Nielsen, Συντονίστρια Κέντρου Νεότητας του Δήμου Ουψάλας, Σουηδίας, ενώ η κα. Louise Niska, Κοινωνικός λειτουργός σχολείων, Κέντρο Νεότητας του Δήμου Ουψάλας, Σουηδίας υπογράμμισε πως αποτελεί συχνό φαινόμενο να θεωρούν πλέον τη βία ως κάτι φυσιολογικό στη σχολική καθημερινότητα των παιδιών, ενώ και οι δύο ανέφεραν τη μέθοδο DPC – DialogueforPeacefulChange, που θεωρούν πως έχει βοηθήσει σημαντικά στη δική τους διαχείριση περιστατικών καθώς αποτελεί μια μέθοδο που έχει σχεδιαστεί για να υποστηρίξει άτομα, ομάδες, οργανισμούς κ.ά. να ξεπεράσουν την αντίσταση στην αλλαγή μιας κατάστασης. Ο κ. Blaž Lenarčič, Επικεφαλής Ερευνητής, Κέντρο Επιστημών και Ερευνών Koper της Σλοβενίας, μίλησε για τη «Δημιουργία Σχολικών Συμβουλευτικών γραφείων στα σχολεία της Σλοβενίας για την καταπολέμηση της βίας και των σχετικών προκλήσεων», αναφέροντας χαρακτηριστικά ένα δοκιμαστικό πρόγραμμα για την καταπολέμηση της βίας μεταξύ παιδιών που εφάρμοσαν σε δύο σχολεία καθιερώνοντας ένα γραφείο ενημέρωσης, με τρεις ψυχολόγους με διαθεσιμότητα 8 ωρών στο σύνολο, πραγματοποιώντας δράσεις και workshops σε παιδιά αλλά και γονείς, με ιδιαίτερη αποδοχή.
Κοιτώντας μπροστά. Ποιες οι νέες προκλήσεις την επόμενη δεκαετία
Για το θέμα «Εκφοβισμός και Επιθετικότητα» μίλησε ο κ. Paul Downes, Καθηγητής Ψυχολογίας της Εκπαίδευσης, Διευθυντής του Educational Disadvantage Centre, Ινστιτούτο Εκπαίδευσης, Dublin City University, Ιρλανδία, Συνεργαζόμενος καθηγητής University of Malta, Κέντρο Ανθεκτικότητας & Ψυχοκοινωνικής Υγείας, όπου εστίασε στην ανάγκη για δημιουργία χώρου ανάπτυξης για τα παιδιά, καθώς αποτελεί κύριο στοιχείο για την ευτυχία τους και κατ’ επέκταση στον περιορισμό των επιθετικών συμπεριφορών. «Social Media: Κίνδυνοι για τα παιδιά και τους εφήβους» ήταν το θέμα εισήγησης του κ. Ferran Calvo Adalid, Προέδρου, Ένωσης Baobab, από την Ισπανία, επισημαίνοντας πως τα περιστατικά του διαδικτυακού εκφοβισμού έχουν αυξηθεί στην Ισπανία, αναφέροντας μάλιστα πως σύμφωνα με την τελευταία μέτρηση, σημειώθηκαν 11.229 σοβαρά περιστατικά.
Ο κ. Peter Smith, Επίτιμο μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού, Eπισκέπτης Καθηγητής, University of Greenwich, Ηνωμένο Βασίλειο και Shandong Normal University, Κίνα, μίλησε για τους «Συνομήλικους και τους μηχανισμούς υπεράσπισης» και ανέφερε χαρακτηριστικά πως οι λόγοι που οδηγούν συνήθως τους ανηλίκους σε βίαιες συμπεριφορές είναι, κατά σειρά σοβαρότητας, οι κοινωνικές ανισότητες, έπειτα το σχολικό περιβάλλον, στη συνέχεια οι συνομήλικοι και τέλος η οικογένεια.
«Αντιμετωπίζοντας τη νεανική βία σε πολυπολιτισμικές περιοχές: προκλήσεις και τρόποι αντιμετώπισης», ήταν το θέμα που ανέλυσε η κα Ariana Furtado, Εκπαιδευτικός και Συντονίστρια στο Escola Básica do Castelo, Λισαβώνα, Πορτογαλία, όπου μιλώντας για τη λογοτεχνία και τα οφέλη της δήλωσε «Η Λογοτεχνία αποτελεί μια πολύ ισχυρή δύναμη στις ζωές μας. Μας βοηθάει να σκεφτόμαστε, να αναρωτιόμαστε, να αμφισβητούμε. Μας βοηθάει να αισθανόμαστε τα συναισθήματά μας, να ανακαλύπτουμε νέες οπτικές, διαφορετικές από τις δικές μας». Η κ.Δρ. Sofia Leitão, Επικεφαλής Διευθύντρια ανάπτυξης έργων, Rinova Málaga S.L. Ισπανία, μίλησε για το πώς επενδύοντας στην εκπαίδευση των επαγγελματιών, μπορεί να οδηγήσει στην ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας των νέων για την αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους, αναλύοντας όλα τα έργα που έχει αναπτύξει και σχεδιάσει η εκπαιδευτική ομάδα της Rinova.
Κατά την ολοκλήρωση του Συνεδρίου τα μέλη του Δικτύου γιόρτασαν με ένα συμβολικό σβήσιμο κεριών, τα 10 χρόνια του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού, καθώς όπως ανέφερε και ο κος. Γιαννόπουλος, «Πολλές φορές οι μικρές λεπτομέρειες είναι που κάνουν τη διαφορά».
Ακολούθησαν συζητήσεις που εστίασαν στο μέλλον και τον ρόλο κάθε εμπλεκόμενου στην αντιμετώπιση των φαινομένων σε νέο πλαίσιο σημειώνοντας τις τελικές τους παρατηρήσεις επί του θέματος:
«Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια επιζήμια κοινωνική διαδικασία που χαρακτηρίζεται από μια ανισορροπία δύναμης που καθοδηγείται από κοινωνικά (κοινωνικά) και θεσμικά πρότυπα» Peter Smith, Επίτιμο μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού, Επίτιμος Καθηγητής, Eπισκέπτης Καθηγητής, University of Greenwich, Ηνωμένο Βασίλειο και Shandong Normal University, Κίνα.
«Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε την προσπάθεια που κάνουμε τόσα χρόνια βρισκόμενοι στο πλευρό των παιδιών και όχι ενάντιά τους» Κώστας Γιαννόπουλος, Πρόεδρος Δ.Σ. Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού.
«Είναι σημαντικό να υπάρχει θετικό σχολικό κλίμα και ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών» Αγάπη Βαβουράκη, Διευθύντρια Δημοτικού, «Ελληνογερμανική Αγωγή».
«Η πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού δεν είναι απλώς η αποφυγή συγκρούσεων, αλλά η δημιουργία ενός δίκαιου και ασφαλούς περιβάλλοντος όπου όλοι οι μαθητές αισθάνονται αποδεκτοί και σεβαστοί». Χρυσάνθη Σωτηρίου, Αναπληρώτρια Γενικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, «Εκπαιδευτήρια Δούκα».
«Η εφαρμογή του EANCERT -το Σύστημα Διαχείρισης Καταπολέμησης του Εκφοβισμού και της Βίας σε Οργανωμένες Δομές Εκπαίδευσης Ανηλίκων- μειώνει σχετικούς κινδύνους εκφοβισμού, εξασφαλίζει την πλήρη διερεύνηση του περιστατικού και εξασφαλίζει την αποτελεσματική διαχείριση του περιστατικού» Παναγιώτης Θεοφανόπουλος, Εκτελεστικός σύμβουλος, Eurocert.
Στόχος του Διεθνούς Συνεδρίου, ήταν να αναδειχθούν και να παρουσιαστούν:
- Η διαφορά και η σύνδεση στα φαινόμενα του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ ανηλίκων
- Η επιβεβλημένη ανάγκη για πολυεπιστημονική αντιμετώπιση και διαχείριση των φαινομένων
- Ο καθοριστικός ρόλος της πρόληψης, εστιάζοντας στην οικογένεια, στο σχολικό περιβάλλον και στην κοινωνία ευρύτερα
- Η υφιστάμενη κατάσταση στην Ευρώπη και διεθνώς
- Ανταλλαγή Καλών πρακτικών από την Ευρώπη και διεθνώς
- Η εξέλιξη στη φύση των φαινομένων και οι νέες προκλήσεις με στόχο την πρόληψη και διαχείρισή τους
Τη Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου στο Πανελλήνιο Συντονιστικό Επιχειρησιακό Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής & Ιατρικής Παρέμβασης «Ανδρέας Γιαννόπουλος» στην Αγία Παρασκευή είχαν προηγηθεί συναντήσεις του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού, η συνάντηση του εξερχόμενου Διοικητικού Συμβουλίου και η Γενική Συνέλευση του Δικτύου με την συμμετοχή των μελών του, τόσο διά ζώσης όσο και εξ αποστάσεως, όπου μεταξύ άλλων εκλέχθηκε το νέο Διοικητικό Συμβουλίου του Δικτύου. (Τα 20 μέλη του Δικτύου εκπροσωπούν 13 ευρωπαϊκές χώρες –Βοσνία-Ερζεγογίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λιθουανία, Ρουμανία, Ισπανία, Βόρεια Μακεδονία και Ηνωμένο Βασίλειο).
