Κατά πλειοψηφία υπερψηφίστηκε, την 10η Δεκεμβρίου 2024, ο νόμος (ν. 5164 – ΦΕΚ 102/12.12.24) του Υπουργείου Ανάπτυξης για την ενσωμάτωση της Οδηγίας CSRD αναφορικά με τις εκθέσεις βιωσιμότητας των εταιριών. O νόμος εισάγει νέες τροποποιητικές διατάξεις στην ελληνική έννομη τάξη με στόχο την αποτύπωση της ποιοτικής αναβάθμισης του χαρακτήρα των εκθέσεων βιωσιμότητας, του κοινού πλαισίου που δημιουργείται εντός της Ε.Ε. σχετικά με την υποβολή των εκθέσεων βιωσιμότητας από τις επιχειρήσεις και της εναρμόνισης των προτύπων αναφοράς σχετικά με τις εκθέσεις βιωσιμότητας. Με τον νέο νόμο εισάγεται η υποχρέωση υποβολής και δημοσίευσης έκθεσης βιωσιμότητας από τις επιχειρήσεις σε αντικατάσταση της προηγούμενης διαδικασίας υποβολής μη χρηματοοικονομικών καταστάσεων.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει και σε ανάλυση της η Grant Thorton, η εφαρμογή του νόμου αφορά:
–Μεγάλους φορείς δημοσίου συμφέροντος και μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων δημοσίου ενδιαφέροντος άνω των 500 εργαζομένων: από τη χρήση 01/01/2024.
–Μεγάλες οντότητες και μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων, εκτός των προαναφερθέντων: έναρξη χρήσης 01/01/2025
–Μικρές και μεσαίες οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος, και συνδεδεμένες ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες: από τη χρήση 01/01/2026.
–Θυγατρικές επιχειρήσεις των οποίων η μητρική εδρεύει εκτός ΕΕ: από το οικονομικό έτος 01/01/2028 (με την προϋπόθεση πως ο συνολικός κύκλος εργασιών σε χώρες της ΕΕ -του Ομίλου που εδρεύει εκτός ΕΕ- ξεπερνά τα 150 εκατ. Ευρώ).
Με άλλα λόγια ο νέος νόμος τροποποιεί τον νόμο 4548/2018 και επεκτείνει την υποχρέωση δημοσίευσης απολογισμού βιώσιμης ανάπτυξης στις μεγάλες εταιρείες, μικρομεσαίες εταιρείες δημοσίου ενδιαφέροντος, και σε εταιρείες εκτός ΕΕ οι οποίες έχουν θυγατρικές με σημαντικές δραστηριότητες στην ΕΕ (π.χ. έσοδα εταιρειών τρίτων χωρών είτε σε όμιλο επίπεδο, ή μεμονωμένα, άνω των 150 εκατομμυρίων ευρώ στην εε τα τελευταία δύο χρόνια). Επίσης, θα πρέπει να αναφερθεί πως τροποποιείται και ο ν. 3556/2007 για τις εισηγμένες εταιρείες, ορίζοντας ενδεικτικά ότι η έκθεση διαχείρισης θα περιλαμβάνει και τις πληροφορίες βιωσιμότητας σύμφωνα με νέα ευρωπαϊκά πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας (esrs).
Σημειώνεται πως
- Στις οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος προστίθενται και οι Ανώνυμες Εταιρίες του Δημοσίου στις οποίες το Ελληνικό Δημόσιο κατέχει μετοχές, ανεξαρτήτως του ποσοστού συμμετοχής του στο μετοχικό κεφάλαιο και οι λοιπές θυγατρικές της Ελληνικής Εταιρίας Συμμετοχών και Περιουσίας, οι οποίες δεν έχουν μετοχές εισηγμένες στο Χρηματιστήριο και περιλαμβάνονται και οι επιχειρήσεις επενδύσεων, οι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων, οι εταιρίες διαχείρισης και τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων.
- Περιλαμβάνονται επίσης θυγατρικές εταιρίες που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα, εφόσον αποτελούν οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος, αλλά η τελική μητρική επιχείρηση διέπεται από το δίκαιο τρίτης χώρας, οι οποίες υπέχουν υποχρέωση δημοσίευσης έκθεσης βιωσιμότητας. Ομοίως και το υποκατάστημα επιχείρησης που διέπεται από το δίκαιο τρίτης χώρας (το οποίο δεν ανήκει σε όμιλο είτε κατέχεται τελικά από επιχείρηση που έχει συσταθεί σύμφωνα με το δίκαιο τρίτης χώρας).
Υποχρεωτική η εξωτερική επαλήθευση
Είναι υποχρεωτική η εξωτερική επαλήθευση των Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης και πρέπει να προέρχεται από διαπιστευμένο ανεξάρτητο ελεγκτή ή φορέα πιστοποίησης, διασφαλίζοντας ότι οι πληροφορίες βιωσιμότητας συμμορφώνονται με τα πρότυπα πιστοποίησης που έχουν εγκριθεί από την ΕΕ. Αρχικά το εύρος του ελέγχου είναι περιορισμένο (limited assurance) και στην τριετία θα γίνει αναλυτικό – εύλογη διασφάλισης (reasonable assurance) ακολουθώντας το επίπεδο των ελέγχων που εφαρμόζονται στις Οικονομικές Καταστάσεις.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τη CSRD, η Επιτροπή αναμένεται να θεσπίσει νομοθεσία για την πρόβλεψη προτύπων περιορισμένης διασφάλισης (1 Οκτωβρίου 2026), καθώς και περαιτέρω νομοθεσία για την πρόβλεψη προτύπων εύλογης διασφάλισης (1 Οκτωβρίου 2028).
Τι περιλαμβάνουν τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα ESRS
Τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης EFRAG-ESRS έχουν δομηθεί προκειμένου να καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων της οδηγίας CSRD σχετικά με τη βιωσιμότητα. Το Πρότυπο για το κλίμα (ESRS E1) είναι υποχρεωτικό για όλες τις οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της CSRD και κατ’ επέκταση της σχετικής ελληνικής νομοθεσίας. Επιπλέον, για όλες τις οντότητες που απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζόμενους, υποχρεωτικές είναι και ορισμένες απαιτήσεις γνωστοποίησης σχετικά με το εργατικό δυναμικό (ESRS S1). Όλες οι σχετικές γνωστοποιήσεις τα επόμενα χρόνια θα επεκταθούν και στην αλυσίδα αξίας (value chain) της κάθε επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων και των υπηρεσιών, των επιχειρηματικών σχέσεων και της προμηθευτικής αλυσίδας.
Τι θα περιλαμβάνουν οι Απολογισμοί Βιωσιμότητας
Οι απολογισμοί βιωσιμότητας, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, το επιχειρηματικό μοντέλο της Εταιρείας, και πως αυτό είναι αναπτυγμένο έτσι ώστε να αντιμετωπίζει κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα, τις πολιτικές βιωσιμότητας που έχει υιοθετήσει, το πλαίσιο διακυβέρνησης, την στρατηγική βιωσιμότητας, καθώς και τις επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα. Ο Απολογισμός Βιώσιμης Ανάπτυξης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Έκθεσης Διαχείρισης του ΔΣ. Οι εκθέσεις βιωσιμότητας και οι πληροφορίες των υπευθύνων για τη δημοσίευσή τους πρέπει να δημοσιεύονται στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ).
Διπλή Ουσιαστικότητα
Όπως τόνισε η Κατερίνα Κατσούλη, ESG & Sustainability Principal της Grant Thornton στην Ελλάδα σε συνέντευξη της στο ΑΠΕ, η διπλή ουσιαστικότητα αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της οδηγίας για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας (CSRD). Οι εταιρείες εντός του πεδίου εφαρμογής θα πρέπει πλέον να υποβάλλουν εκθέσεις με διπλή προοπτική σημαντικότητας, ως αποτέλεσμα των κινδύνων και των ευκαιριών βιωσιμότητας, καθώς και του αντίκτυπου της εταιρείας στους ανθρώπους και το περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες θα πρέπει να προσδιορίσουν τόσο τον εξωτερικό αντίκτυπο στην κοινωνία και το περιβάλλον, όσο και τον αντίκτυπο στην αξία της επιχείρησης.
Τα επόμενα βήματα των εταιρειών
Τα σημαντικότερα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν οι εταιρείες για να πετύχουν τον επιθυμητό στόχο συμμόρφωσης είναι:
- Κατανόηση των απαιτήσεων του νόμου αλλά και των προτύπων υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας ESRS και εκπαίδευση των αρμόδιων στελεχών αλλά και μελών διοικητικών, διαχειριστικών ή εποπτικών οργάνων.
- Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και επιπέδου ετοιμότητας της εταιρίας.
- Καθορισμός αρμόδιας ομάδας συντονισμού και προετοιμασίας της έκθεσης βιωσιμότητας.
- Ενεργός συμμετοχή Ανώτερης Διοίκησης για την αναγνώριση των σημαντικών θεμάτων καθώς και των συνδεόμενων με αυτά κινδύνων και ευκαιριών σε σχέση και με το στρατηγικό πλάνο της εταιρίας.
- Δημιουργία κατάλληλου μηχανισμού και καναλιών επικοινωνίας που θα υποστηρίξουν αποτελεσματικά την συλλογή των απαιτούμενων στοιχείων και πληροφοριών για την κατάρτιση της έκθεσης βιωσιμότητας.
- Αξιολόγηση επάρκειας υφιστάμενων πόρων και εργαλείων και διερεύνηση ανάγκης λήψης υποστήριξης από εξειδικευμένους συνεργάτες και
- Έγκαιρη επιλογή του ανεξάρτητου ελεγκτή της έκθεσης βιωσιμότητας.
