Χάρη στο πρώτο πρόγραμμα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) που εγκρίθηκε σήμερα από την Επιτροπή, η Ελλάδα θα κινητοποιήσει συνολική επένδυση ύψους 1,63 δισ. ευρώ για την άμβλυνση των επιπτώσεων της ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης στην τοπική οικονομία και κοινωνία. Το ελληνικό σχέδιο θα επωφεληθεί από επιχορηγήσεις ύψους 1,38 δισ. ευρώ από το ΤΔΜ.
Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε: «Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας κατέστησε ακόμα πιο επείγουσα τη μετάβαση της Ευρώπης σε καθαρές μορφές ενέργειας. Πρέπει να γυρίσουμε τη σελίδα στα ορυκτά καύσιμα ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν και να προστατεύσουμε τις ευάλωτες ομάδες από τους μη οικονομικά προσιτούς λογαριασμούς ενέργειας, επιταχύνοντας την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υπό το πρίσμα των υψηλών ενεργειακών τιμών, ο κίνδυνος περαιτέρω αύξησης των ανισοτήτων είναι πραγματικός. Ως το πρώτο κράτος μέλος που οριστικοποίησε το οικείο σχέδιο δίκαιης μετάβασης, η Ελλάδα θα λάβει τώρα πρόσθετη στήριξη για την ανάπτυξη μιας πράσινης, ανθεκτικής και χωρίς αποκλεισμούς οικονομίας με αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας για όλους. Καλά νέα για την Ελλάδα, τις περιφέρειές της και όλους τους πολίτες της!».
Η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, κ. Ελίζα Φερέιρα, δήλωσε: «Χαίρομαι που βλέπω μια τόσο ισχυρή δέσμευση στην πολιτική συνοχής και την πράσινη και ενεργειακή μετάβαση στην Ελλάδα. Η Ελλάδα, το πρώτο κράτος μέλος που έλαβε έγκριση για τη συμφωνία εταιρικής σχέσης της για το διάστημα 2021-2027, είναι και η πρώτη χώρα που έλαβε έγκριση για το πρόγραμμα και τα σχέδιά της στο πλαίσιο του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Η Ελλάδα κινείται με ταχείς ρυθμούς προς μια πράσινη και δίκαιη ανάπτυξη για όλους.».
Στις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από την ενεργειακή και κλιματική μετάβαση, το πρόγραμμα θα στηρίξει την απανθρακοποίηση στη Δυτική Μακεδονία, τη Μεγαλόπολη και στους παρακείμενους δήμους και τη σταδιακή κατάργηση των σταθμών παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα στα νησιά Βορείου-Νοτίου Αιγαίου και στην Κρήτη. Η στήριξη από το ΤΔΜ θα ενισχύσει τη διαφοροποίηση και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας, τις νέες θέσεις εργασίας και την αναβάθμιση δεξιοτήτων και την επανειδίκευση των ατόμων που επηρεάζονται από τη μετάβαση.
Περισσότερα από τα μισά κονδύλια θα στηρίξουν την επιχειρηματικότητα μέσω της χρηματοδότησης υφιστάμενων και νέων επιχειρήσεων, επιχειρηματικών υποδομών και ισχυρότερων δεσμών μεταξύ επιχειρήσεων και έρευνας και καινοτομίας.
Ένα άλλο μεγάλο μέρος των κονδυλίων (το 20,4 % του συνόλου) θα ενισχύσει τους ανθρώπινους πόρους και τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού στις επηρεαζόμενες περιοχές (απόκτηση δεξιοτήτων, αναβάθμιση δεξιοτήτων, επανειδίκευση) και θα προωθήσει την απασχόληση. Η στήριξη του ΤΔΜ θα στοχεύει επίσης στην ενεργειακή μετάβαση, την προσαρμογή της χρήσης γης και την κυκλική οικονομία (ενεργειακές αναβαθμίσεις, ενίσχυση της ιδιοπαραγωγής μέσω ενεργειακών κοινοτήτων, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ηλεκτροκίνηση και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας).
Δύο δράσεις στρατηγικής σημασίας αποτελούν επίσης μέρος του προγράμματος:
- η «Ζώνη Καινοτομίας» της Δυτικής Μακεδονίας, ένας κεντρικός φορέας για την ανάπτυξη υποδομών και δράσεων για την καινοτόμο επιχειρηματικότητα·
- ο «Κόμβος Βιοοικονομίας 360°» στους δήμους Μεγαλόπολης, Γορτυνίας, Οιχαλίας και Τρίπολης αποσκοπεί στον μετασχηματισμό της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε όλο το φάσμα της αξιακής αλυσίδας της βιοοικονομίας (γεωργικά προϊόντα διατροφής, κυκλική και ψηφιακή οικονομία).
Ιστορικό
Το ΤΔΜ στηρίζει τις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Ο προσδιορισμός των εν λόγω περιοχών περιλαμβάνεται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης και πραγματοποιείται μέσω διαλόγου με την Επιτροπή στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων των συμφωνιών εταιρικής σχέσης 2021-2027 και των συναφών προγραμμάτων. Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης, που αναπτύχθηκαν σε στενή διαβούλευση με τους τοπικούς εταίρους, εκθέτουν τις προκλήσεις σε κάθε περιοχή, καθώς και τις αναπτυξιακές ανάγκες και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030. Προσδιορίζουν επίσης τα είδη των προβλεπόμενων δράσεων παράλληλα με ειδικούς μηχανισμούς διακυβέρνησης.
Η έγκριση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης ανοίγει την πόρτα για ειδική χρηματοδότηση στο πλαίσιο των δύο άλλων πυλώνων του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ): ένα καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU και μια δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα για δίκαιη μετάβαση που συνδυάζει επιχορηγήσεις της Επιτροπής με δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Ο ΜΔΜ αποτελεί βασικό εργαλείο για να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα πραγματοποιηθεί με δίκαιο τρόπο, χωρίς να μένει κανείς στο περιθώριο. Ο Μηχανισμός παρέχει στοχευμένη στήριξη, ώστε να κινητοποιηθούν περίπου 55 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 στις περιφέρειες που επηρεάζονται περισσότερο, για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης.
Η Επιτροπή ενέκρινε τη συμφωνία εταιρικής σχέσης με την Ελλάδα τον Ιούλιο του 2021 —πρόκειται για την πρώτη συμφωνία που εγκρίθηκε μεταξύ των 27 κρατών μελών. Η συμφωνία περιλαμβάνει σημαντικές επενδύσεις —30 % του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και 55 % του Ταμείου Συνοχής— στην ενεργειακή απόδοση και τη μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου.
Εκτός από το πρόγραμμα του ΤΔΜ, εγκρίνονται επίσης δύο άλλα προγράμματα της πολιτικής συνοχής που συνδέονται με τη συμφωνία εταιρικής σχέσης: το «Πρόγραμμα ανταγωνιστικότητας» και το «Πρόγραμμα πολιτικής προστασίας».
Κατόπιν αιτήματος των ελληνικών αρχών, η Επιτροπή παρείχε εξατομικευμένη τεχνική εμπειρογνωμοσύνη για την εκπόνηση του εδαφικού σχεδίου δίκαιης μετάβασης, την ανάπτυξη ικανοτήτων για την αποτελεσματική υλοποίησή του και τον σχεδιασμό του συστήματος διακυβέρνησής του. Η στήριξη δόθηκε από το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης υπό τη ΓΔ REFORM.
