Η Επιτροπή παρουσίασε έναν κατάλογο πρωταρχικών δεικτών για την παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το περιβάλλον και το κλίμα έως το 2030, καθώς και του μακροπρόθεσμου οράματος του 2050 για «ευημερία, εντός των ορίων του πλανήτη». Ως αποτέλεσμα των εντατικών διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη και με τα κράτη μέλη, το νέο πλαίσιο παρακολούθησης βάσει του 8ου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον αποσκοπεί στην ενίσχυση της διαφάνειας και στην ενημέρωση των Ευρωπαίων σχετικά με τον αντίκτυπο της πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα και το περιβάλλον.
Οι πολιτικές της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζουν ότι η ΕΕ θα επανέλθει σε ορθή τροχιά για τη διαβίωση και την εργασία εντός των ορίων του πλανήτη. Οι δείκτες καθαυτοί αποτυπώνουν την πρόοδο προς την περιβαλλοντική ευημερία, περιλαμβανομένων επίσης των οικονομικών και κοινωνικών πτυχών. Επομένως, θα μπορούσαν να προετοιμάσουν το έδαφος για τη μέτρηση της υγείας των οικονομιών και των κοινωνιών μας με βάση την ευημερία, πέρα από τον γνωστότερο οικονομικό δείκτη, το ΑΕΠ.
Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε σχετικά: «Έχουμε πολύ φιλόδοξους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους, που θα μας βοηθήσουν να επιτύχουμε τη δίκαιη πράσινη μετάβαση την οποία χρειάζεται η Ευρώπη και ο κόσμος. Αλλά ό,τι δεν μπορούμε να μετρήσουμε δεν μπορούμε και να το διαχειριστούμε. Για να είμαστε σε καλό δρόμο, πρέπει να παρακολουθούμε προσεκτικά κατά πόσον επιτυγχάνουμε τους στόχους μας. Σ’ αυτό μας βοηθούν οι δείκτες.»
Ο κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, δήλωσε επίσης: «Οι πολιτικές είναι καλές μόνο στον βαθμό που εφαρμόζονται. Οι πρωταρχικοί αυτοί δείκτες θα μας βοηθήσουν να συνεχίσουμε τις πολιτικές για τις οποίες συμφωνήσαμε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καθώς αναδεικνύουν τις τάσεις και διευκολύνουν τη διεξαγωγή τεκμηριωμένης συζήτησης μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής σχετικά με τους τομείς στους οποίους απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες.»
Οι πρωταρχικοί δείκτες ακολουθούν τη δομή του 8ου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον με βάση την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και περιλαμβάνουν τους 2-3 συναφέστερους με την πολιτική και στατιστικά πιο αξιόπιστους δείκτες για καθέναν από τους θεματικούς στόχους προτεραιότητας έως το 2030, οι οποίοι καλύπτουν τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την κυκλική οικονομία, τη μηδενική ρύπανση και τη βιοποικιλότητα.
Επιπλέον, ο κατάλογος περιλαμβάνει πέντε δείκτες για τη μέτρηση της προόδου προς την αντιμετώπιση των κύριων περιβαλλοντικών και κλιματικών πιέσεων. Σύμφωνα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καλύπτεται η μετάβαση που πρέπει να επιτύχουμε τα επόμενα χρόνια προς βιώσιμα συστήματα ενέργειας, βιομηχανίας, κινητικότητας και τροφίμων.
Επιπλέον, το σύνολο των πρωταρχικών δεικτών περιλαμβάνει δείκτες για την παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξη των βασικών πρόσφορων όρων, οι οποίοι καλύπτουν τη βιώσιμη χρηματοδότηση και την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», καθώς επίσης καταργούν σταδιακά τις επιζήμιες για το περιβάλλον επιδοτήσεις.
Το τελευταίο κεφάλαιο του πλαισίου παρακολούθησης περιλαμβάνει συστημικούς δείκτες που αποσκοπούν στην καταγραφή της προόδου προς τις τρεις διαστάσεις της περιβαλλοντικής ευημερίας, ώστε να καλύπτονται επίσης οικονομικές και κοινωνικές πτυχές, πέρα από την προστασία της φύσης.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή θα υποβάλλει ετήσια έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται, με βάση τον απολογισμό που πραγματοποιεί ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, από το 2023 και μετά, με τη βοήθεια των επιλεγμένων πρωταρχικών δεικτών. Η έκθεση που θα υποβάλλεται θα διευκολύνει την ετήσια ανταλλαγή απόψεων μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που θα διεξάγεται σύμφωνα με το 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον.
Επιπλέον, η Επιτροπή θα διενεργήσει δύο εμπεριστατωμένες αξιολογήσεις κατά τη διάρκεια του προγράμματος —μία ενδιάμεση επανεξέταση το 2024 και μία τελική αξιολόγηση το 2029.
Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να προωθεί τη συνοχή μεταξύ των πρωταρχικών δεικτών του 8ου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον και άλλων οριζόντιων εργαλείων παρακολούθησης, όπως το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και η παρακολούθηση από την ΕΕ των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.
Ιστορικό
Το 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον τέθηκε σε ισχύ στις 2 Μαΐου 2022 και προβλέπει, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση της Επιτροπής να υποβάλει πλαίσιο παρακολούθησης, με βάση περιορισμένο αριθμό πρωταρχικών δεικτών. Οι εν λόγω δείκτες θα πρέπει να περιλαμβάνουν, εφόσον υπάρχουν, συστημικούς δείκτες που αφορούν, αντιστοίχως, τις διασυνδέσεις μεταξύ περιβαλλοντικών-κοινωνικών και περιβαλλοντικών-οικονομικών προβληματισμών πολιτικής.
Το 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον αποσκοπεί στην επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης κατά τρόπο δίκαιο και συμπεριληπτικό, με μακροπρόθεσμο στόχο για το 2050 την «ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας» όπως θεσπίστηκε με το 7ο πρόγραμμα (2014-2020). Για περισσότερα από 40 χρόνια, αυτά τα προγράμματα δράσης για το περιβάλλον παρέχουν στην ΕΕ πλαίσια πολιτικής που φέρνουν αποτελέσματα και διασφαλίζουν προβλέψιμη και συντονισμένη δράση στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.
