Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων 2024, ταξιδεύουμε νοητά στην Αιτωλοακαρνανία. Με δύο μεγάλους ποταμούς να τη διατρέχουν, τον Αχελώο και τον Εύηνο, δύο από τις σπουδαιότερες λιμνοθάλασσες της Ελλάδας (Μεσολογγίου και Αιτωλικού), τέσσερις μεγάλες τεχνητές και έξι φυσικές λίμνες αλλά και τον κόλπο του Αμβρακικού, η Αιτωλοακαρνανία είναι η «βασίλισσα» των υγροτόπων στην Ελλάδα.
Στην καρδιά αυτού του τόπου βρίσκεται η Τριχωνίδα, η μεγαλύτερη και βαθύτερη φυσική λίμνη της χώρας μας, με έκταση 95,8 km2, μέγιστο μήκος 21,5 km και μέγιστο βάθος 59 m. H λίμνη φιλοξενεί πολλά σημαντικά είδη χλωρίδας και πανίδας, με σημαντική παρουσία ενδημικών, κυρίως ασπόνδυλων και ψαριών. Ανάμεσα στα τελευταία και το μικρότερο σε μέγεθος ψάρι της Ευρώπης, τον νανογωβιό (Economidichthys trichonis), ο οποίος ζει αποκλειστικά στα νερά της Τριχωνίδας και συγκαταλέγεται στα κινδυνεύοντα είδη σύμφωνα με την Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN). Η Τριχωνίδα θεωρείται μια από τις καθαρότερες ελληνικές λίμνες. Τροφοδοτείται με νερό από κατακρημνίσματα, ρέματα που πηγάζουν από τα όρη Παναιτωλικό και Αράκυνθο (με λεκάνη απορροής που φτάνει τα 400 km2), αλλά και από υπόγειες καρστικές πηγές. Τα νερά της ανανεώνονται συνεχώς, καθώς παροχετεύονται στη γειτονική Λυσιμαχία μέσω ενωτικής τάφρου.
Πέραν της φυσικής ομορφιάς του τοπίου και της αδιαμφισβήτητης αξίας της βιοποικιλότητάς της, η λίμνη αποτελεί και σημείο αναφοράς αλλά και πηγή ζωής για τον ανθρώπινο πληθυσμό που ζει γύρω από αυτήν. Από την Τριχωνίδα αντλούν πόσιμο νερό και αρδευτικό νερό οι γύρω της κοινότητες. Παράλληλα, στη λίμνη ασκείται ερασιτεχνική και επαγγελματική αλιεία, κυρίως για την αθερίνα. Μάλιστα η Τριχωνίδα είναι ένα από τα ελάχιστα σώματα γλυκού νερού που φιλοξενούν πληθυσμούς ενός ψαριού που ζει κυρίως σε θαλασσινά νερά.
Η Τριχωνίδα συνδέεται άρρηκτα με την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά του τόπου, έχοντας πάρει το όνομα της από την αρχαία πόλη του Τριχωνίου, που εντοπιζόταν περίπου στη θέση της σημερινής Γαβαλούς, όπου σήμερα βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του Ασκληπείου του Τριχωνίου. Γύρω από το «Πέλαγος της Αιτωλίας», όπως ονομαζόταν παραδοσιακά η Τριχωνίδα, επειδή τα καθαρά νερά της μοιάζουν με θάλασσα, αναπτύσσεται τουριστική δραστηριότητα, η οποία συνδέεται με τους πολλα αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους, όπως το Θέρμο, αλλά και τα πολυάριθμα μοναστήρια και τις γραφικές εκκλησίες που υπάρχουν εκεί.
Η Τριχωνίδα, μαζί με την παρακείμενη λίμνη Λυσιμαχία, προστατεύονται από τη διεθνή νομοθεσία και αποτελούν περιοχή NATURA 2000 (GR2310009), ενώ περιλαμβάνουν αρκετούς οικοτόπους που προστατεύονται από την Οδηγία των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ). Η διαχείριση και προστασία της περιοχής των δίδυμων λιμνών εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Μεσολογγίου και Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Στερεάς Ελλάδας που υπάγεται στον ΟΦΥΠΕΚΑ.
Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, συμμετέχει στο έργο ProCleanLakes που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα HORIZON 2020, το οποίο συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης με τη συμμετοχή 18 εταίρων από 10 χώρες της Ευρώπης. Στόχος του έργου είναι η προστασία των Φυσικών Λιμνών της Ευρώπης από την υποβάθμιση, τη βελτίωση και τη διατήρηση της καλής τους οικολογικής κατάστασης, αλλά και την ενίσχυση της αντοχής τους στην κλιματική αλλαγή. Μια από αυτές είναι και η μοναδική και πολύτιμη Τριχωνίδα. Ας της δείξουμε την προσοχή και την φροντίδα που της αξίζει.
