Χθες, Τετάρτη 10/4 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία γίνεται απολογισμός μιας σειράς διαλόγων για την καθαρή μετάβαση, οι οποίοι αφορούν τη μετατροπή της Ευρώπης σε μια καθαρή, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων, δίκαιη και ανταγωνιστική οικονομία. Η πρόεδρος της Επιτροπής, κ. φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε την έναρξη των διαλόγων στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2023, με σκοπό την πραγματοποίηση συζητήσεων με τη βιομηχανία και τους κοινωνικούς εταίρους της ΕΕ σχετικά με τρόπους ενίσχυσης και στήριξης της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, συμβάλλοντας σε μια ενισχυμένη βιομηχανική προσέγγιση. Την προεδρία των διαλόγων ανέλαβε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος Μάρος Σέφτσοβιτς. Ο χθεσινός απολογισμός θα τροφοδοτήσει τη συζήτηση των ηγετών της ΕΕ στο προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σχετικά με τα επόμενα βήματα στην καθαρή μετάβαση της Ευρώπης.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε τα εξής: «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία συνιστά, και ανέκαθεν συνιστούσε, την αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης. Η καθαρή ανάπτυξη αποφέρει πραγματικά οφέλη στη βιομηχανία μας, η οποία την έχει ενστερνιστεί. Γιατί στην ευρωπαϊκή οικονομία του μέλλοντος, η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα θα είναι στοιχεία αλληλένδετα. Τώρα που έχει θεσπιστεί ένα προβλέψιμο κανονιστικό πλαίσιο, οι διάλογοι για την καθαρή μετάβαση αποτελούν σημαντικό τρόπο συνεργασίας με τη βιομηχανία και τους κοινωνικούς εταίρους, με σκοπό την εφαρμογή του πλαισίου με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο. Οι διάλογοι κατέδειξαν τη δέσμευση των εταίρων μας για την ολοκλήρωση αυτού του έργου και την επίτευξη των φιλόδοξων και ουσιωδών στόχων μας. Με βάση τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν, η Ευρώπη θα συνεχίσει να στηρίζει τη βιομηχανία στην οικοδόμηση ενός επιχειρηματικού μοντέλου κατάλληλου για μια απανθρακοποιημένη οικονομία.»
Μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιηθεί εννέα διάλογοι για την καθαρή μετάβαση. Η βιομηχανία και οι κοινωνικοί εταίροι επιβεβαίωσαν την ισχυρή δέσμευσή τους για τη διαμόρφωση και την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Οι κοινωνικοί εταίροι τόνισαν τη σημασία της διασφάλισης μιας κοινωνικά δίκαιης μετάβασης, της δημιουργίας ποιοτικών θέσεων εργασίας, καθώς και την ανάγκη ενίσχυσης του διαρθρωμένου κοινωνικού διαλόγου. Οι διάλογοι έχουν επικεντρωθεί στο υδρογόνο, στις ενεργοβόρες βιομηχανίες, στις καθαρές τεχνολογίες, στις ενεργειακές υποδομές, στις κρίσιμες πρώτες ύλες, στη δασική βιοοικονομία, στις πόλεις, στην καθαρή κινητικότητα και στον χάλυβα.
Ενισχυμένη βιομηχανική προσέγγιση: Δομικά και κύρια στοιχεία
Στη χθεσινή ανακοίνωση επισημαίνονται ορισμένα βασικά δομικά στοιχεία που έχουν προσδιοριστεί μέσω των διαλόγων, τα οποία θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μια ενισχυμένη βιομηχανική προσέγγιση για την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας: ένα αποτελεσματικό και απλουστευμένο κανονιστικό πλαίσιο για την υλοποίηση της μετάβασης εκ μέρους των επιχειρήσεων· η δράση για τις τιμές της ενέργειας· ο εκσυγχρονισμός των υποδομών· η ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση· και μια ισχυρότερη ενιαία αγορά σε ένα παγκόσμια ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τη βιομηχανία και τους κοινωνικούς εταίρους, μέσω των διαλόγων για την καθαρή μετάβαση, και είναι έτοιμη να διεξάγει ενδελεχή συζήτηση με το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο σχετικά με τους βασικούς παράγοντες οι οποίοι πρέπει να εξεταστούν.
- Υλοποίηση μέσω αποτελεσματικής εφαρμογής και απλούστευσης
Η ΕΕ έχει εφαρμόσει το πολιτικό και κανονιστικό πλαίσιο για την επίτευξη των στόχων για το 2030 και τη διατήρηση της Ευρώπης σε τροχιά κλιματικής ουδετερότητας και βιώσιμης οικονομίας έως το 2050. Αυτό το σαφές κανονιστικό πλαίσιο δημιουργεί σταθερότητα και προβλεψιμότητα για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Δεδομένου ότι η εστίαση μετατοπίζεται πλέον στην εφαρμογή, η Επιτροπή θα παράσχει περαιτέρω καθοδήγηση για τη στήριξη της βιομηχανίας και των κρατών μελών στην εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας και θα επικεντρωθεί στη μείωση του φόρτου. Η Επιτροπή θα δημοσιεύσει επίσης σε ειδική πλατφόρμα ένα σύνολο βασικών δεικτών για την παρακολούθηση και τη μέτρηση της προόδου της πράσινης μετάβασης, της ανταγωνιστικότητας της ενωσιακής οικονομίας και της κοινωνικής μετάβασης. Η Επιτροπή θα στηρίξει περαιτέρω τη βιομηχανία στον εφοδιασμό των εργαζομένων με τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη μετάβαση και θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τις πόλεις, τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές.
- Άφθονη και οικονομικά προσιτή καθαρή ενέργεια
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν πλήρως το επικαιροποιημένο νομικό πλαίσιο, ιδίως την οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι τα οφέλη της καθαρής μετάβασης καταλήγουν στη βιομηχανία και στους πολίτες. Οι συμμετέχοντες στους διαλόγους τόνισαν ότι η διασφάλιση του εφοδιασμού με άφθονη και οικονομικά προσιτή ενέργεια μηδενικών και χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτάχυνση της απανθρακοποίησης της ενωσιακής οικονομίας και τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, και ιδίως των ενεργοβόρων βιομηχανιών. Ορισμένοι τομείς της βιομηχανίας και των μεταφορών έχουν ζητήσει πρόσθετα καινοτόμα μεταβατικά μέτρα, που διασφαλίζουν τον ενεργειακό εφοδιασμό σε χαμηλότερες τιμές, ενώ παράλληλα παρέχουν ασφάλεια στους παραγωγούς ενέργειας μέσω της μακροπρόθεσμης απορρόφησης. Η βιομηχανία ζήτησε επίσης τη δημιουργία βιομηχανικών συμπλεγμάτων, τα οποία θα συνδέουν τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις και τους μεγαλύτερους κόμβους παραγωγής με μονάδες παραγωγής μηδενικών και χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, εγκαταστάσεις παραγωγής υδρογόνου, ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, ή υποδομές δέσμευσης, αποθήκευσης, μεταφοράς και χρήσης διοξειδίου του άνθρακα. Οι συμμετέχοντες στους διαλόγους κάλεσαν τα κράτη μέλη να επανεξετάσουν το επίπεδο των φόρων και των εισφορών επί της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρικής ενέργειας. Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν μέτρα για την εξάλειψη των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα, σύμφωνα με τα πρόσφατα συμπεράσματα της COP και την πρόταση της Επιτροπής για την επανεξέταση της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας.
- Οι σύγχρονες υποδομές ως ραχοκοκαλιά της βιομηχανίας
Απαιτείται στενότερος συντονισμός μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών, των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των φορέων εκμετάλλευσης δικτύων, των βιομηχανικών φορέων, των ρυθμιστικών αρχών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όσον αφορά την ανάπτυξη υποδομών για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Η Επιτροπή θα προσαρμόσει τις υφιστάμενες μορφές συνεργασίας, ώστε να παράσχει μια πλατφόρμα για τακτική και άμεση συνεργασία με όλους τους βασικούς παράγοντες, με έμφαση σε συγκεκριμένα έργα υποδομής. Οι απαιτήσεις ανθεκτικότητας που ισχύουν για τις δημόσιες συμβάσεις και τις δημοπρασίες θα συμβάλουν στη δημιουργία ζήτησης για εξοπλισμό και κατασκευαστικά στοιχεία παραγωγής ΕΕ, που πληρούν υψηλά πρότυπα τα οποία έχουν καθοριστεί για χρήση στην ανάπτυξη υποδομών. Η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο να στηρίξει τη βιομηχανία στην τυποποίηση της ζήτησης για καλώδια, αγωγούς και τεχνολογίες που απαιτούνται για την ανάπτυξη του ενεργειακού δικτύου.
- Αποδέσμευση χρηματοδότησης για τη μετάβαση
Οι ιδιωτικές επενδύσεις δεν έχουν ακόμη κινητοποιηθεί επαρκώς, αλλά ο ιδιωτικός τομέας θα συνεχίσει να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη επενδύσεων για την καθαρή μετάβαση. Οι συμμετέχοντες στους διαλόγους τόνισαν επίσης την ανάγκη να μειωθεί το κόστος άντλησης κεφαλαίων, να διαφοροποιηθούν οι επιλογές χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις, να προταθούν νέα καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία και να διευκολυνθούν οι διασυνοριακές επενδύσεις. Απαιτείται ισχυρός προϋπολογισμός της ΕΕ για την επίτευξη επενδύσεων υψηλότερης ποιότητας και, στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή καλεί για ταχεία πρόοδο όσον αφορά τόσο το ζήτημα των καινοτόμων τρόπων χρήσης των δημόσιων πόρων για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων, όσο και τον προτεινόμενο ίδιο πόρο του ΣΕΔΕ. Συνολικά, υπάρχει επείγουσα ανάγκη μεγαλύτερου συντονισμού της χρηματοδότησης σε επίπεδο ΕΕ, δημιουργίας οικονομιών κλίμακας, ενίσχυσης της αποτελεσματικής κατανομής των πόρων και αξιοποίησης της ενιαίας αγοράς. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία τους με τους θεσμικούς φορείς για την κινητοποίηση ιδιωτικής χρηματοδότησης· η Επιτροπή θα πρέπει να ενισχύσει την πολιτική συνεργασία και τον διάλογο με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις ιδιωτικές τράπεζες. Η χρήση πρόσθετων εσόδων από το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ, η πλατφόρμα «Στρατηγικές Τεχνολογίες για την Ευρώπη» και τα συστήματα δημοπρασιών ως υπηρεσίας, όπως στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου, αποτελούν παραδείγματα πολλά υποσχόμενων χρηματοδοτικών εργαλείων που έχουν τεθεί σε εφαρμογή για τη μετάβαση. Οι συμμετέχοντες στον διάλογο έθιξαν τη σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ του υψηλού αρχικού επενδυτικού κόστους της ανάπτυξης υποδομών και των διαθέσιμων κονδυλίων.
- Αξιοποίηση της καθαρής ενιαίας αγοράς σε ένα παγκόσμια ανταγωνιστικό περιβάλλον
Η ενιαία αγορά αποτελεί το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της ΕΕ, καθώς προσφέρει μια μεγαλύτερη κλίμακα και προωθεί υψηλό επίπεδο προτύπων και εκτός Ευρώπης. Με βάση το θετικό αποτέλεσμα της από κοινού αγοράς αερίου, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο να προωθήσει τη συγκέντρωση της ζήτησης και τις από κοινού αγορές και για άλλα βασικά προϊόντα στρατηγικής σημασίας και να οργανώσει πιλοτικό πρόγραμμα για το υδρογόνο και την από κοινού αγορά κρίσιμων πρώτων υλών. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν πλήρως τα μέσα πολιτικής κατά του αθέμιτου παγκόσμιου ανταγωνισμού, ώστε να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού στην εσωτερική και στη παγκόσμια αγορά. Η εφαρμογή του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα και η ανάπτυξη μιας πιο παγκόσμιας τιμολόγησης του άνθρακα μέσω ενισχυμένης διπλωματίας είναι επίσης σημαντικές.
Ιστορικό
Για να μετατραπεί η Ευρώπη σε μια καθαρή, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, η Επιτροπή παρουσίασε το 2019 την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Ακολούθησε σειρά συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν πλέον ενσωματωθεί στο ενωσιακό δίκαιο. Η έμφαση τώρα μετατοπίζεται στην εφαρμογή και στην υλοποίηση, ώστε η Πράσινη Συμφωνία να στεφθεί με επιτυχία στην πράξη.
Η βιομηχανία και οι κοινωνικοί εταίροι της Ευρώπης θα πρέπει να ηγηθούν της μετάβασης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ταυτόχρονα, η βιομηχανία δέχεται πιέσεις λόγω της επιδείνωσης της ασφάλειας, της γεωπολιτικής κατάστασης και της οικονομικής συγκυρίας, καθώς και της έλλειψης ισότιμων όρων ανταγωνισμού.
Οι διάλογοι για την καθαρή μετάβαση δρομολογήθηκαν από την πρόεδρο φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2023, ως ένας νέος τρόπος να συνεργαστεί η Επιτροπή με τη βιομηχανία και τους κοινωνικούς εταίρους, να κατανοήσει τις τρέχουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και να ενισχύσει και να στηρίξει την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
