Με θέμα «Κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στις Θάλασσες της Μεσογείου» πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024 η δεύτερη ομιλία του κύκλου «Προστασία της Φύσης Lab».
Ο καθ. Δρόσος Κουτσούμπας, Πρόεδρος του Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής MedPAN, μίλησε για τις μεγαλύτερες απειλές της κλιματικής αλλαγής για τις θάλασσες της Μεσογείου. Ο καθ. Θαλάσσιας Οικολογίας και Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Στέλιος Κατσανεβάκης μίλησε για την εισβολή ξενικών ειδών στη Μεσόγειο και τις επιπτώσεις για τα οικοσυστήματα και τον άνθρωπο και πρότεινε καλές πρακτικές.
Η ακραία ζέστη, η μείωση των βροχοπτώσεων και οι έντονες ξηρασίες απειλούν τις θάλασσες της Μεσογείου, με μία σειρά από επαπειλούμενες επιπτώσεις στα νερά που κολυμπάμε, αλλά και στα ψάρια που καταναλώνουμε.
Ο καθ. Δρόσος Κουτσούμπας ανέφερε πως η ενδεχόμενη σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και οι έντονες ξηρασίες στη Νότια Ευρώπη που προβλέπονται από την επιστημονική κοινότητα για τα επόμενα χρόνια θα εντείνουν περαιτέρω το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής που απειλεί τις θάλασσες της Μεσογείου με την αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση του pH του θαλασσινού νερού, τους θαλάσσιους καύσωνες και την άνοδο της θαλάσσιας στάθμης.
«Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη σοβαρές συνέπειες για τον άνθρωπο, αλλά και την Βιοποικιλότητα (θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα και ιδιαίτερα τα προστατευόμενα είδη, και τα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα) στη Μεσόγειο και τις Ελληνικές Θάλασσες.»
Ακόμη σημείωσε πως είναι πολύ πιθανό να μην πετύχουμε τους μακροπρόθεσμους κλιματικούς στόχους που έχουν τεθεί σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ενώ στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής προστίθενται πολλές ανθρωπογενείς δραστηριότητες στην Μεσόγειο (π.χ. αύξηση ναυσιπλοΐας, ρύπανση, υπεραλίευση, εξόρυξη υδρογονανθράκων, καταστροφή και κατακερματισμός ενδιαιτημάτων για ‘αναπτυξιακούς’ σκοπούς) που δρουν συνεργιστικά οδηγώντας σε περαιτέρω μεγέθυνση των επιπτώσεων ιδιαίτερα στην παράκτια ζώνη
Τέλος, επισήμανε πως πρέπει να ληφθούν άμεσα διαχειριστικά μέτρα που θα σχετίζονται με την προστασία του θαλάσσιου χώρου και της βιοποικιλότητας σε συνδυασμό με πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης, και την περαιτέρω επέκταση του Δικτύου Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών στη Μεσόγειο.
«Υπάρχουν περίπου 1000 είδη που έχουν εισαχθεί στη Μεσόγειο από άλλες θάλασσες»
Ο καθ. Στέλιος Κατσανεβάκης μίλησε για το μείζον θέμα της διαχείρισης των ξενικών θαλάσσιων εισβολέων στις ελληνικές θάλασσες.
Όπως αναφέρει, τα ξενικά είδη φτάνουν στη Μεσόγειο είτε μέσω της διώρυγας του Σουέζ είτε μέσω ανθρώπινων παρεμβάσεων και δραστηριοτήτων (ναυτιλία, θαλασσοκαλλιέργειες, ξενικά είδη για ενυδρεία) και συμπεριλαμβάνουν όλες τις ταξινομικές ομάδες (ψάρια, ασπόνδυλα, φύκη)
Αν και τα περισσότερα ξενικά είδη δεν απειλούν τις ελληνικές θάλασσες, υπάρχουν λίγα ιδιαίτερα προβληματικά είδη, που μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρές επιπτώσεις στον θαλάσσιο τουρισμό, τις δραστηριότητες αναψυχής και την αλιεία (π.χ. η μέδουσα Rhopilema nomadica), ή να οδηγήσουν σε σημαντική μείωση της βιοποικιλότητας, λόγω υπερβόσκησης (π.χ. γερμανοί και αγριόσαλπες).
«Υπάρχουν διαχειριστικά μέτρα που μπορεί να περιορίσουν τον πληθυσμό των ξενικών ειδών σε χαμηλά επίπεδα και να μειώσουν τις επιπτώσεις τους.»
Ως καλό παράδειγμα διαχείρισης ανέφερε την Κύπρο, όπου το κράτος επιδοτεί τη στοχευμένη αλιεία του λαγοκέφαλου και του γερμανού από τους επαγγελματίες αλιείς, για τον έλεγχο του πληθυσμού τους και τον περιορισμό των καταστροφών που προκαλεί ο λαγοκέφαλος στην παράκτια αλιεία. Άλλες καλές πρακτικές περιλαμβάνουν τη στόχευση της επαγγελματικής και ερασιτεχνικής αλιείας σε ξενικά είδη και την κατανάλωση βρώσιμων ειδών (π.χ. γερμανοί, αγριόσαλπες), την αποκατάσταση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων μέσω αποτελεσματικής προστασίας για να αυξηθεί η ανθεκτικότητά τους στις εισβολές, αλλά και τη δημιουργία και εκπαίδευση ομάδων εθελοντών για την οργανωμένη θανάτωση προβληματικών ειδών
