Ο Όμιλος Adecco δημοσίευσε την φετινή έκθεση του Inovantage, με θέμα «Επένδυση στο Ανθρώπινο Δυναμικό – Αλλάζοντας προσέγγιση σε σχέση με το Ανθρώπινο Κεφάλαιο», η οποία ρίχνει φως στους τομείς στους οποίους πρέπει να επενδύσουν οι επιχειρήσεις με στόχο τη διαρκή ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Η επανεξέταση της δυναμικής των επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο δεν ήταν ποτέ πιο επίκαιρη.
Το 2020 ξεκίνησε με μια παγκόσμια πανδημία αναγκάζοντας τις χώρες να προχωρήσουν σε lockdowns εν μέσω προσπαθειών να σώσουν ζωές και να αποτρέψουν την κατάρρευση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Υπάρχουν ήδη δείκτες που δείχνουν μια οικονομική ύφεση και αύξηση της ανεργίας – τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα – επομένως όλα συνηγορούν πως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να βρεθούν τρόποι ενδυνάμωσης του ανθρώπινου δυναμικού.
Η φετινή έκθεση αναλύει τις παγκόσμιες τάσεις στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, με περιοχή εστίασης την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Σλοβενία, η Κροατία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Σερβία, η Ελλάδα, η Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η πανδημία Covid-19 υπήρξε ισχυρός καταλύτης για την συνειδητοποίηση της ανάγκης ευελιξίας στην εργασία. Σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον ευρύτερο κόσμο, οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί έχουν υιοθετήσει ευέλικτες μορφές εργασίας, οι οποίες περιλαμβάνουν:
Εργασία από το σπίτι, όπου είναι δυνατόν.
Διαφοροποιημένα προγράμματα εργασίας που αποσκοπούν στην αποφυγή συνωστισμού στις ώρες αιχμής στις δημόσιες συγκοινωνίες.
Ειδικές ρυθμίσεις για εργαζόμενους με μικρά παιδιά που δεν είχαν πρόσβαση στην παιδική μέριμνα ή το σχολείο.
Μέτρα στήριξης για τη διασφάλιση εισοδήματος για όσους έμειναν άνεργοι λόγω της κρίσης.
ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΝΑ ΧΩΡΑ
Οι τάσεις απασχόλησης στην υπό εξέταση περιοχή είναι πολύ διαφορετικές από χώρα σε χώρα αλλά φαίνεται πως κοινό χαρακτηριστικό των περισσότερων χωρών είναι πως τηρούν μια παθητική και όχι προορατική στάση όσον αφορά στις αγορές εργασίας τους. Η άμεση συμμετοχή στις αλυσίδες εφοδιασμού της Δυτικής Ευρώπης είναι ένας κοινός μοχλός ανάπτυξης της βιομηχανίας της ευρύτερης περιοχής που εξετάζει η έκθεση. Χώρες με σημαντική γεωγραφική θέση όπως η Ελλάδα και η Κροατία, έχουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης στον τουριστικό τομέα, με την Ελλάδα να έχει το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού της να απασχολείται στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, τις μεταφορές, τον τουρισμό και τις υπηρεσίες τροφίμων.
Οι διαφορετικές τάσεις όσον αφορά στην απασχόληση ανάμεσα στις υπό εξέταση χώρες οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις διαφορετικές οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην καθεμία. Ορισμένες χώρες είχαν μια αξιοσημείωτη απόδοση τα τελευταία χρόνια όσον αφορά στα ποσοστά συμμετοχής του ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας. Η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Τουρκία βλέπουν τα ποσοστά απασχόλησης το 2019 να ξεπερνούν τα επίπεδα προ κρίσης το 2008 κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες ή περισσότερο, ενώ και η Σερβία έχει σημειώσει πρόσφατα αύξηση των ποσοστών απασχόλησης. Στη χώρα που επλήγη από μια μακροχρόνια ύφεση, βλέπουμε πως παρατηρήθηκε μία μικρή αύξηση στο ποσοστό απασχόλησης από το 2013 και μετά, αλλά παραμένει σε χαμηλότερα -κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες (61.2%)- επίπεδα από εκείνα πριν την αρχή της κρίσης το 2008.
Η άνοδος των ποσοστών απασχόλησης και του κόστους εργασίας έχει βρει τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να πρωτοπορούν σε επίπεδο ΕΕ. Αυτό έχει επίδραση στις εταιρείες των εν λόγω χωρών, και πιο συγκεκριμένα:
Οι εταιρείες αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να ανταποκριθούν στην εύρεση των αναγκαίων δεξιοτήτων. Σε ορισμένες χώρες η κατάσταση είναι ιδιαίτερα προβληματική, με τα ποσοστά κενών θέσεων στην Τσεχία να υπερβαίνουν το 6% το 2019.
Η μετάβαση από ένα μοντέλο χαμηλών μισθών στη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας απαιτεί αύξηση της παραγωγικότητας και εργαζόμενους με καλύτερη ειδίκευση.
Η μειωμένη προσφορά ειδικευμένων εργαζομένων στην αγορά εργασίας ασκεί μεγαλύτερη πίεση στις εταιρείες να διατηρήσουν και να επανεκπαιδεύσουν το προσωπικό τους.
Χαρακτηριστικό των χωρών στην υπό εξέταση περιοχή είναι η χαμηλή συμμετοχή μεγάλου ποσοστού του ενεργού ηλικιακά πληθυσμού στην αγορά εργασίας με τις χώρες της Κεντρικής, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής να έχουν υψηλότερα ποσοστά ατόμων σε παραγωγικές ηλικίες εκτός του εργατικού δυναμικού σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες χώρες. Ενώ η προσφορά για ευέλικτη εργασία στην περιοχή εξακολουθεί να είναι κάπως περιορισμένη, η ζήτηση δείχνει τάσεις ανόδου, καθώς πρέπει να βρεθεί τρόπος να αξιοποιηθούν τα ταλέντα αυτών των υπο-εκπροσωπούμενων ομάδων στην αγορά εργασίας. Το φαινόμενο αυτό μάλιστα είναι ιδιαίτερα έντονο και ανησυχητικό στην Τουρκία, όπου πάνω από το 40% του συνόλου του ενεργού ηλικιακά πληθυσμού δεν είναι μέρος του εργατικού δυναμικού και η συμμετοχή του γυναικείου εργατικού δυναμικού είναι πολύ χαμηλή. Το ίδιο παρατηρείται στη Ρουμανία, την Κροατία, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Πολωνία. Στην πραγματικότητα, από τις χώρες που εξετάζει η έκθεση, μόνο η Τσεχία διαθέτει ποσοστά συμμετοχής εργαζομένων που είναι συγκρίσιμα με τον μέσο όρο της ΕΕ.
ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
Τα τελευταία δύο χρόνια ο Όμιλος Adecco έχει συνεργαστεί στενά με κυβερνήσεις, πανεπιστήμια και οργανισμούς για να αναπτύξει ολιστικά και βιώσιμα μοντέλα που ταιριάζουν σε διαφορετικές ανάγκες. Εταιρείες, ακόμη και ολόκληρες οικονομίες μπορούν να αξιοποιήσουν τις νέες δεξιότητες και τα μακροπρόθεσμα οφέλη από αυτές. Τρία βασικά μοντέλα έχουν αναδειχθεί για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε να είναι προετοιμασμένο για την αγορά εργασία του σήμερα αλλά και του μέλλοντος. Αυτά είναι:
Επένδυση στη διά βίου μάθηση
Επένδυση στον επαναπροσδιορισμό και την ανάπτυξη δεξιοτήτων
Επένδυση στην ευελιξία
Η επένδυση στη δια βίου μάθηση είναι μεγάλης σημασίας για την περιοχή. Το ποσοστό συμμετοχής των ενηλίκων στη διά βίου μάθηση παραμένει σχετικά χαμηλό σε όλες τις χώρες της Κεντρικής, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Η Eurostat μετρά τακτικά το ποσοστό εκπαίδευσης ενηλίκων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και οι χώρες στις εν λόγω περιοχές υστερούν από τους μέσους όρους της ΕΕ. Χαρακτηριστικά η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Σλοβακία και η Ελλάδα έχουν ποσοστά συμμετοχής κάτω του 5%, ενώ η Τουρκία έχει ποσοστό συμμετοχής ενηλίκων έως 6,2%. Οι δύο χώρες της περιοχής που ξεπερνούν τον μέσο όρο της ΕΕ είναι η Σλοβενία (11,4%) και ιδίως η Εσθονία (16,7%).
Η επένδυση στην ειδίκευση των εργαζομένων με ταυτόχρονη αύξηση της ευελιξίας προϋποθέτει το λεγόμενο «flexicurity» το οποίο συνδυάζει την ευελιξία στην εργασία με την ταυτόχρονη κατάλληλη νομοθετική πλαισίωση των ευέλικτων μορφών εργασίας και την προσαρμοσμένη πολιτική σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες των εργαζομένων που επιλέγουν αυτές τις μορφές απασχόλησης.
Ο Κωνσταντίνος Μυλωνάς, Cluster Head του Ομίλου Adecco στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, καταθέτει τις σκέψεις του για το μέλλον της εργασίας και τις επερχόμενες αλλαγές: «Το τελευταίο διάστημα βιώνουμε στην καθημερινότητά μας τις συνεχείς αλλαγές σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Είναι επομένως ζωτικής σημασίας να μάθουμε να ζούμε με τις αλλαγές, όχι μόνο αυτές που αφορούν στην προσωπική μας ζωή, αλλά και στην εργασία μας, καθώς η ευελιξία πλέον είναι αναπόφευκτο χαρακτηριστικό του τρόπου εργασίας και απαραίτητο προσόν για κάθε εργαζόμενο. Αν και συχνά ο φόβος και η διστακτικότητα στην αλλαγή είναι η φυσική ανθρώπινη αντίδραση, οι εταιρείες θα πρέπει αντιμετωπίσουν αυτή την πρόκληση και να επενδύσουν σε νέες δεξιότητες περνώντας το μήνυμα στους εργαζομένους ότι αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο στην επαγγελματική τους πορεία στο άμεσο και το απώτερο μέλλον.»
Τα βασικά σημεία της μελέτης είναι συνοπτικά τα ακόλουθα:
• Περισσότεροι εργαζόμενοι με ειδίκευση οδηγούν σε καλύτερη παραγωγικότητα, μεγαλύτερα ατομικά εισοδήματα και περισσότερη ασφάλεια σε μια ευέλικτη αγορά εργασίας.
• Η ενδυνάμωση του Ανθρώπινου Δυναμικού με συνεχή ενίσχυση των δεξιοτήτων τους μειώνει τον κίνδυνο απώλειας της αξίας τους λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων.
• Οι δεξιότητες του εργατικού δυναμικού αποτελούν πλεονέκτημα για τους οργανισμούς – οι οργανισμοί που επενδύουν στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του προσωπικού τους μακροπρόθεσμα επωφελούνται από αυτή την επένδυση.
• Η ευέλικτη εργασία επιτρέπει στις υποεκπροσωπούμενες ομάδες να έχουν καλύτερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο μακροχρόνιας ανεργίας.
• Πολλές χώρες υστερούν στην υιοθέτηση ευέλικτων εργασιακών πρακτικών, αλλά η ανάκαμψη μετά την πανδημία θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον κόσμο της εργασίας.
• Για την επίτευξη ευελιξίας με ασφάλεια, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης πρέπει να αλλάξουν και να προσαρμοστούν στη νέα αγορά εργασίας.
• Η δια βίου μάθηση αφορά σε μια ευρύτερη μορφή αναβάθμισης και επαναπροσδιορισμού των δεξιοτήτων, και συχνά ρυθμίζεται από κρατικές πολιτικές.
• Η δια βίου μάθηση απαιτείται για την προετοιμασία των κοινωνιών για να ανταποκριθούν στις συνεχείς τεχνολογικές εξελίξεις και για να μπορέσει το γηράσκον εργατικό δυναμικό να παραμείνει παραγωγικό.
• Η δια βίου μάθηση ωφελεί όλους, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων, των εργοδοτών και των δημόσιων αρχών.
