Οι καταστροφές που έπληξαν πρόσφατα τη χώρα μας δείχνουν ότι η κλιματική κρίση ήδη προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον. Είναι επείγουσα η ανάγκη για φιλόδοξο στρατηγικό σχεδιασμό κλιματικών πολιτικών που θα εξασφαλίζει ένα βιώσιμο και ασφαλές μέλλον για την κοινωνία. Η αναθεώρηση των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) σε όλη την Ευρώπη, αλλά ειδικά στην Ελλάδα, έχει κρίσιμη σημασία για την προσπάθεια επίτευξης του στόχου για μηδενισμό των εκπομπών, κατά τις υποδείξεις της επιστημονικής κοινότητας. Τα επιστημονικά δεδομένα παίζουν κομβικό ρόλο για την υποστήριξη της διαδικασίας σωστού σχεδιασμού των απαραίτητων κλιματικών και ενεργειακών πολιτικών.
Στο πλαίσιο αυτό, διοργανώθηκε από το WWF Ελλάς και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, στις 21 Νοεμβρίου 2023, η ημερίδα με τίτλο «Ο δρόμος προς την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας στην Ελλάδα: η ευκαιρία επικαιροποίησης του Εθνικού Σχεδίου για τον Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)». Στόχος ήταν η ανάπτυξη ενός εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας και των μελών της Βουλής των Ελλήνων, της δημόσιας διοίκησης, της ακαδημαϊκής κοινότητας και φορέων της κοινωνίας των πολιτών σχετικά με τη διαδικασία και το πεδίο εφαρμογής της επικαιροποίησης του ελληνικού ΕΣΕΚ και των εναλλακτικών σεναρίων για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας στην Ελλάδα.
Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε σε δύο μέρη: Στο πρώτο μέρος της ημερίδας συζητήθηκε η σημασία των επιστημονικών δεδομένων στη διαμόρφωση των κλιματικών πολιτικών, πραγματοποιήθηκε παρουσίαση του καινοτόμου και ανοιχτού σε πρόσβαση εργαλείου 2050 Pathways Explorer της CLIMACT, ενώ επεξηγήθηκαν τα διαφορετικά σενάρια επίτευξης της κλιματικής ουδετερότητας με την παρουσίαση περισσότερο φιλόδοξων στόχων και εναλλακτικών που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από τις αρμόδιες αρχές, βάσει των ενωσιακών και διεθνών στόχων. Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Κωνσταντίνος Καρτάλης, καθηγητής στον Τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος του ΕΚΠΑ και μέλος της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, κατέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η κλιματική επιστήμη είναι απαραίτητο να λειτουργεί ως βάση για τη διαμόρφωση αποτελεσματικών κλιματικών πολιτικών. Στη συνέχεια, ο Αλέξανδρος Μουλόπουλος, υπεύθυνος τομέα κλίματος και ενέργειας στο WWF Ελλάς, και ο Κωστής Γριμάνης, υπεύθυνος εκστρατείας για την Κλιματική Δικαιοσύνη του ελληνικού γραφείου Greenpeace, αναφέρθηκαν στον ρόλο του ΕΣΕΚ ως κεντρικού εργαλείου σχεδιασμού της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της χώρας, ενώ αναδείχθηκαν ζητήματα αναφορικά με τη δημόσια συμμετοχή στις κλιματικές πολιτικές από την Άννα Βαφειάδου, υπεύθυνη νομικού τομέα στο WWF Ελλάς. Στο τέλος του πρώτου μέρους, ο Δημήτρης Λάλας, Μηχανικός περιβάλλοντος και π. Πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών παρουσίασε το 2050 Pathways Explorer για την ανάλυση εναλλακτικών σεναρίων κλιματικού σχεδιασμού, ενώ ο Δημήτρης Τσέκερης, Energy Scenarios Project Manager στο Climate Action Network Europe, ανέλυσε διαφορετικά σενάρια ευθυγράμμισης με τον 1,5°C σε Ευρώπη και Ελλάδα.
Στο δεύτερο μέρος της ημερίδας πραγματοποιήθηκε συζήτηση με τίτλο «Στοχοθέτηση και εφαρμογή πολιτικών στα κρίσιμα χρόνια της κλιματικής αλλαγής». Προερχόμενοι από τομείς με κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση αποτελεσματικών πολιτικών για την επίτευξη του κρίσιμου στόχου μηδενισμού των εκπομπών, οι ομιλητές τοποθετήθηκαν σχετικά με τις προκλήσεις στους τομείς της διαφανούς νομοθέτησης με ισχυρή κοινωνική συμμετοχή, των οικονομικών πολιτικών, των τεχνολογικών προκλήσεων και βεβαίως του κρίσιμου κλιματικού ρόλου των φυσικών οικοσυστημάτων. Τη συζήτηση συντόνισε η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής πολιτικής στο WWF Ελλάς.
Ειδικότερα, ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης, ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο οι κλιματικές μεταβολές δύνανται να επηρεάσουν τον τομέα της υγείας, τονίζοντας την ανάγκη λήψης στοχευμένων μέτρων για την προστασία των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Ο Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, επεσήμανε τη σπουδαιότητα συλλογής και μέτρησης δεδομένων κατά την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων προκειμένου να ανταποκριθούμε στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. O Παντελής Κάπρος, καθηγητής ενεργειακής οικονομίας και επιχειρησιακής έρευνας στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ του ΕΜΠ, ανέλυσε τον ρόλο του ενεργειακού και κλιματικού σχεδιασμού των κρατών-μελών της ΕΕ και τη χρηματοδότηση που απαιτείται για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας. Η Μαρία Γαβουνέλη, καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μίλησε για τον ρόλο του δικαίου στην εξεύρεση λύσεων και τον σχεδιασμό κλιματικών πολιτικών, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα. Ο Ολιβιέ Βαρδακούλιας, οικονομολόγος, συντονιστής οικονομικών πολιτικών στο Climate Action Network Europe, ανέδειξε τον σημαντικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει το κράτος στη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης. Τέλος, η Παναγιώτα Μαραγκού, επικεφαλής προγραμμάτων προστασίας περιβάλλοντος στο WWF Ελλάς, μίλησε για την κρίσιμη συμβολή των υγιών φυσικών οικοσυστημάτων στον μετριασμό των επιπτώσεων και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Την ημερίδα παρακολούθησαν μέλη της Βουλής των Ελλήνων, τα οποία έκαναν παρεμβάσεις, καθώς και μέλη της επιστημονικής κοινότητας και νέοι ερευνητές.
Κατά τον χαιρετισμό του, ο καθ. Δημοσθένης Σαρηγιάννης, Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, χαρακτήρισε ως «εξαιρετικά σημαντικό το θέμα της ημερίδας, γιατί προσπαθούμε να φέρουμε τον ακαδημαϊκό και ερευνητικό και από την κοινωνία διάλογο σε σχέση με την κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή μετάβαση στα πραγματικά του, ρεαλιστικά, προσγειωμένα μέτρα σε σχέση με το τι κάνουμε σήμερα στην Ελλάδα. Είναι κρίσιμο το ζήτημα αυτό, ακριβώς για να βοηθήσουμε στην ενεργειακή μετάβαση, με όρους πράσινου μετασχηματισμού, με όρους δικαιοσύνης, αλλά ταυτόχρονα με όρους ουσιαστικής αντιμετώπισης των προκλήσεων που θέτει η κλιματική αλλαγή – κλιματική κρίση πια».
Εκ μέρους του WWF Ελλάς, o γενικός διευθυντής Δημήτρης Καραβέλλας τόνισε πως «ο φιλόδοξος σχεδιασμός και η άμεση υπολοποίηση όλων των αναγκαίων πολιτικών και μέτρων για την πορεία για τον μηδενισμό των εκπομπών είναι πιο κρίσιμος από ποτέ. Είναι απαραίτητο να επιδιώξουμε να πετύχουμε τους στόχους, αξιοποιώντας τη γνώση και τα εργαλεία που μας δίνει η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα».
