Οι μαθητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα ECOMOBILITY 2023-2024 γρήγορα συνειδητοποιούν την σημασία των κοινωνικών προεκτάσεων του θέματος της βιώσιμης κινητικότητας καλούμενοι συχνά ,στα πλαίσια δημιουργίας της εργασίας τους, να ερευνήσουν τους αστικούς μετασχηματισμούς και τον ρόλο τους στην κοινωνική εξέλιξη.
Ποια λοιπόν είναι τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης πόλης και πώς έχει αλλάξει κοινωνικά και οργανωτικά;
Ποιος είναι ο ρόλος της βιώσιμης κινητικότητας στη σύγχρονη πόλη;
Όπως αναφέρουν οι συγκοινωνιολόγοι-πολεοδόμοι και καθηγητές του ΕΜΠ Θάνος Βλαστός και Ευθύμης Μπακογιάννης προσπαθώντας να δώσουν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα «Η Βιώσιμη Κινητικότητα δεν αποτελεί μηχανική της πολεοδομικής και κυκλοφοριακής οργάνωσης, αλλά περιλαμβάνει ισότιμα κοινωνική μηχανική για την ενθάρρυνση και έμπνευση των κατοίκων στο να βιώνουν την πόλη και στο να συμμετέχουν στον σχεδιασμό. Ο κάθε κάτοικος αναλαμβάνει έναν σημαντικό και κρίσιμο ρόλο. Ως ταξιδιώτης του διαδικτύου ενημερώνεται για όσα συμβαίνουν στον πλανήτη. Αισθάνεται πολίτης του τόπου του αλλά και πολίτης του κόσμου. Η απόσταση του τρόπου που σκέφτεται από τους στόχους και τις πολιτικές της μεγάλης ευρωπαϊκής καμπάνιας για Στρατηγικές Βιώσιμης Κινητικότητας όλο και μικραίνει.
Εκ των πραγμάτων οι σημερινές μικρές ή μεγάλες πόλεις δεν μοιάζουν κοινωνικά με τις παλιές. Παλιότερα ήταν κλειστοί και συμπαγείς στατικοί οργανισμοί, γι’ αυτό οι δεσμοί των κατοίκων ήταν ισχυρότεροι. Δεν ήταν εύκολο να απομακρύνεσαι από την πόλη γιατί ήταν πολλά που σε συνέδεαν με αυτή. Το αστικό κοινωνικό περιβάλλον ήταν σταθερό, οι ίδιοι άνθρωποι παρέμεναν για πολλά χρόνια στην ίδια πόλη, οι ίδιες οικογένειες για πολλές γενιές. Σήμερα οι δυναμικές που αναπτύσσονται στις πόλεις, οικονομικές και κοινωνικές, αλλάζουν πολλά και πολύ γρήγορα. Η πόλη πια είναι περισσότερο ένα ρευστό τοπίο παρά ένα στέρεο οικοδόμημα. Η ροή είναι συνεχής, για πολλούς οι πόλεις έχουν εκπέσει σε προσωρινές στάσεις μιας αδιάκοπης πορείας αναζήτησης όλο και καλύτερων ευκαιριών. Τα προσφυγικά ρεύματα είναι μεγάλα, οι κάτοικοι στη γειτονιά εναλλάσσονται, τα διεθνή κεφάλαια, που οδηγούν συχνά σε παρεμβάσεις ασύμμετρες και τελικά σε χαοτικές πολεοδομικές αναπτύξεις, διακινούνται ελεύθερα και ανατρέπουν τις υφιστάμενες κλίμακες. Τα βασικά συστατικά της πόλης διασπώνται, τόσο ο χώρος όσο και η κοινωνία που φιλοξενεί. Οι μεγάλες επενδύσεις στη γη δύσκολα γίνεται γνωστό σε ποιους ανήκουν, και ποιες πολεοδομικές στρατηγικές υπηρετούν οι μεγάλοι αστικοί μετασχηματισμοί. Οι πόλεις έτσι γίνονται μη αναγνώσιμες, τόποι απρόσωποι και χωρίς αναφορές.
Ζούμε σε άμορφα τοπία που δεν μας βοηθούν να πατάμε γερά για να μπορούμε να χαράσσουμε για το αύριο μεγάλους στόχους. Επιχειρείται να μπει τάξη τόσο στον φυσικό σχεδιασμό όσο και στην κοινωνική οργάνωση των πόλεων. Δεν είναι ένας εύκολος στόχος σε πόλεις όπου οι ανισότητες αυξάνονται.
Τι θα αλλάξει από τη μορφή της σημερινής πόλης; Πώς μπορούν να δώσουν στην πόλη του αυτοκινήτου μια άλλη μορφή, αυτή που να αναλογεί στην πόλη της δημόσιας συγκοινωνίας, του περπατήματος και του ποδηλάτου;
Ποια όμως είναι τα χαρακτηριστικά της πόλης του αυτοκινήτου; Μια τέτοια πόλη είναι εκείνη όπου οι αποστάσεις στο εσωτερικό της δεν καλύπτονται πια με τα πόδια, όπως συνέβαινε στη συμβατική πόλη, αλλά με αυτοκίνητο. Η απόσταση μεταξύ των διαφόρων δραστηριοτήτων είναι μεγάλη. Ανάλογα ισχύουν και για το συνολικό μέγεθός της. Το σώμα της έχει εσωτερικά κενά, δεν είναι συμπαγές. Οφείλονται στο ότι κατά την αναζήτηση πλεονεκτικών θέσεων για κατοίκηση δεν δίνεται ιδιαίτερο βάρος στις αποστάσεις, παρακάμπτονται επιφάνειες που υστερούν και επιλέγονται θέσεις, για την προσπέλαση των οποίων διέρχεσαι από κενά. Για τη βιώσιμη πόλη η εγγύτητα αποτελεί τη λέξη-κλειδί. Το ίδιο και στην παραδοσιακή πόλη, η εγγύτητα ήταν δεδομένη. Όλα έπρεπε να είναι κοντά για να τα φτάνεις. Σε αυτήν άκουγες και έβλεπες τον γείτονα. Ήταν η πόλη της συνάντησης γιατί οι δουλειές γίνονταν με τα πόδια, οι δρόμοι ήταν γεμάτοι, και οι συνθήκες μετακίνησης επέτρεπαν να σταθείς και να ανταλλάξεις μια κουβέντα. Στην πόλη του αυτοκινήτου και της αραιής πυκνότητας, τόσο ως κατασκευαστικού έργου, όσο και ως κοινωνικής οντότητας, οι δεσμοί είναι χαλαροί.»
Λαμβάνοντας υπόψιν τις σύντομες απαντήσεις των καθηγητών που αποτελούν ερεθίσματα για περεταίρω ερευνά, οι μαθητές εξοπλίζονται καθώς μπαίνουν στον τελικό στάδιο της εργασίας τους με φόντο τις τελικές παρουσιάσεις που ξεκινούν στις αρχές του επόμενου μήνα!
