Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε σήμερα μια στοχευμένη δημόσια διαβούλευση καλώντας όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την προτεινόμενη αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας («Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας – «ΚΓΕΠΕ»). Για να αποτυπώσουν την αυξημένη σημασία της προστασίας του κλίματος, οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές θα φέρουν την ονομασία «κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της ενέργειας και του περιβάλλοντος («ΚΓΕΚΕΠ»). Οι προτεινόμενες κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν επίσης κανόνες συμβατότητας για εμβληματικούς τομείς, όπως οι υποδομές καθαρής κινητικότητας και η βιοποικιλότητα, καθώς και η αποδοτική χρήση των πόρων για τη στήριξη της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία. Τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να απαντήσουν στη διαβούλευση εντός οκτώ εβδομάδων, έως τις 2 Αυγούστου 2021.
Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος, κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε σχετικά: «Η Ευρώπη θα χρειαστεί σημαντικό όγκο βιώσιμων επενδύσεων. Αν και μεγάλο μέρες από αυτές θα προέλθει από τον ιδιωτικό τομέα, η δημόσια στήριξη θα συμβάλει ώστε να επιτευχθεί γρήγορα η πράσινη μετάβαση. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να φροντίσουμε ώστε οι κανόνες μας σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για το κλίμα, την ενέργεια και το περιβάλλον να είναι έτοιμοι και κατάλληλοι για την πράσινη μετάβαση. Οι αναθεωρημένοι κανόνες θα θέσουν τα κράτη μέλη σε θέση να υλοποιήσουν τους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις πιθανές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Καλούμε τώρα όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να εκφράσουν τις απόψεις τους.»
Οι κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της ενέργειας και του περιβάλλοντος δίνουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να στηρίζουν έργα για την προστασία του περιβάλλοντος (συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του κλίματος και της παραγωγής πράσινης ενέργειας), καθώς και μέτρα για τη διασφάλιση της επάρκειας της παραγωγής ενέργειας, υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Σκοπός των κατευθυντήριων γραμμών είναι να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να επιτύχουν τους φιλόδοξους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους της ΕΕ με το μικρότερο δυνατό κόστος για τους φορολογούμενους και τις φορολογούμενες, και χωρίς αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.
Η Επιτροπή διενήργησε αξιολόγηση των ισχυουσών κατευθυντήριων γραμμών στο πλαίσιο του ελέγχου καταλληλότητας των κρατικών ενισχύσεων. Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι οι ισχύουσες διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών λειτουργούν ικανοποιητικά, είναι γενικά κατάλληλες για τον επιδιωκόμενο σκοπό και αποτελούν αποτελεσματικό εργαλείο για τη στήριξη της επίτευξης των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων της ΕΕ, περιορίζοντας παράλληλα τις αδικαιολόγητες στρεβλώσεις στην ενιαία αγορά.
Ταυτόχρονα, η αξιολόγηση έδειξε ότι ενδέχεται να χρειαστούν ορισμένες στοχευμένες προσαρμογές, συμπεριλαμβανομένης της απλούστευσης και επικαιροποίησης ορισμένων διατάξεων και της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών σε νέους τομείς, όπως η καθαρή κινητικότητα και η απανθρακοποίηση. Επιπλέον, από την αξιολόγηση προέκυψε ότι οι ισχύοντες κανόνες ενδεχομένως θα χρειαστεί να ευθυγραμμιστούν με τις στρατηγικές προτεραιότητες της Επιτροπής, ιδίως εκείνες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, και με άλλες πρόσφατες κανονιστικές αλλαγές στους τομείς της ενέργειας και του περιβάλλοντος.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προτείνει ορισμένες αλλαγές στους ισχύοντες κανόνες, με τους ακόλουθους στόχους:
- Διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών ώστε να καταστεί δυνατή η παροχή στήριξης σε νέους τομείς (π.χ. καθαρή κινητικότητα, ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, κυκλικότητα και βιοποικιλότητα) και σε όλες τις τεχνολογίες που μπορούν να συμβάλουν στην υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι αναθεωρημένοι κανόνες προτείνεται να επιτρέπουν εν γένει ποσά ενίσχυσης που θα καλύπτουν έως και το 100 % του χρηματοδοτικού κενού και να θεσπίσουν νέα μέσα ενίσχυσης, όπως οι συμβάσεις επί διαφοράς για τον άνθρακα.
- Αύξηση της ευελιξίας και εξορθολογισμός των υφιστάμενων κανόνων, με την εισαγωγή απλουστευμένης αξιολόγησης των οριζόντιων μέτρων στο πλαίσιο ενός ενιαίου τμήματος των κατευθυντήριων γραμμών και με την κατάργηση της απαίτησης για μεμονωμένες κοινοποιήσεις μεγάλων πράσινων έργων στο πλαίσιο καθεστώτων ενισχύσεων που έχουν προηγουμένως εγκριθεί από την Επιτροπή.
- Θέσπιση διασφαλίσεων, ώστε να υπάρχει βεβαιότητα ότι η ενίσχυση θα κατευθυνθεί αποτελεσματικά εκεί όπου χρειάζεται για τη βελτίωση της προστασίας του κλίματος και του περιβάλλοντος, θα περιορίζεται σε ό,τι είναι αναγκαίο για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων και δεν θα στρεβλώνει τον ανταγωνισμό ή την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Για παράδειγμα, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα κράτη μέλη που θεσπίζουν ένα καθεστώς στήριξης θα πρέπει να διαβουλεύονται με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τα κύρια χαρακτηριστικά του.
- Ευθυγράμμιση και διασφάλιση της συνοχής με τη σχετική νομοθεσία και τις πολιτικές της ΕΕ στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας, μεταξύ άλλων με τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα, ιδίως για τα περισσότερο ρυπογόνα, και για τα οποία, δεδομένων των σημαντικών αρνητικών περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων, δεν είναι πιθανό να υπάρξει θετική αξιολόγηση από την Επιτροπή βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Τα μέτρα που περιλαμβάνουν νέες επενδύσεις σε φυσικό αέριο θα καλύπτονται από τις κατευθυντήριες γραμμές μόνον εφόσον αποδεικνύεται ότι οι επενδύσεις είναι συμβατές με τους κλιματικούς στόχους της Ένωσης για το 2030 και το 2050.
Επόμενα βήματα
Εκτός από τη στοχευμένη δημόσια διαβούλευση που ξεκίνησε σήμερα, το σχέδιο των κατευθυντήριων γραμμών για τις ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της ενέργειας και του περιβάλλοντος θα συζητηθεί επίσης σε συνεδρίαση που θα πραγματοποιηθεί μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών κατά το τέλος της περιόδου διαβούλευσης. Η διαδικασία αυτή θα εξασφαλίσει ότι τόσο τα κράτη μέλη όσο και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη θα έχουν επαρκείς ευκαιρίες να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους για το σχέδιο πρότασης της Επιτροπής.
Η έγκριση των νέων κατευθυντήριων γραμμών προβλέπεται για το τέλος του 2021.
Ιστορικό
Οι κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας καθορίζουν τους όρους υπό τους οποίους οι κρατικές ενισχύσεις για την ενέργεια και την προστασία του περιβάλλοντος μπορούν να θεωρηθούν συμβατές με την ενιαία αγορά. Ειδικότερα, οι κατευθυντήριες γραμμές προωθούν τη σταδιακή μετάβαση στη στήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με βάση την αγορά και εισάγουν διατάξεις για τη χορήγηση ενισχύσεων στις ενεργειακές υποδομές και την ικανότητα παραγωγής ενέργειας, ώστε να ενισχυθεί η ενιαία αγορά και να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού. Επιπλέον, οι κατευθυντήριες γραμμές θέσπισαν κριτήρια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να απαλλάσσουν τις ενεργοβόρες εταιρείες από τα τέλη που επιβάλλονται με σκοπό τη στήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών συμπληρώνονται από τον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία («ΓΚΑΚ»), ο οποίος καθορίζει εκ των προτέρων όρους συμβατότητας βάσει των οποίων τα κράτη μέλη μπορούν να θέτουν σε εφαρμογή μέτρα κρατικών ενισχύσεων χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή. Ο ΓΚΑΚ βρίσκεται επί του παρόντος υπό μερική αναθεώρηση και το καλοκαίρι του 2021 αναμένεται να πραγματοποιηθεί δημόσια διαβούλευση σχετικά με την πρόταση για τις εν λόγω αναθεωρημένες διατάξεις.
Η αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών βασίζεται στην αξιολόγηση και σε διάφορες πηγές αποδεικτικών στοιχείων και δεδομένων, όπως η υφιστάμενη πρακτική, μια εξωτερική μελέτη και η συμβολή των ενδιαφερόμενων μερών. Η Επιτροπή συγκέντρωσε απόψεις μέσω ανοικτής δημόσιας διαβούλευσης που πραγματοποιήθηκε το 2020. Το φθινόπωρο του 2020, η Επιτροπή δρομολόγησε επίσης μια ευρωπαϊκή συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική ανταγωνισμού μπορεί να στηρίξει περαιτέρω τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι κανόνες ανταγωνισμού και οι πολιτικές βιωσιμότητας θα λειτουργούν από κοινού με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η διαδικασία ξεκίνησε με πρόσκληση υποβολής συνεισφορών στον διάλογο και συνεχίστηκε με διάσκεψη που διοργάνωσε η εκτελεστική αντιπρόεδρος Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ τον Φεβρουάριο του 2021. Οι περισσότερες από 200 συνεισφορές που υποβλήθηκαν λήφθηκαν επίσης υπόψη στις εργασίες για το σχέδιο αναθεώρησης των κατευθυντήριων γραμμών.
