Το βασικό συμπέρασμα από τις φετινές αποφάσεις της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης (Σύμβαση για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης, Συμβούλιο της Ευρώπης) είναι ότι οι κύριες παραλίες ωοτοκίας των θαλάσσιων χελωνών στην Ελλάδα δεν προστατεύονται αποτελεσματικά, παρόλο που αποτελούν εδώ και πολλά χρόνια προστατευόμενες περιοχές. Οι επιτόπιες αυτοψίες του MEDASSET και οι αντίστοιχες παρουσιάσεις στη συνεδρίαση της 43ης Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης στο Στρασβούργο (27 Νοεμβρίου έως 01 Δεκεμβρίου 2023) αποκάλυψαν ότι τόσο ο Κόλπος του Λαγανά στη Ζάκυνθο, όσο και ο Κυπαρισσιακός Κόλπος αντιμετωπίζουν τεράστιες πιέσεις εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, που δεν ελέγχονται επαρκώς επί σειρά ετών.
Συγκεκριμένα, παράνομες δραστηριότητες όπως η άναρχη θαλάσσια δραστηριότητα από σκάφη, η λειτουργία παράνομων επιχειρήσεων, η ανθρώπινη παρουσία σε απαγορευμένες περιοχές ή σε απαγορευμένες ώρες, καθώς και η παράνομη οδοποιία, απειλούν τον βιότοπο του Κόλπου του Λαγανά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση παράνομα κατασκευασμένου δρόμου εντός του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου (ΕΘΠΖ), για την οποία το πρόστιμο των 200.000 ευρώ που είχε εκδοθεί το 2018 από την Περιφερειακή Αρχή Ιονίων Νήσων μειώθηκε τον Μάιο του 2022 σε 10.000 ευρώ! Για την εν λόγω υπόθεση το ΜEDASSET και το WWF Ελλάς έχουν ασκήσει αγωγή κατά της τροποποίησης του προστίμου.
Τα παραπάνω συμβαίνουν στον απόηχο της πρόσφατης απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να παραπέμψει για δεύτερη φορά την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, επειδή δεν αποκατέστησε χώρο υγειονομικής ταφής αποβλήτων (ΧΥΤΑ) στο νησί της Ζακύνθου, εντός της προστατευόμενης περιοχής Natura 2000. Δεδομένου ότι η Ελλάδα έχει ήδη καταδικασθεί γι’ αυτήν την υπόθεση το 2014, μια δεύτερη καταδίκη θα οδηγήσει στην επιβολή προστίμου.
Σε «παρόμοιο μήκος κύματος» και ο Κυπαρισσιακός Κόλπος, που φιλοξενεί το μεγαλύτερο αριθμό φωλιών της χελώνας Caretta caretta στη Μεσόγειο, αντιμετωπίζει σημαντικές απειλές, όπως τα παράνομα κτίσματα κατά μήκος της ακτογραμμής, η ανεμπόδιστη πρόσβαση οχημάτων, η καλλιέργεια ξενικών ειδών στις παραλίες ωοτοκίας και στις αμμοθίνες, η φωτορύπανση κα.
Για την υπόθεση του Κυπαρισσιακού κόλπου η χώρα έχει καταδικαστεί το 2016 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παράβαση της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και συγκεκριμένα επειδή παρέλειψε να λάβει τα αναγκαία μέτρα, ώστε να αποφευχθούν οι ανθρωπογενείς πιέσεις προς τις θαλάσσιες χελώνες στο βιότοπο. Επίσης, το Δεκέμβριο του 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε νέα τελική προειδοποίηση προς την Ελλάδα, να εφαρμόσει άμεσα τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του 2016, διαφορετικά μπορεί να αναπέμψει την υπόθεση πίσω στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και να ζητήσει την επιβολή προστίμου.
Βασικές αιτίες όλων των παραπάνω είναι οι μη επαρκείς έλεγχοι, η έλλειψη επιβολής προστίμων όταν παρατηρούνται οι παράνομες δραστηριότητες και η έλλειψη συνεννόησης μεταξύ των αρχών. Επίσης, η έλλειψη Σχεδίων Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, τα οποία θα έθεταν τους στόχους διατήρησης και τα διαχειριστικά μέτρα που είναι απαραίτητα για να επιτευχθεί η ικανοποιητική προστασία των βιοτόπων, οδηγεί στη διατήρηση των προβλημάτων.
Ο Διευθυντής του MEDASSET, κ. Γιώργος Σαμψών δήλωσε «Οι αποφάσεις της Σύμβασης της Βέρνης δικαίωσαν πλήρως τις αναφορές μας προς τη Σύμβαση (με τη συνεργασία των οργανώσεων ΑΡΧΕΛΩΝ και WWF Ελλάς), για μη επαρκή προστασία των πιο σημαντικών βιοτόπων της Χελώνας Καρέττα σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι Ελλάδα και Τουρκία μαζί φιλοξενούν περίπου το 80% των φωλιών στη Μεσόγειο. Καταλαβαίνουμε λοιπόν τη σημασία του να προστατευθούν οι βιότοποι για την επιβίωση του είδους. Το MEDASSET θα συνεχίσει να αγωνίζεται για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο, σε συνεργασία και με άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις».
