Ανακοινώθηκαν σήμερα οι νικητές των Βραβείων Ευρωπαίων Πολιτών «Κώστας Καρράς» για την Διασφάλιση Aπειλούμενης Κληρονομιάς / Costa Carras European Citizens Award for the Safeguard of Endangered Cultural and Natural Heritage 2024. Ο Stéphane Bern, ένας διάσημος δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παρουσιαστής και τηλεοπτικός παρουσιαστής, και εξέχων υπέρμαχος της πολιτιστικής κληρονομιάς, από τη Γαλλία-Λουξεμβούργο κέρδισε το Χρυσό Βραβείο για το υποδειγματικό του έργο στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για την ανάγκη διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς σε κίνδυνο στη Γαλλία και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Η Κριτική Επιτροπή απένειμε το νεοσύστατο Αργυρό Βραβείο από κοινού σε δύο οργανώσεις, τον Αρχίλοχο – Πολιτιστικό Σύλλογο Πάρου (Ελλάδα) και την Haydarpaşa Solidarity for Society, City and Environment (Τουρκία), για την επιτυχή οργάνωση τοπικών κινημάτων πολιτών για την προώθηση και τη διατήρηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς τους.
Η Τελετή Απονομής των βραβείων θα πραγματοποιηθεί στις 10 Απριλίου 2024, στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Η Τελετή θα πραγματοποιηθεί παρουσία της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, και της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας της Σλοβενίας, Nataša Pirc Musar.
Τα Βραβεία Ευρωπαίων Πολιτών «Κώστας Καρράς» για τη Διασφάλιση Aπειλούμενης Κληρονομιάς Διαφύλαξη της Κληρονομιάς θεσπίστηκαν το 2023 από την EUROPA NOSTRA και την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού στη μνήμη του Κώστα Καρρά, εμβληματικού υπέρμαχου της προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ιδρυτικοί εταίροι των Βραβείων είναι το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Το Χρυσό Βραβείο και το Αργυρό Βραβείο χρηματοδοτούνται γενναιόδωρα από το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη.
Η ανταπόκριση στην πρόσκληση υποβολής προτάσεων για το 2024 ήταν εντυπωσιακή. Ελήφθησαν 22 αιτήσεις από το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γεωργία, την Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Νορβηγία, την Ουκρανία, τη Σερβία και την Τουρκία. Με βάση την ανταπόκριση αυτή, θεσμοθετήθηκε φέτος το Αργυρό Βραβείο.
Χρυσό Βραβείο για τον Stéphane Bern (Γαλλία / Λουξεμβούργο)
Αντιδρώντας στην ανακοίνωση, ο Stéphane Bern σχολίασε: “Για όλους τους υπερασπιστές της πολιτιστικής κληρονομιάς, το όνομα του Κώστα Καρρά φέρνει στον νου πενήντα χρόνια ακούραστων αγώνων για την ιστορική κληρονομιά αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη. Αντιπρόεδρος της Europa Nostra και ιδρυτής της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, ο Κώστας Καρράς μάς έδειξε πώς να προστατεύουμε και να διαφυλάττουμε την κληρονομιά που δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει χωρίς την υποστήριξη των ανθρώπων. Ως λάτρης της Ελλάδας, όπου διαμένω περιστασιακά εδώ και είκοσι τέσσερα χρόνια, ως ένθερμος υπερασπιστής της γαλλικής πολιτιστικής κληρονομιάς και ως Ευρωπαίος, αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή για την απονομή του Βραβείου Ευρωπαίων Πολιτών «Κώστας Καρράς». Αποτελεί πραγματική ενθάρρυνση για να συνεχίσω τη δράση που πραγματοποιώ εδώ και επτά χρόνια, κατόπιν αιτήματος του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας και με τη βοήθεια του Fondation du Patrimoine, για τη διαφύλαξη κάθε χρόνο των περίπου 120 μνημείων που κινδυνεύουν και τα οποία επισημαίνονται από το κοινό, το οποίο στη συνέχεια συμμετέχει στην αποκατάστασή τους χάρη στο Heritage Lottery που μπόρεσα να ξεκινήσω με τη Française des Jeux. Μέχρι σήμερα, έχουμε καταφέρει να επιλέξουμε 875 μνημεία τα οποία έχουν διασωθεί ή βρίσκονται σε διαδικασία διάσωσης. Αφιερώνω αυτό το βραβείο Κώστα Καρρά σε όλους τους συμπατριώτες μου που έχουν συνειδητοποιήσει ότι όλοι μας είμαστε συλλογικά και ατομικά θεματοφύλακες της ιστορικής κληρονομιάς”.
Η κριτική επιτροπή του βραβείου δήλωσε: “Ο Stéphane Bern είναι ένας άξιος νικητής του Ευρωπαϊκού Βραβείου «Κώστας Καρράς» λόγω της σταθερής αφοσίωσής του στη διατήρηση και την προάσπιση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Γνωστός ως “κος Πολιτιστική Κληρονομιά” στη Γαλλία, τα επιδραστικά τηλεοπτικά προγράμματα του Bern έχουν δώσει ώθηση σε σημαντικές δράσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς στη χώρα του. Η “Αποστολή Μπερν”, μια ειδική αποστολή που ανατέθηκε στον Stéphane Bern (ο οποίος ενεργούσε με καθαρά εθελοντική ιδιότητα) -πουξεκίνησε από το Fondation du Patrimoine και υποστηρίχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού- περιελάμβανε επίσης τη δημιουργία της καινοτόμου Λοταρίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Loto du Patrimoine), μαζί με το Française des Jeux, η οποία συνέβαλε στην άμεση χρηματοδότηση και στην αναγκαία ευαισθητοποίηση εκατοντάδων χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς στη Γαλλία. Οι προσπάθειες του S. Bern επεκτείνονται και πέρα από τη Γαλλία, καθώς έχει ευαισθητοποιήσει το κοινό σε ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα μέσω των πολλών τηλεοπτικών προγραμμάτων του που είναι αφιερωμένα στην ευρωπαϊκή κληρονομιά. Οι άοκνες προσπάθειές του, με αποκορύφωμα την επιτυχή αποκατάσταση του πρώην Βασιλικού και Στρατιωτικού Κολλεγίου Thiron-Gardais, αποτελούν την επιτομή του βαθύτατου αντικτύπου του στη διατήρηση της απειλούμενης κληρονομιάς”.
Η αποστολή του Stéphane Bern χαρακτηρίζεται από τις πολυδιάστατες προσπάθειές του να ευαισθητοποιήσει την Ευρώπη για την απειλούμενη πολιτιστική κληρονομιά. Ξεκινώντας την καριέρα του με τηλεοπτικές εκπομπές που επικεντρώνονται στη γαλλική κληρονομιά, έχει έκτοτε διευρύνει το όραμά του για να συμπεριλάβει τη διατήρηση της ευρωπαϊκής κληρονομιάς μέσω βιβλίων και ραδιοφωνικών podcasts. Η ακλόνητη δέσμευσή του οδήγησε στη δημιουργία του Ιδρύματος Stéphane Bern για την Ιστορία και την Πολιτιστική Κληρονομιά, το οποίο συνδέεται με το Institut de France. Επιπλέον, το 2022, ο Bern δημιούργησε την Ένωση για τις πρώην Βασιλικές και Στρατιωτικές Ακαδημίες για να διευκολύνει τις ακαδημαϊκές ανταλλαγές μεταξύ των διαφόρων πανεπιστημιουπόλεων, αναζωογονώντας την κληρονομιά τους και προωθώντας την ιστορία τους.
Η Λοταρία Πολιτιστικής Κληρονομιάς θεσμοθετήθηκε το 2017, μετά την ανάθεση εκ μέρους του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν στον Στεφάν Μπερν της αποστολής -σε εθελοντική βάση- να εντοπίσει την επαπειλούμενη πολιτιστική κληρονομιά και να αναζητήσει νέες πηγές χρηματοδότησης για την αποκατάστασή της. Χάρη στην προσήλωση του γαλλικού λαού στην κληρονομιά του, σχεδόν 230 εκατομμύρια ευρώ έχουν διατεθεί για τη στήριξη των εργασιών αποκατάστασης σε όλους τους χώρους που έχουν επιλεγεί από την αρχή της προσπάθειας αυτής. Έχει παρασχεθεί στήριξη στις εργασίες αποκατάστασης περισσότερων από 850 χώρων. Σήμερα, περισσότεροι από 500 χώροι έχουν ήδη διασωθεί ή πρόκειται να διασωθούν.
Η αποστολή του S. Bern υπερβαίνει τα σύνορα, όπως αποδεικνύεται από την αφοσίωσή του στην προώθηση της ευρωπαϊκής κληρονομιάς μέσω τηλεοπτικών προγραμμάτων όπως το “Bons baisers d’Europe” και το “Viennese Getaway”. Η δουλειά του έχει συγκεντρώσει τη διεθνή προσοχή, εμπνέοντας άλλες ευρωπαϊκές χώρες να εξετάσουν το ενδεχόμενο υιοθέτησης παρόμοιων στρατηγικών για τη διαφύλαξη της κληρονομιάς που κινδυνεύει.
Οι προσπάθειες του Stéphane Bern έχουν αναγνωριστεί τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Έχει τιμηθεί με πολυάριθμα βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Βραβείου Πολιτιστικής Κληρονομιάς / Europa Nostra Award το 2018, σε αναγνώριση των επιτυχημένων προσπαθειών του για τη διαφύλαξη της γαλλικής κληρονομιάς και τη διάσωση ιστορικών μνημείων και χώρων που απειλούνται.
Αργυρό Βραβείο για δύο εξαιρετικές οργανώσεις από την Ελλάδα και την Τουρκία
Αρχίλοχος – Πολιτιστικός Σύλλογος Πάρου (Ελλάδα)
Ο Αρχίλοχος – Πολιτιστικός Σύλλογος Πάρου ιδρύθηκε το 1976 και έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση του τοπικού πολιτισμού και στη διατήρηση του μοναδικού περιβάλλοντος του νησιού. Μέσω πρωτοβουλιών, όπως η “Κίνηση Πολιτών”, έχει εμπλέξει ενεργά την κοινότητα στην αντιμετώπιση πιεστικών ζητημάτων, από τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης έως τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Παρά τους μετασχηματισμούς που υπέστη με την πάροδο του χρόνου, ο Αρχίλοχος παραμένει μια σημαντική δύναμη στη διαμόρφωση του πολιτιστικού και περιβαλλοντικού τοπίου της Πάρου και των Κυκλάδων.
Ο Αρχίλοχος εμφανίστηκε στην ευρωπαϊκή σκηνή μετά το καλοκαίρι του 2023, όταν οι πολίτες της Πάρου συγκέντρωσαν την υποστήριξη διαφόρων οργανώσεων και δημιούργησαν το “Κίνημα Πολιτών” για τη διαφύλαξη της περιβαλλοντικής κληρονομιάς των κυκλαδίτικων ακτών και τη διεκδίκηση ελεύθερων παραλιών για τους κατοίκους (το οποίο αποκαλείται από τα μέσα ενημέρωσης και “Κίνημα της πετσέτας”). Το κίνημα απέκτησε απήχηση, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, εμπνέοντας παρόμοιες πρωτοβουλίες σε άλλες περιοχές. Ο Αρχίλοχος υπήρξε ενεργός υποστηρικτής της διατήρησης των φυσικών και πολιτιστικών τοπίων μέσω υπογραφών, διαμαρτυριών και επικοινωνιακών εκστρατειών. Αυτός ο ακτιβισμός οδήγησε στη δημόσια αναγνώριση του θέματος από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και το Ανώτατο Δικαστήριο (Άρειος Πάγος) στην Ελλάδα, και στην κινητοποίηση των αρμόδιων αρχών, συμπεριλαμβανομένου του Εισαγγελέα Εφετών Σύρου. Επιδεικνύοντας τη συνεχή προσαρμοστικότητά του και την αφοσίωσή του στη διατήρηση του κυκλαδίτικου χαρακτήρα του νησιού της Πάρου, ο Αρχίλοχος συνεχίζει να προωθεί τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων και τη συμμετοχή της κοινότητας.
Η κριτική επιτροπή του βραβείου δήλωσε: “Ο Αρχίλοχος είναι ένα εξαιρετικό κίνημα πολιτών και οι δραστηριότητές του, στο νησί της Πάρου και σε ευρύτερη εθνική κλίμακα, αντικατοπτρίζουν εντυπωσιακά τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες μπορούν να υψώσουν τη φωνή τους για τη διαφύλαξη της περιβαλλοντικής κληρονομιάς των κυκλαδίτικων ακτών”.
Η οργάνωση Αρχίλοχος ανέφερε για τη βράβευσή της: “Είναι μεγάλη μας τιμή η βράβευσή μας με το αργυρό βραβείο Κώστα Καρρά. Η πράξη αυτή επικυρώνει τις προσπάθειες όλων εκείνων των πολιτών, οι οποίοι πέρυσι το καλοκαίρι αγωνίστηκαν, δημιουργώντας ένα πανευρωπαϊκό κίνημα για την προστασία των ακτών μας, του δημόσιου χώρου και του περιβάλλοντος. To βραβείο αυτό μάς δίνει δύναμη και θάρρος, για να συνεχίσουμε την προσπάθεια διαφύλαξης της επαπειλούμενης φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας.”
Haydarpaşa Αλληλεγγύη για την Kοινωνία, την Πόλη και το Περιβάλλον (Τουρκία)
Η οργάνωση Haydarpaşa Solidarity for Society, City and Environment / Αλληλεγγύη για την Kοινωνία, την Πόλη και το Περιβάλλον, που ιδρύθηκε το 2005, είναι ένας αφοσιωμένος υποστηρικτής της διατήρησης και της αξιοποίησης του ιστορικού σιδηροδρομικού σταθμού Haydarpaşa στην Κωνσταντινούπολη. Με την πάροδο των ετών, η οργάνωση έχει ηγηθεί μιας πολύπλευρης εκστρατείας, που περιλαμβάνει νομικές ενέργειες και ακτιβισμό από τη βάση, μαζί με εταίρους όπως η Ένωση Υπαλλήλων Μεταφορών και το Επιμελητήριο Αρχιτεκτόνων TMMOB. Η αποστολή της οργάνωσης επεκτείνεται πέρα από την Τουρκία, ως μοναδικό παράδειγμα αστικών κοινωνικών κινημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Οργανώνοντας τόσο την πόλη όσο και τα εργατικά κινήματα, η Haydarpaşa έχει καθιερώσει μια πρωτοποριακή προσέγγιση για την αντιμετώπιση των σύγχρονων αστικών προκλήσεων και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο σιδηροδρομικός σταθμός Haydarpaşa, που βρίσκεται στο Kadıköy, στην Ανατολική πλευρά της Κωνσταντινούπολης, δεν είναι μόνο συγκοινωνιακός κόμβος αλλά και αναπόσπαστο μέρος του πολιτιστικού και κοινωνικού ιστού της πόλης. Χτισμένος το 1908 από τους Γερμανούς αρχιτέκτονες Otto Riter και Helmut Cuno, το νεοαναγεννησιακό εξωτερικό του και τα μπαρόκ και γοτθικά εσωτερικά στοιχεία του αντικατοπτρίζουν την πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά του.Παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει απειλές από σχέδια αστικού μετασχηματισμού, συμπεριλαμβανομένων προτάσεων για μετατροπή σε ξενοδοχείο ή μουσείο, οι άοκνες προσπάθειες της οργάνωσης έχουν υπερασπιστεί με επιτυχία το ρόλο του σταθμού ως δημόσιου χώρου και κόμβου μεταφορών.Μέσα από έναν αγώνα 19 ετών που σημαδεύτηκε από διαμαρτυρίες, καταλήψεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις, η Haydarpaşa όχι μόνο διαφύλαξε τον σταθμό αλλά και προώθησε τον διάλογο και τη συνοχή της κοινότητας, αποτελώντας ένα ισχυρό παράδειγμα ακτιβισμού από τα κάτω και του κινήματος “δικαίωμα στην πόλη” σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η κριτική επιτροπή του βραβείου δήλωσε: “Η οργάνωση Haydarpaşa / Αλληλεγγύη για την Κοινωνία, την Πόλη και το Περιβάλλον παραμένει αφοσιωμένη εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, στην υπεράσπιση της εμβληματικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς αυτού του σιδηροδρομικού σταθμού. Ως μια πλούσια και ποικιλόμορφη δραστηριότητα, στην οποία συμμετέχουν πολλοί σημαντικοί εταίροι, ήταν και παραμένει υποδειγματική ενός ενεργού αστικού κοινωνικού κινήματος στην Τουρκία και όχι μόνο”.
Η οργάνωση Haydarpaşa ανέφερε για τη βράβευσή της: “Από το 2005, ο σιδηροδρομικός σταθμός Haydarpaşa αντιμετωπίζει την απειλή να χάσει την ιστορική και βιομηχανική του λειτουργία στο όνομα του αστικού μετασχηματισμού. Ως απάντηση, η Haydarpaşa / Αλληλεγγύη διεξάγει έναν νομικό αγώνα αλλά και αγώνα στο δρόμο για να διασφαλίσει ότι η αρχική αρχιτεκτονική δομή του και η σύνδεσή του με τα τρένα θα διατηρηθούν για τις μελλοντικές γενιές. Η βράβευσή μας με το αργυρό βραβείο Κώστα Καρρά Costa 2024 είναι μια τιμή που θα ενισχύσει τον συνεχιζόμενο αγώνα μας. ”
Η Ευρωπαϊκή Κριτική Επιτροπή
Η κριτική επιτροπή του Βραβείου, με πρόεδρο τον Guy Clausse, Εκτελεστικό Αντιπρόεδρο Europa Nostra (Λουξεμβούργο), αποτελείται από ειδικούς στους τομείς της πολιτιστικής κληρονομιάς και της επικοινωνίας: Ştefan Bâlici, Γενικό Διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Ρουμανία); Λυδία Καρρά, Ιδρύτρια και Αντιπρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (Ελλάδα); Φανή Μαλλούχου-Tufano,
Καθηγήτρια – Συντήρηση, Αποκατάσταση, Διαχείριση Αρχιτεκτονικών Μνημείων και Συνόλων, Σχολή Αρχιτεκτόνων
Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης και Αντιπρόεδρο της Επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ)
(Ελλάδα), Sneška Quaedvlieg-Mihailović, Γενική Γραμματέα της (Ολλανδία/Σερβία); Bruno Rossignol, Επικεφαλής Προγράμματος για το Κλίμα και την Πολιτιστική Κληρονομιά – European Investment Bank Institute (Γαλλία), και Paolo Vitti, Aναπληρωτή Καθηγητή, Σχολή Αρχιτεκτονικής Πανεπιστήμιο Notre Dame (Ιταλία).
