Όλες οι περιφέρειες αυτή τη περίοδο έχουν διαθέσιμους πόρους στα ΠΕΠ στα οποία προβλέπονται πόροι για την στήριξη της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, αυτή δε την περίοδο σχεδιάζουν δράσεις για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο.
Το πρόβλημα, όπως και σε προηγούμενα ΠΕΠ, είναι ότι ο σχεδιασμός αντιμετωπίζει την κοινωνική οικονομία ως ένα επιπλέον αντικείμενο οικονομικής δραστηριότητας χωρίς να διαβλέπει το «θεσμικό έλλειμμα» της χώρας στο επίπεδο της οργάνωσης και της στήριξης του υποκειμένου της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Οι προσκλήσεις συνήθως δεν απευθύνονται στο υποκείμενο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και του συνεργατισμού, είτε αυτό είναι συνεταιρισμοί είτε μη κερδοσκοπικοί φορείς ή συμπράξεις, αλλά καταλήγουν σε διάφορους διαμεσολαβητές ή συνδικαλιστικούς φορείς εργοδοτών και της ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας.
Η διαμεσολάβηση γίνεται συνήθως με φορείς και με συμβούλους του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι όμως δεν έχουν όμως σχέση με το χώρο της κοινωνικής οικονομίας και τους φορείς της. Τα παλιά προγράμματα EQUAL, ΤΟΠΣΑ, ΤΟΠΕΚΟ απέτυχαν στους στόχους που είχαν θέσει, ακριβώς γιατί δεν στηρίχθηκαν στους αυθεντικούς φορείς της κοινωνικής οικονομίας.
Συμμετείχαν στην διαβούλευση π.χ. οι μεγάλοι συνδικαλιστικοί φορείς εργοδοτών και εργαζομένων, αλλά δεν συμμετείχαν θεσμικά όργανα των κοινωνικών επιχειρήσεων και ευρύτερα της κοινωνίας πολιτών, με το αιτιολογικό ότι αυτοί δεν είναι οργανωμένοι σε τριτοβάθμιο επίπεδο συνομοσπονδίας.
Εάν πράγματι η βούληση της περιφερειακής αυτοδιοίκησης σήμερα είναι να βρει έδαφος ο σχεδιασμός για την κοινωνική οικονομία, η πολιτική αυτή πρέπει να αλλάξει και να προσαρμοστεί στο Ευρωπαϊκό προγραμματικό πλαίσιο για την περίοδο 2014 – 2020 που δίνει προτεραιότητα στην αρχή της εταιρικής σχέσης.
Η αρχή της εταιρικής σχέσης. Το Ευρωπαϊκό προγραμματικό πλαίσιο για την περίοδο 2014 – 2020.
(Πηγή: «Οι Δήμοι στο κατώφλι της νέας προγραμματικής περιόδου» ΕΕΤΑΑ, Σεπτέμβριος 2013)
«Η αρχή της εταιρικής σχέσης αναφέρεται στη συνεργασία ανάμεσα στις δημόσιες αρχές των κρατών – μελών (εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο), στον ιδιωτικό τομέα και στην κοινωνία των πολιτών. Η συνεργασία αυτή βασίζεται στην ουσιαστική συμμετοχή όλων των εταίρων σε όλο τον κύκλο ζωής του εκάστοτε προγράμματος (διαβούλευση, προετοιμασία, εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση), διασφαλίζοντας ίσες ευκαιρίες συμμετοχής σε κάθε εταίρο, από όποιον τομέα και αν προέρχεται. Το κράτος – μέλος καλείται να οργανώσει εταιρική σχέση με:
α) τις αρμόδιες περιφερειακές, τοπικές και άλλες δημόσιες αρχές, β) τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και γ) οποιοδήποτε άλλο κατάλληλο φορέα που εκπροσωπεί την κοινωνία των πολιτών (περιβαλλοντικοί εταίροι, ΜΚΟ, φορείς αρμόδιοι για την προώθηση της ισότητας και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού). Κάθε κράτος – μέλος, εντοπίζει και ορίζει τους πιο αντιπροσωπευτικούς εταίρους, διασφαλίζοντας την πολυφωνία στην εταιρική σχέση.
Η συμμετοχή των φορέων που αντιπροσωπεύουν την κοινωνία των πολιτών και των φορέων που είναι αρμόδιοι για την ισότητα και την καταπολέμηση των διακρίσεων. Στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης, θα πρέπει να διασφαλίζεται η ενεργός συμμετοχή των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) που αντιπροσωπεύουν την κοινωνία των πολιτών, σε τομείς όπως το περιβάλλον, η κοινωνική ένταξη, η ισότητα και η αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού. Επειδή ο αριθμός των ενδιαφερόμενων οργανώσεων ενδέχεται σε πολλές περιπτώσεις να είναι ιδιαίτερα μεγάλος, δυσχεραίνοντας την ομαλή λειτουργία της εταιρικής σχέσης, προτείνεται η δημιουργία συντονιστικού οργάνου και ο ορισμός ενός κοινού εκπροσώπου της εταιρικής σχέσης που θα συμβάλλει στην προετοιμασία και εφαρμογή των προγραμμάτων. Βεβαίως είναι απαραίτητη η διασφάλιση της μεγαλύτερης αντιπροσωπευτικότητας.
Τι σημαίνει ομάδες τοπικής δράσης;
Οι ομάδες τοπικής δράσης θα πρέπει να αποτελούνται από εκπροσώπους τοπικών δημόσιων και ιδιωτικών κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων, όπως επιχειρηματίες και οι ενώσεις τους, τοπικές αρχές, συνοικιακές ή τοπικές ενώσεις, ομάδες πολιτών (όπως μειονότητες, ηλικιωμένοι πολίτες, γυναίκες/ άντρες, νέοι, επιχειρηματίες, κλπ.), κοινοτικές και εθελοντικές οργανώσεις, κλπ. Η κοινωνία των πολιτών και οι εταίροι του ιδιωτικού τομέα πρέπει να κατέχουν τουλάχιστον το 50% της εξουσίας στη λήψη αποφάσεων και καμία ομάδα συμφερόντων δεν πρέπει να έχει πάνω από το 49% των ψήφων».
ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΑΣ
Με βάση την αρνητική εμπειρία στην χώρα που είχε ως αποτέλεσμα την μειωμένη απόδοση των σχετικών προσκλήσεων και των πόρων για την κοινωνική οικονομία, προτείνουμε:
Την δημιουργία Κέντρων Αναφοράς και Στήριξης της Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, σε κάθε ΠΕ της Περιφέρειας (με εξαίρεση τους μεγάλους μητροπολιτικούς δήμους που μπορεί να έχουν αυτόνομα κέντρα).
Ποιοι πρέπει και μπορούν να συμμετάσχουν στα Κέντρα αυτά (δικαιούχοι);
Στα Κέντρα αυτά θα λειτουργήσουν οι τοπικές κοινωνικές συμπράξεις στις οποίες θα συμμετέχουν οι εξής εταίροι:
- Όλες οι συλλογικότητες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών, από κάθε ΠΕ.
- Συνεταιρισμοί κάθε μορφής.
- Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις.
- Ιδρύματα με κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική δραστηριότητα.
- Κοινωφελείς επιχειρήσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης με ρητή αναφορά ότι δεν μπορούν να κατέχουν άνω του 49% των μερίδων του εταιρικού σχήματος.
Το αντικείμενο δραστηριότητας των Κέντρων Αναφοράς.
Τα Κέντρα Αναφοράς και Στήριξης της Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας θα λειτουργήσουν ενδεικτικά σε δύο κύριους άξονες:
- Ως κέντρο συμβουλευτικής και δίκτυο τοπικής διαβούλευσης σε κάθε ΠΕ. Το κέντρο θα παρέχει συμβουλευτική σε κάθε ενδιαφερόμενο που επιθυμεί να ασκήσει κοινωνική επιχειρηματικότητα (workshop, συνεργατικά σχήματα μικρών επιχειρήσεων κλπ). Θα δημιουργούν δίκτυα μεντόρων για την μεταφορά τεχνογνωσίας και στήριξη των συνεργατικών σχημάτων. Θα λειτουργούν ως δίκτυα διαρκούς διαβούλευσης και αναστοχασμού για την βελτίωση των προγραμμάτων κοινωνικής οικονομίας στην περιφέρεια.
- Ως τοπική κοινωνική σύμπραξη για την ανάληψη τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, ενδεικτικά στους εξής τομείς δραστηριότητας:
ΕΡΕΥΝΑ
Ανίχνευση κοινωνικών αναγκών και ευκαιριών για κοινωνική επιχειρηματικότητα με στόχο την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗ
Προώθηση της κοινωνικά υποστηριζόμενης γεωργίας δημιουργώντας δίκτυα καταναλωτών και παραγωγικών συνεταιρισμών.
ΥΓΕΙΑ
Λειτουργία κοινωνικών δομών όπως κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία κλπ, για τις ομάδες κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Διαχείριση οικοσυστημάτων, θεματικά πάρκα, ανακύκλωση – επανάχρηση, ενεργειακοί συνεταιρισμοί.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ
Διοργάνωση φεστιβάλ, εκθέσεων, εορτών με την συμμετοχή όλων των εθελοντικών και συλλογικών οργανώσεων της περιοχής παρέμβασης.
Εν κατακλείδι, αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση σε ό,τι αφορά την αυθεντικότητα του υποκειμένου της κοινωνικής οικονομίας και την συγκεκριμενοποίηση στόχων που δύναται να αναπτυχθεί η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι η βάση για την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού για την νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020.
