Με το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες σε ισχύ από τον Μάρτιο 2023, το Green Tank στην ανασκόπηση με τίτλο «Οι ενεργειακές κοινότητες στην Ελλάδα και τις λιγνιτικές περιοχές #4» παρουσιάζει τις πιο πρόσφατες εξελίξεις με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ), του Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) και του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ).
Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτουν τα εξής:
- 1677 ενεργειακές κοινότητες στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2023, σημειώνοντας αύξηση κατά 18.6% συγκριτικά με τον Νοέμβριο 2022. Από αυτές, 9 ιδρύθηκαν με το νέο θεσμικό πλαίσιο (8 Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) και 1 Ενεργειακή Κοινότητα Πολιτών (ΕΚΠ)), οι οποίες ως τώρα δεν έχουν καταθέσει αίτηση σύνδεσης έργου.
- Η συνολική ηλεκτρισμένη ισχύς εμπορικών έργων και έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες ξεπέρασε το φράγμα του 1 GW (1,071.7MW, +34.3% συγκριτικά με τον Νοέμβριο 2022). Ωστόσο, η ηλεκτρισμένη ισχύς έργων αυτοπαραγωγής από ΕΚοιν εξακολουθεί να είναι πολύ μικρότερη από εκείνη των εμπορικών έργων – μόλις 7.5 MW.
- Σχεδόν διπλάσια (+94.5%) η ηλεκτρισμένη ισχύς έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες, πολίτες και άλλους φορείς τον Αύγουστο 2023 (337.7 MW) σε σχέση με τον Νοέμβριο 2022 (173.6 ΜW).
- Έργα αυτοπαραγωγής ισχύος 1,349 ΜW βρίσκονται σε εκκρεμότητα και θα μπορούσαν να υλοποιηθούν με χρήση του ηλεκτρικού χώρου 2 GW που προβλέπει η νέα νομοθεσία (ν.5037/2023).
- Περισσότερη συμμετοχή σε ενεργειακές κοινότητες για αυτοπαραγωγή ενέργειας διεκδικούν οι πολίτες με αύξηση στις σχετικές αιτήσεις κατά 5% συγκριτικά με τον Νοέμβριο του 2022 σε όλη την επικράτεια.
- Τo6% των συνολικών εκκρεμών αιτήσεων έργων ενεργειακών κοινοτήτων (εμπορικών και αυτοπαραγωγής) ισχύος 1,346 MW αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεπάρκειας ηλεκτρικού χώρου, καθώς τους έχει γνωστοποιηθεί αδυναμία σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ, ενώ τα εκκρεμή έργα στα οποία δεν έχει γνωστοποιηθεί αδυναμία σύνδεσης ως τώρα είναι 826 με ισχύ 631 MW.
- Μειωμένος ο ρυθμός αύξησης των ενεργειακών κοινοτήτων στη λιγνιτική περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας που σήμερα φτάνουν τις 293 (+12.3% συγκριτικά με τον Νοέμβριο 2022) όμως παραμένει στη δεύτερη θέση πανελλαδικά πίσω από την Κεντρική Μακεδονία. Οι σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων φέρνουν την Περιφέρεια στην πρώτη θέση των εκκρεμών αιτήσεων σε πλήθος και ισχύ (5 MW, 465 έργα).
- Αλλαγή δυναμικής στην Αρκαδία με 44 ενεργές ενεργειακές κοινότητες (+110% συγκριτικά με τον Νοέμβριο 2022). Από τις 93 αιτήσεις έργων ενεργειακών κοινοτήτων οι 24 είναι νέες και αφορούν έργα αυτοπαραγωγής ισχύος 6.8 MW. Ωστόσο, τόσο οι νέες ενεργειακές κοινότητες όσο και οι αιτήσεις έργων συγκεντρώνονται στην Τρίπολη και όχι στη λιγνιτική Μεγαλόπολη.
Θετική εξέλιξη αποτελεί η προτεραιότητα που δόθηκε στην αυτοπαραγωγή στο νέο νομοθετικό πλαίσιο (ν. 5037/2023) καθώς δεσμεύτηκε ηλεκτρικός χώρος 2 GW για έργα αυτοπαραγωγής και δημόσιοι πόροι για την υλοποίησή τους. Ο ίδιος νόμος περιορίζει στο 20% τη δυνατότητα διαμοιρασμού των κερδών των ΚΑΕ και ΕΚΠ στα μέλη τους, σε μια προσπάθεια περιορισμού της κατάχρησης του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων για αποκόμιση κερδών.
Παράλληλα, τον Σεπτέμβριο του 2023 ενεργοποιήθηκε η πρώτη πρόσκληση για έργα αυτοπαραγωγής ενεργειακών κοινοτήτων στις υπό μετάβαση περιοχές από το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης 2021 – 2027, ύψους €41.795 εκ. εκ των οποίων τα €26.845 εκ. προορίζονται για τις ενεργειακές κοινότητες στις λιγνιτικές περιοχές. Ωστόσο, εξαιρεί από τους δικαιούχους ενεργειακές κοινότητες πολιτών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
«Με νέα νομοθεσία και το πρώτο πρόγραμμα χρηματοδότησης έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες δήμων στις περιοχές μετάβασης δημιουργούνται νέες προοπτικές για τις ενεργειακές κοινότητες στην Ελλάδα. Άμεση προτεραιότητα της Πολιτείας θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση της ανεπάρκειας του δικτύου και η στοχευμένη διάθεση επιπλέον πόρων για τη στήριξη έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες με μέλη πολίτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να ενισχυθεί η συμμετοχή τους στην ενεργειακή μετάβαση.», δήλωσε η Ιωάννα Θεοδοσίου, συνεργάτιδα πολιτικής του Green Tank.
