Του Αλέξανδρου Κωστόπουλου,
μέλους Δ.Σ. CSR Europe, Υπεύθυνου Ανάπτυξης CSR Hellas
Υπό την ηγεσία της Ursula von der Leyen, η οποία ανέλαβε καθήκοντα την 1η Δεκεμβρίου 2019, η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο της πολιτικής της, ενώ είναι αξιοσημείωτο πως μόλις δέκα ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, η ΕΕ δημοσιοποίησε το έγγραφο με τίτλο “Communication for a European Green Deal”, ως τη νέα στρατηγική της Ένωσης για την ανάπτυξη.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία επιδιώκει να συμβάλει στην ευημερία των πολιτών της Ένωσης και φιλοδοξεί να καταστήσει την Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Προς την επίτευξη αυτού του στόχου, η Επιτροπή θα προτείνει, την άνοιξη του 2020, έναν ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, μετατρέποντας έτσι αυτήν την πολιτική δέσμευση σε νομική υποχρέωση, ενεργοποιώντας παράλληλα επενδύσεις προς την κατεύθυνση επίτευξης των σχετικών στόχων. Μέριμνα της ΕΕ είναι η κινητοποίηση αυτή να είναι επωφελής για τους ανθρώπους, τον πλανήτη και την οικονομία, ενώ κανείς δεν πρέπει να μείνει στο περιθώριο. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία μετουσιώνει σε πολιτικές κατευθύνσεις τις προτάσεις που Πολυσυμμετοχικού Φόρουμ για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (Multistakeholder Forum on SDGs), το οποίο συστήθηκε το 2018 και λειτούργησε ως συμβουλευτικό όργανο της ΕΕ, συγκεντρώνοντας εκπροσώπους από το σύνολο της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Την ηγεσία του φόρουμ είχε ο τέως και νυν α΄ αντιπρόεδρος της ΕΕ, αρμόδιος για θέματα βιωσιμότητας, Frans Timmermans, ενώ κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη του τελικού κειμένου προτάσεων του φόρουμ είχε διαδραματίσει το CSR Europe (Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη).
Ως ένας εκ των δύο εκπροσώπων της ευρωπαϊκής επιχειρηματικής κοινότητας που συμμετείχαν στο φόρουμ, το CSR Europe, μέσω διαρκούς διαβούλευσης με τους 40 εθνικούς του εταίρους από όλη την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων το CSR Hellas από την Ελλάδα, κατάφερε να εκφράσει με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο τις θέσεις τις επιχειρηματικής κοινότητας ως προς τη διαχείριση των θεμάτων που σχετίζονται με την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα και τη βιωσιμότητα. Η ΕΕ επιδιώκει, μέσω της Πράσινης Συμφωνίας, να αποτελέσει την παγκόσμια ηγέτιδα, καθορίζοντας τα πρότυπα βιώσιμης ανάπτυξης σε όλες τις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας. Επίσης, αναγνωρίζοντας πως «το κόστος της μετάβασης θα είναι μεγάλο, το κόστος όμως της αδράνειας θα είναι πολύ μεγαλύτερο», έχει δεσμευτεί να αξιοποιήσει τη διπλωματία, το εμπόριο και την αναπτυξιακή συνεργασία, για να προωθήσει τη δράση για το κλίμα. Αξίζει να σημειωθεί πως πάνω από το 40% της δημόσιας χρηματοδότησης για το κλίμα παγκοσμίως προέρχεται ήδη από την ΕΕ, ενώ εφεξής το 25% του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας της ΕΕ θα κατευθυνθεί στη στήριξη των κλιματικών στόχων.
Απαιτείται δράση…
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, εάν δεν αναλάβουμε άμεσα δράση για την κλιματική αλλαγή, η Ευρώπη θα βιώσει, κατά τη διάρκεια ζωής των παιδιών μας, ακραία φυσικά φαινόμενα όπως πλημμύρες παράκτιων περιοχών με τον αριθμό των επηρεαζόμενων πολιτών να αγγίζει τα 2,2 εκατομμύρια και πλημμύρες ποταμών, οι οποίες εκτιμάται πως θα επηρεάσουν ακόμα μισό εκατομμύριο άτομα. Οι χώρες που αναμένεται να επηρεαστούν περισσότερο είναι εκείνες του ευρωπαϊκού Νότου, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, με ορατό κίνδυνο τη μείωση των διαθέσιμων πηγών πόσιμου νερού μέχρι και 40%. Επιπρόσθετα, η ζέστη και η ξηρασία αναμένεται να επηρεάσουν τη βιοποικιλότητα, με το 16% των ειδών να διατρέχει κίνδυνο εξαφάνισης. Οι πιο ζοφερές εκτιμήσεις της ΕΕ κάνουν λόγο για 400.000 πρόωρους θανάτους ετησίως στην Ευρώπη λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς και για 90.000 επιπλέον λόγω καύσωνα, ενώ αναμένεται να υπάρξουν περισσότερες από 660.000 αιτήσεις ασύλου από περιβαλλοντικούς πρόσφυγες. Όσο περισσότερο περιμένουμε να αναλάβουμε δράση, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να επιτύχουμε τους στόχους χαμηλής θερμοκρασίας και τόσο πιο δαπανηρές θα καταστούν οι απαραίτητες προσπάθειες.
Σύμφωνα με τη μελέτη του “The economic cost of climate change in Europe, 2018”, η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των τροφίμων κατά 20% μέχρι το 2050, ενώ οι ετήσιες οικονομικές ζημιές για την Ένωση μπορούν να ξεπεράσουν τα 190 δισ. ευρώ, αν τελικά υπάρξει άνοδος 3οC στη μέση παγκόσμια θερμοκρασία. Με στόχο την αποφυγή όλων των ανωτέρω εκτιμήσεων και προς την κατεύθυνση της έμπρακτης στήριξης της Συμφωνίας του Παρισιού, η οποία αποτελεί τον οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η ΕΕ αναπτύσσει ήδη πολυεπίπεδες συνεργασίες με χώρες της G20 -οι οποίες ευθύνονται για το 80% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου- της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας, ενώ σε συνέχεια της συνόδου κορυφής στο Πόζναν, θα εκπονήσει μια Πράσινη Ατζέντα για τα Δυτικά Βαλκάνια, η οποία θα αντικατοπτρίζει την Πράσινη Συμφωνία για την περιοχή. Η Πράσινη Συμφωνία έρχεται ως απαίτηση των Ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι σε ποσοστό 93% θεωρούν την κλιματική αλλαγή σοβαρό πρόβλημα, ενώ με το ίδιο υψηλό ποσοστό 93% δηλώνουν πως έχουν λάβει ήδη τουλάχιστον ένα μέτρο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Επίσης, σημαντικό ποσοστό 79% συμφωνεί ότι η ανάληψη δράσης για την κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει σε καινοτομία. Η εφαρμογή των μέτρων πολιτικής και των πρωτοβουλιών που περιλαμβάνει η Πράσινη Συμφωνία, είναι ικανά να προστατεύσουν τη ζωή των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών, μειώνοντας τη ρύπανση, αλλά και να βοηθήσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να γίνουν παγκόσμιοι ηγέτες στα καθαρά προϊόντα και τις καθαρές τεχνολογίες, μόνο εάν η οικονομία λειτουργεί για τους ανθρώπους.
Για να συμβεί αυτό, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι επιχειρήσεις, ιδιαίτερα οι μικρές και μεσαίες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της ΕΕ. Για την επίτευξη της μετάβασης προς μια βιώσιμη Ευρώπη, η χρηματοδότηση θα διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες της ΕΕ για τη χρηματοδότηση αυτής της μετάβασης απαιτούνται κεφάλαια ύψους 180 δισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος, προερχόμενα από δημόσιες και (κατά κύριο λόγο) ιδιωτικές επενδύσεις. Επομένως, ο ρόλος των επιχειρήσεων είναι καθοριστικός, ενώ η ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στη στρατηγική τους αποτελεί προϋπόθεση για αλλαγή των υφιστάμενων επιχειρηματικών μοντέλων, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις όχι μόνο δεν συμβάλλουν στην επίτευξη των ευρωπαϊκών επιδιώξεων και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ, αλλά επηρεάζουν αρνητικά το συνολικό ισοζύγιο δημιουργίας διαμοιραζόμενης αξίας, οικονομικής και κοινωνικής (συμπεριλαμβανομένου του περιβάλλοντος).
Τα μέτρα που αναμένονται
Τα τελευταία δύο χρόνια, η ΕΕ εργάζεται στην κατεύθυνση ανάπτυξης ενός σχεδίου δράσης για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, για να διασφαλίσει την επένδυση που απαιτείται σε ετήσια βάση, θέτοντας προς εφαρμογή ορισμένα βασικά εργαλεία, όπως η δημιουργία μιας κατάταξης της ΕΕ για βιώσιμες δραστηριότητες (EU taxonomy). Εντός του πλαισίου μέτρων που πρόκειται να λάβει η νέα Επιτροπή για τη στήριξη της βιωσιμότητας σε ολόκληρη την ΕΕ των 27, αναμένεται να είναι: 1. Η δημιουργία ενός Επενδυτικού Σχεδίου για την Αειφόρο Ευρώπη με αξία άνω του 1 τρισεκατομμυρίου επενδύσεων κατά την επόμενη δεκαετία, 2. Ο μετασχηματισμός της Ευρωπαϊκής Επενδυτικής Τράπεζας ως Κλιματική Τράπεζα της ΕΕ, η οποία θα αφιερώσει περισσότερο από το 50% των επενδύσεών της στο κλίμα 3. Η ολοκλήρωση του πλαισίου κατάταξης της ΕΕ για βιώσιμες δραστηριότητες, προκειμένου οι ιδιωτικές επενδύσεις να συνδεθούν με συγκεκριμένα έργα ικανά να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Οι τομείς προτεραιότητας στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας περιλαμβάνουν:
• την καθαρή ενέργεια με εστίαση στις δυνατότητες και τις εναλλακτικές για καθαρότερες πηγές ενέργειας,
• τη βιώσιμη βιομηχανία με ζητούμενο την υιοθέτηση και διασφάλιση περισσότερο βιώσιμων και πιο φιλικών προς το περιβάλλον κύκλων παραγωγής,
• την οικοδόμηση και ανακαίνιση με επικέντρωση στην ανάγκη για έναν καθαρότερο κατασκευαστικό τομέα,
• τη βιώσιμη κινητικότητα μέσω προώθησης πιο βιώσιμων μέσων μεταφοράς
• τη βιοποικιλότητα και τα σχετικά μέτρα για την προστασία του εύθραυστου οικοσυστήματός μας
• τη βιωσιμότητα της αλυσίδας τροφίμων σε όλο τον κύκλο από το χωράφι μέχρι το πιάτο και τη διαχείριση της απόρριψης
• την εξάλειψη της ρύπανσης και των μέτρων για την ταχεία και αποτελεσματική μείωση της ρύπανσης.
Στην εργαλειοθήκη της ΕΕ εντάσσονται μέτρα και πρωτοβουλίες που αναμένεται να επηρεάσουν ήδη, από το 2020, τους κλάδους και την επιχειρηματικότητα στην Ένωση συνολικά. Ενδεικτικά, εντός των πρώτων μηνών του 2020, αναμένεται να παρουσιαστεί η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για τη βιομηχανία, παράλληλα με ένα σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, που θα περιλαμβάνει πρόνοιες για βιώσιμα προϊόντα με ιδιαίτερη έμφαση σε τομείς όπως η κλωστοϋφαντουργία, οι κατασκευές, τα πλαστικά και τα ηλεκτρονικά προϊόντα.
Εντός του 2020, αναμένεται επίσης να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την τόνωση των πρωτοπόρων αγορών για κυκλικά προϊόντα που είναι ουδέτερα για το κλίμα σε βιομηχανικούς τομείς υψηλής έντασης ενέργειας, να υπάρξει νομοθεσία για τη στήριξη του στρατηγικού σχεδίου δράσης για τις μπαταρίες στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, ενώ νομοθετικές πρωτοβουλίες αναμένεται να υπάρξουν ως προς τη μεταρρύθμιση στη διαχείριση αποβλήτων. Εντός του 2020, αναμένεται να ολοκληρωθεί και η επισκόπηση της Οδηγίας περί δημοσιοποίησης μηχρηματοοικονομικών πληροφοριών, προκειμένου στη συνέχεια να υπάρξουν νομοθετικές πρωτοβουλίες διόρθωσης τυχόν στρεβλώσεων που παρατηρήθηκαν κατά την εφαρμογή της Οδηγίας από τα κράτη-μέλη, καθώς και αντιμετώπισης διαφοροποιήσεων στην μεταχείριση των επηρεαζόμενων επιχειρήσεων μεταξύ κρατών-μελών.
Επίσης, η ΕΕ θα εξειδικεύσει τη συμβολή του συνόλου των δράσεων και πολιτικών της στην επίτευξη της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, ενώ από τα κράτη-μέλη θα ζητηθεί να προσδιορίσουν ποιες νομοθεσίες τους μπορούν να μειώσουν την αποτελεσματικότητα της Πράσινης Συμφωνίας, προκειμένου να προβούν σε διορθώσεις. Ταυτόχρονα, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εξειδικεύσουν τις δαπάνες του προϋπολογισμού με τον οποίο μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας και να επανεξετάσουν την προσέγγισή τους, κίνηση η οποία αναμένεται να συνδεθεί με τις χρηματοδοτήσεις, τόσο από εθνικούς όσο και από ευρωπαϊκούς πόρους.
Η αποστολή του CSR Hellas
Το CSR Hellas παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μετέχοντας στο Διοικητικό Συμβούλιο του CSR Europe και παρέχοντας έγκαιρη και αξιόπιστη πληροφόρηση πρωτίστως στα μέλη του, μέσω τακτικών συναντήσεων μελών και συναφών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Επίσης, μεταφέρει τις απόψεις και θέσεις των μελών του, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αναλαμβάνοντας παράλληλα πρωτοβουλίες ανάδειξης της ωριμότητας των ελληνικών επιχειρήσεων αναφορικά με την ανταπόκρισή τους στο νέο επιχειρηματικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, εντός του 2019 κινητοποίησε τα μέλη του σε συμμετοχή τους στο CEOs Call2Action, πρωτοβουλία η οποία συγκέντρωσε περισσότερους από 370 CEOs με το 10% περίπου αυτών να προέρχεται από την Ελλάδα. Το 2020, το CSR Hellas συμπληρώνει 20 χρόνια από την ίδρυσή του, έχοντας καταφέρει να δεκαπλασιάσει τον αριθμό των μελών του σε σχέση με τις 13 επιχειρήσεις και φορείς που το ίδρυσαν.
Σε αυτή την επετειακή συγκυρία θα ενδυναμώσει ακόμη περισσότερο τη συνεργασία του σε ευρωπαϊκό επίπεδο με τα υπόλοιπα εθνικά δίκτυα ΕΚΕ, τα οποία στο σύνολό τους εκπροσωπούν περισσότερες από 10.000 επιχειρήσεις πανευρωπαϊκά, με σκοπό να προταθεί προς την ΕΕ η ανάπτυξη ενός «Ευρωπαϊκού Συμφώνου για Βιώσιμες Επιχειρήσεις», προκειμένου να υποστηριχθεί η εφαρμογή των μέτρων και των ρυθμίσεων που προβλέπουν η Πράσινη Συμφωνία και η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιομηχανία.
Παράλληλα, με νέες πρωτοβουλίες στις οποίες συμμετέχουν τα μέλη του, όπως η υπεύθυνη διαχείριση των πλαστικών μίας χρήσης, η ολιστική διαχείριση του ανθρώπινου κεφαλαίου και η βιώσιμη χρηματοδότηση, το CSR Hellas προσαρμόζεται στις προτεραιότητες της στρατηγικής του CSR Europe που εστιάζει στο τρίπτυχο:
α) Άνθρωποι συμπεριλαμβανομένων των κοινωνιών, β) Περιβάλλον και πρώτες ύλες και γ) Αγορές.
Επίσης, μέσω της εφαρμογής αναγνωρισμένων μεθοδολογικών προσεγγίσεων αποτύπωσης του επιπέδου ωριμότητας και ενσωμάτωσης της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, της υπευθυνότητας και της βιωσιμότητας στη επιχειρηματική στρατηγική και λειτουργία, μπορεί να υποστηρίξει τις εταιρείες-μέλη του στον εντοπισμό των περιοχών βέλτιστης προσέγγισης, αλλά και στην κατανόηση των περιοχών που χρειάζονται βελτιώσεις, μέσω της παροχής προτάσεων για το σύνολο των ουσιαστικών θεμάτων, καθώς και συγκριτικής αξιολόγησης με άλλες επιχειρήσεις.
Έχοντας διανύσει 20 χρόνια πορείας, η αποστολή του CSR Hellas παραμένει πιο επίκαιρη από ποτέ. Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη προκύπτει ως ζητούμενο από το σύνολο των ενδιαφερόμενων μερών, ενώ αποτελεί πλέον παράγοντα που συμβάλλει στην προσαρμοστικότητα των σύγχρονων επιχειρήσεων, καθορίζοντας το επίπεδο ανθεκτικότητάς τους. Προς την κατεύθυνση αυτή το CSR Hellas εξοπλίζει τα μέλη του μέσω ευκαιριών εκπαίδευσης και κατάρτισης τόσο ενδοεταιρικά, όσο και στο πλαίσιο του Summer School on CSR, που υλοποιήθηκε με επιτυχία τον Σεπτέμβριο του 2019 και θα επαναληφθεί τον Ιούλιο του 2020. Στη νέα αυτή δεκαετία με ορίζοντα το 2030, συνεχίζουμε δυναμικά να στηρίζουμε τα μέλη μας, προκειμένου να αναγνωρίσουν επιχειρηματικές ευκαιρίες που μπορούν να προκύψουν από την αντιμετώπιση των προκλήσεων βιωσιμότητας και καλούμε όλες τις επιχειρήσεις να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για ένα καλύτερο επιχειρείν, καλύτερες κοινωνίες και έναν καλύτερο κόσμο.
