Συνέντευξη στoν ΜΑΡΙΟ ΠΑΡΛΙΑΡΟ
Ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας – Ελλάδος Κώστας Μπακούρης περιγράφει, μέσω του CSR Review, τα χαρακτηριστικά μιας αποτελεσματικής ΕΚΕ στρατηγικής, η οποία μπορεί να ενισχύσει την αξιοπιστία του επιχειρείν στη χώρα μας.
Πόσο αναγκαία είναι σήμερα η καθιέρωση στρατηγικής εταιρικής υπευθυνότητας για τις επιχειρήσεις;
Αναμφίβολα, περισσότερο από ποτέ. H τελευταία μελέτη της Διεθνούς Διαφάνειας – Ελλάδος για την Αξιολόγηση του Εθνικού Συστήματος Ακεραιότητας, εντοπίζει αδιαφάνεια στη λειτουργία των επιχειρήσεων -κυρίως των μικρομεσαίων- και αδυναμίες να καταπολεμήσουν αποτελεσματικά τη διαφθορά και ως εκ τούτου η αξιοπιστία τους τίθεται σε αμφισβήτηση από την κοινωνία των πολιτών. Η καθιέρωση στρατηγικής εταιρικής υπευθυνότητας, η οποία ολοένα και κερδίζει έδαφος τα τελευταία 20 χρόνια διεθνώς, ενώ στην Ελλάδα εφαρμόζεται από μεγάλες επιχειρήσεις, μπορεί να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο επιχειρείν.
Τι οφέλη μπορεί να προσφέρει σε μια εταιρεία η υιοθέτηση στρατηγικής ΕΚΕ;
Η ΕΚΕ αποτελεί το ιδανικό εργαλείο για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας τόσο της επιχείρησης, όσο και της κοινωνίας στην οποία λειτουργεί, συμβάλλοντας στην καλλιέργεια κοινωνικού προφίλ των επιχειρήσεων και στην αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης με τους πολίτες. Συγκεκριμένα, η υιοθέτηση και η εφαρμογή μιας αποτελεσματικής στρατηγικής ΕΚΕ:
• συμβάλλει στην ενσωμάτωση της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της λογοδοσίας κατά τη λειτουργία της επιχείρησης, περιορίζοντας ευκαιρίες διαφθοράς και κακοδιαχείρισης
• προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην επιχείρηση, καθώς αναδεικνύεται η προσφορά της στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, αποτελώντας παράδειγμα προς μίμηση
• περιορίζει τις επιπτώσεις της επιχειρηματικής δραστηριότητας στο περιβάλλον και στην κλιματική αλλαγή.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει μια άρτια στρατηγική ΕΚΕ; Ποιες δεσμεύσεις οφείλει να αναλάβει η εταιρεία που την υιοθετεί;
Τα βασικά χαρακτηριστικά είναι δύο: διαφάνεια και λογοδοσία. Με βάση αυτά, η στρατηγική ΕΚΕ μπορεί να είναι αποτελεσματική, ιδιαίτερα σε συνθήκες οξείας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που βιώνουμε. Θα πρέπει να περιλαμβάνει:
• βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης και υπευθυνότητας, αγκαλιάζοντας το σύνολο της επιχειρηματικής λειτουργίας
• εσωτερικούς ελέγχους, κώδικες δεοντολογίας και συστήματα κανονιστικής συμμόρφωσης
• διαδικασίες διαλόγου και συστημικής επικοινωνίας μετους εργαζόμενους και τους άλλους εταίρους. Ιδιαίτερα σημαντικό στο πεδίο αυτό είναι η υιοθέτηση και εφαρμογή Συστήματος Καταγγελιών για πρακτικές διαφθοράς (whistleblowing)
• πολιτική διαχείρισης του περιβάλλοντος και συστήματα βελτίωσης στη χρήση ενεργειακών πόρων
• δράσεις υποστήριξης και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας, καθώς και πρωτοβουλίες για ανάδειξη νέων προτύπων συμπεριφοράς, εμπνέοντας τη νέα γενιά.
Σε τι βαθμό υιοθετούν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα σήμερα στρατηγικές ΕΚΕ; Τι περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης υπάρχουν, με δεδομένο το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον;
Οι μεγάλες επιχειρήσεις, στην πλειοψηφία τους εισηγμένες στο χρηματιστήριο, έχουν κάνει πρόοδο σε στρατηγικές ΕΚΕ. Πιστεύω όμως ότι υπάρχει χώρος για βελτίωση. Μόνο 82 ελληνικές επιχειρήσεις έχουν υιοθετήσει το Οικουμενικό Σύμφωνο των Ηνωμένων
Εθνών: το UN Global Compact αποτελεί πλαίσιο για τις επιχειρήσεις που δεσμεύονται να ευθυγραμμίσουν τις λειτουργίες και πρακτικές τους με έναν κατάλογο διεθνώς αποδεκτών αρχών.
Οι αξιολογήσεις της ποιότητας και της απόδοσης των προγραμμάτων ΕΚΕ από ανεξάρτητους οργανισμούς καλλιεργούν πρόσφορο έδαφος για κινητοποίηση και περαιτέρω βελτίωση των επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς έχει ξεκινήσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα αξιολόγησης των μεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων, αναδεικνύοντας καλές πρακτικές που διευκολύνουν την πρόσβαση των πολιτών στην εταιρική πληροφόρηση και στα προγράμματα καταπολέμησης της διαφθοράς.
Θεωρείτε πως μπορούν να συμβάλουν οι πρωτοβουλίες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του ιδιωτικού τομέα στην ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας;
Είναι σαφές σε όλους ότι η διαφθορά υπονομεύει την οικονομία, τον ανταγωνισμό και συνεπώς τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης. Δεν είναι τυχαίο ότι χώρες στις οποίες επικρατεί η αντίληψη ότι λειτουργούν με μεγαλύτερη διαφάνεια -π.χ. οι Σκανδιναβικές- είναι και οι πιο ανταγωνιστικές και οικονομικά εύρωστες. Λόγω της κρίσης, στην παρούσα φάση δεν μπορούμε να
περιμένουμε και πολλά από το δημόσιο τομέα: όχι μόνο διότι η εικόνα του έχει υποστεί σημαντική φθορά αλλά και διότι το ζητούμενο είναι ο περιορισμός της έκτασής του και η επικέντρωση της οικονομικής του σημασίας σε ρυθμιστή του πλαισίου μέσα στο οποίο θα δραστηριοποιείται και θα επιχειρεί ο ιδιωτικός τομέας.
Συνεπώς, αποτελεί υποχρέωση της επιχειρηματικής κοινότητας να περιθωριοποιήσει και να εξουδετερώσει πρακτικές διαφθοράς και μέσα από την εφαρμογή στρατηγικής ΕΚΕ να αναδειχθεί η υγιής επιχειρηματικότητα και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς αυτές, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, στην προσέλκυση επενδύσεων, στη δημιουργία θετικού
κλίματος και κατ’ επέκταση στην ανόρθωση της οικονομίας.
Διεθνής Διαφάνεια: Στόχος η καταπολέμηση της διαφθοράς
Πότε συστάθηκε το σωματείο Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς, ποιοι είναι οι βασικοί του στόχοι και ποια η πορεία που έχει καταγράψει μέχρι σήμερα;
Η Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς συστάθηκε το Νοέμβριο του 1996, τρία μόλις χρόνια μετά την ίδρυση της παγκόσμιας οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια, με αποστολή την καταπολέμηση της διαφθοράς και την ενίσχυση της ακεραιότητας των θεσμών. Η Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς μέσα από πρωτοβουλίες και δράσεις ευαισθητοποίησης έχει επιτύχει να αναδείξει τους κινδύνους της διαφθοράς στη χώρα μας και ταυτόχρονα να προωθήσει θεσμικές αλλαγές που θα οδηγήσουν στη λειτουργία της κοινωνίας με περισσότερη διαφάνεια.
Ορισμένοι σταθμοί στη δράση της οργάνωσης είναι:
• Η διενέργεια της Εθνικής Έρευνας για τη Διαφθορά στην Ελλάδα, η οποία πραγματοποιείται από το 2007 και έχει καθιερωθεί ως ένας αξιόπιστος δείκτης για την καταγραφή του μεγέθους της μικροδιαφθοράς στη χώρα μας.
• Η διοργάνωση της 13ης Παγκόσμιας Συνδιάσκεψης κατά της Διαφθοράς το 2008, όπου αποτέλεσε βήμα διαλόγου και ανταλλαγής γνώσεων από ειδικούς από όλο τον κόσμο.
• Η διενέργεια ετήσιων συνεδρίων με θεματικό πυρήνα «Κράτος & Διαφθορά», αναδεικνύοντας προτάσεις και εργαλεία για την καταπολέμηση της διαφθοράς σε συγκεκριμένα πεδία (π.χ. δημόσιες συμβάσεις, πολιτικά κόμματα κ.λπ).
• Η διεξαγωγή εμπεριστατωμένων μελετών για την ακεραιότητα των θεσμών, τη θωράκιση του νομοθετικού πλαισίου έναντι της διαφθοράς και άλλες δράσεις, σε συνεργασία με ευρωπαϊκά παραρτήματα της οργάνωσης.
Η ουσιαστικότερη συμβολή της Οργάνωσης, η οποία τώρα ξεκινάει, αφορά στη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής καταπολέμησης της διαφθοράς, μέσα από το συντονισμό όλων των φορέων καταπολέμησης της διαφθοράς, υπό τον πρωθυπουργό. Η Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς συμμετείχε τόσο στη διαμόρφωση του στρατηγικού σχεδίου όσο και στην αναγκαιότητα ύπαρξης ενός Εθνικού Συντονιστή κατά της Διαφθοράς και είναι έτοιμη να συμβάλει περαιτέρω προσφέροντας συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα που έχει εντοπίσει στη λειτουργία του ελληνικού κράτους και με ποιες πρωτοβουλίες επιχειρεί να τα αντιμετωπίσει;
Η πρόσφατη μελέτη της Διεθνούς Διαφάνειας -Ελλάδος για την αξιολόγηση του Εθνικού Συστήματος Ακεραιότητας, εντόπισε την ανισορροπία μεταξύ του νόμου και της εφαρμογής του. Καίριοι θεσμοί της ελληνικής κοινωνίας, όπως οι επιχειρήσεις, ο δημόσιος τομέας, τα πολιτικά κόμματα, παρουσιάζουν σημαντικές αδυναμίες τόσο ως προς τη θωράκισή τους όσο και ως προς την αποτελεσματικότητά τους για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς προωθεί μια σειρά από προτάσεις και εργαλεία για την ενίσχυση της διαφάνειας στο πολιτικό χρήμα, την προώθηση νομοθεσίας για την προστασία και ενθάρρυνση όσων αποκαλύπτουν περιστατικά διαφθοράς (whistleblowers), την προώθηση εργαλείων και προτάσεων για την ενίσχυση της διαφάνειας στον ιδιωτικό τομέα μέσα από την ανάδειξη καλών πρακτικών κ.α.
Ποια είναι η εικόνα που έχετε σχηματίσει για τα επίπεδα διαφθοράς στην Ελλάδα με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Έρευνας που πραγματοποιεί η Διεθνής Διαφάνεια; Σε τι βαθμό επηρεάζει η διαφθορά την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας Εθνικής Έρευνας για τη διαφθορά στην Ελλάδα, κατά το 2012 το μέγεθος της εγχώριας μικροδιαφθοράς συρρικνώθηκε τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ως προς τα χρηματικά ποσά που μπαίνουν στα φακελάκια, συνέπεια της οικονομικής κρίσης, ώστε το εκτιμώμενο μέγεθος της διαφθοράς για πρώτη φορά από την έναρξη της Έρευνας να μην ξεπερνάει το μισό δισ. Αφετέρου, ως προς τον αριθμό περιστατικών της διαφθοράς, δεδομένου ότι το ποσοστό των περιστατικών ανά ελληνικό νοικοκυριό έπεσε κατά 1,6%. Νοσοκομεία, Πολεοδομίες και Εφορίες παραμένουν στην κορυφή των δημοσίων υπηρεσιών ως προς τα περιστατικά μικροδιαφθοράς. Στον ιδιωτικό τομέα εντοπίζεται μείωση περιστατικών διαφθοράς, εντούτοις τα ποσά που διακινούνται φαίνεται να μεγαλώνουν. Εκτός από την Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στην Ελλάδα, η Διεθνής Διαφάνεια διενεργεί μια σειρά από παγκόσμιες έρευνες, όπως ο Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς, το Παγκόσμιο Βαρόμετρο κατά της Διαφθοράς, τα οποία απεικονίζουν αντιλήψεις (και όχι πραγματικά γεγονότα) για τα επίπεδα διαφθοράς στην Ελλάδα, συγκριτικά με τις άλλες χώρες. Σύμφωνα με τον τελευταίο Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς για το 2012, η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις τελευταίες χώρες της Ευρώπης ως προς την αντίληψη για το μέγεθος της διαφθοράς. Το αρνητικό αυτό κλίμα μπορεί να αντιστραφεί μέσα από την ευρύτερη υιοθέτηση και εφαρμογή προγραμμάτων ΕΚΕ, τα οποία συμβάλλουν στην ενίσχυση της διαφάνειας στο ελληνικό επιχειρείν και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και επιχειρήσεων.
* Αναδημοσίευση από το τεύχος 42 του CSR Review.
